Elma, Armut ve Ayvada Yaprak Bitleri

Elma Yeşil Yaprak Biti

Kanatsız dişi, kanatlılardan biraz daha iricedir (Şekil 74a,c). Baş, toraks ve abdomen parlak, sarımsı yeşil renklidir. Kauda silindirik şekilde, kaideye doğru hafif boğumlu, ucu küt, siyaha yakın koyu yeşil renktedir. Kornikulus siyah renkli olup, kaudadan 1.5-2.5 katı daha uzundur.

Yazlık kanatlı dişilerde baş ve toraks siyah, abdomen parlak yeşil renktedir (Şekil 74d). Özellikle mayıs ve haziran aylarında limon sarısı renginde koloni halinde olan bireylere rastlanır (Şekil 74a,b).

Elma Yeşil Yaprak Biti, ekim ve kasım aylarında kanatsız dişi ve erkek bireyler oluşturur. Kışı yumurta döneminde geçirir. Yumurtalarını sonbaharda elma ağaçlarının bir yıllık sürgünlerinin genellikle uca yakın kısımlarına teker teker, dalı sıvayacak yoğunlukta bırakır. Yumurta elips şeklindedir. Bırakıldığı zaman açık yeşil renktedir, daha sonraları renk koyulaşarak parlak siyah rengini alır. Yumurta açılımı ilkbaharda mart sonu nisan ayı başlarında, tomurcukların patlamasına yakın devrede olur. Çıkan yavrular genç yapraklar, çiçek tomurcukları ve çiçek çanak yapraklarında beslenir. Yeni doğan yavru 7 gün içerisinde ergin olup, döl verir. Bu çoğalma süresince bireyler arasında kanatlı ve kanatsız bireyler görülür. İlk kanatlı bireyler nisan ayının sonları ile mayıs başlarında görülür. Özellikle sürgünlerde zarar vermeleri nedeniyle fidanlıkların en önemli zararlılarındandır. Zararlı bütün yaşamını elma üzerinde geçirir, ancak bazı bireyler yaz konukçusu olan diğer bitkilere de geçer. İlk kolonilerden itibaren görülen kanatlılar, diğer elma ağaçlarına uçarak bulaşmayı yaygınlaştırır.

Elma Yeşil Yaprak Biti taze sürgünlerde, genç yapraklar ve yaprak sapları üzerinde koloniler halinde beslenir (Şekil 74b). Yaprakların alt yüzünde damar boyunca yaprak sapına dönük olarak, sürgünlerde ise başları köke doğru olmak üzere birbirleri yanında kiremitvari dizilerek beslenirler. Popülasyonu çok arttığı zaman meyve demeti üzerinde beslenmeleri sonucu meyvelerde de zararlı olur. Zarara uğramış meyveler küçük kalır ve deformasyon meydana gelir. Elma Yeşil Yaprak Biti, daha çok fidanlıklarda ve genç ağaçlarda zararlı olur.

Yaşlı ağaçlarda, daha çok sürgünler üzerinde yoğunluk gösterir ve yaprakları enine kıvırır. Yüksek yoğunluklarda sürgünler kurur. Yazın fumajin oluşmasına neden olur. Doğrudan zararı yanında bazı bitki virüs hastalıklarını da nakletmesi yönüyle önemli bir zararlıdır. Kozmopolit olan bu türün, lahana siyah halkalı leke ve soğan sarı cücelik virüslerini nonpersistent yolla naklettiği belirtilmektedir.

Elma Yeşil Yaprak Biti’nin başlıca konukçusu elma ağaçlarıdır. Nadir olarak armut, ayva, akdiken, gülde de bulunabilir.

Elma Gri Yaprak Biti

Kanatsız dişiler 1.5-3.0 mm boyunda, iri, koyu zeytin yeşilinden ambergül, pembemsi, pembemsi kahverengine ve gri menekşeye kadar değişik renklerdedir (Şekil 75a,b). Vücutlarının üzeri beyazımsı bir toz ile örtülüdür. Yeni gömlek değiştirmiş olanlarda bu toz tabakası görülmez. Kornikulusları uzun ve siyah renkli, antenler vücut uzunluğunda, kauda çok kısa ve dip kısmına doğru genişleyen üçgen biçimindedir (Şekil 75d,e).

Kanatlı dişilerde baş ve toraks parlak siyah, abdomen paslı kahverengindedir. Abdomen üzerinde geniş siyah bir leke bulunur. Kornikulus silindirik ve uç kısmı koyu renklidir. Kauda çok kısa ve uca doğru hafifçe sivri olup, koyu renklidir.

Pembe elma Yaprak Biti olarak da bilinen bu Yaprak Biti kışı kışlık konukçusu olan elma ağaçlarının 2-3 yıllık dalları üzerine, daha çok tomurcukların yakınına bırakılmış yumurta döneminde geçirir. Yumurta açılımı nisan başlarında olur. Pembe tomurcukların patladığı dönemde yumurtalardan çıkan nimfler genç yaprakların alt yüzlerinde koloni oluşturur ve bu yapraklar kıvrılır (Şekil 75c). Yapraklar damar boyunca sarı renk alır. Popülasyon yoğunlaştığı zaman Yaprak Bitleri dallara geçerek zararın artmasına, meyve demetinde zarar meydana getirerek meyvelerin deforme olmasına ve küçük kalmasına sebep olur. Elma yaprakları farekulağı dönemindeyken ve Elma Yeşil Yaprak Biti'nden biraz daha geç görülür. 10-15 gün içerisinde ergin olur. Mayıs-haziran ayının ortalarına kadar 7 döl verir. Haziran ayının son haftasından itibaren rastlanmaz. Zararlı haziran ayı içerisinde yazlık konukçuları olan damarlıca (Plantago lanceolata), sinir otu (P. major), şimşek yaprağı (P. media)’na geçer.

Elma Gri Yaprak Bitleri, ilkbaharda beslendikleri yapraklar üzerinde oldukça karakteristik zararlar meydana getirmektedir. Zararlı yapraklarda, özellikle yaprakların alt yüzlerinde yerleşerek açık, kabartılı galler oluşturur. Yaprakların kıvrılmasına ve yeşilimsi sarı renk almasına neden olur. Yaprağın kıvrılması için 3-5 yavrunun beslenmesi yeterlidir. Beslenme sonucu yapraklar uzunlamasına kıvrılır ya da tüp şeklini alır. Kıvrılan bu yapraklar, Yaprak Biti'nin iç kısmında barınmasına yardımcı olur.

Yapraklar damar boyunca sarı renk alır (Şekil 75c). Popülasyon yoğunlaştığı zaman Yaprak Bitleri dallara geçerek zararın artmasına neden oldukları gibi meyve demetinde de zarar meydana getirerek meyvelerin deforme olmasına ve küçük kalmasına sebep olur. Bu türün Nergis mozaik virüsünün vektörü olduğu bildirilmektedir.

Elma Gri Yaprak Bitleri elma ağaçlarında zararlı olmaktadır. Bunların ara konukçusu sinir otları (Plantago spp.)’dır

Kırmızı Gal Yaprak Biti

Kışı yumurta döneminde yaşlı dallar ve gövde kabukları altında geçirir. Tomurcukların patladığı dönemde yumurtalardan çıkan nimfler genç yaprakların alt yüzlerinde koloni oluşturur (Şekil 76a) ve çiçekten hemen sonra otsu bitkilere göç ederler. Bazı bireylerin göçü ise mayıs, haziran aylarına kadar devam eder. Yaz sonunda yeniden elma ağaçlarına dönüş olur ve döllenmiş dişiler kışlayacak yumurtalarını bırakır.

Beslendiği yapraklar kıvrılarak kırmızı renk alır (Şekil 76b). Bu zarar şekli bakımından Elma Gri Yaprak Biti’den ayırt edilebilir.

Dış görünüşleri bakımından Elma Gri Yaprak Biti’ne çok benzer. Kanatsız dişiler pembemsi gri renktedir. Vücudun üzeri tozlu bir görünüme sahiptir. Kornikulus ve kaudanın uç kısımları koyu renktedir (Şekil 76c). Vücut uzunluğu 1.8-2.4 mm’dir. Kanatlı dişilerde baş ve toraks koyu kahverengi ve siyahımsı renkler arasındadır. Kornikulus ve kaudanın uç kısmı koyu renklidir (Şekil 76d). Vücut uzunluğu 1.6-2.5

Kırmızı gal Yaprak Biti, kıvrılan yaprakların kırmızı renkli gal görünümü almasına neden olur (Şekil 76b). Sürgün üzerinde sağlıklı göz oluşumunu engeller. Erken dönemde yaptıkları emgi sonucunda meyvelerde şekil bozuklukları meydana gelir. Kırmızı Gal Yaprak Biti'nin konukçuları olarak Rosaceae familyasından elma (Malus domestica), süs elması (M. floribunda), M. orientalis, yabani elma (M. silvestris), japon elması (M. purpurea) ve gülgiller (Prunus sp.) tespit edilmiştir.

Elma-ot Yaprak Biti

Kanatlı bireylerde baş ve toraks siyahımsı renklidir. Kanatsızlarda yeşil, sarımsı yeşil renktedir. Kornikuluslar çok kısa, kanatlılarda ise kanatsızlardan daha uzundur. Kauda ucu sivri silindirik şekildedir.

Elma-ot yaprakbiti kışı Rosaceae’ler [Elma (Malus communis), alıç (Crateagus sp.), üvez (Sorbus sp.) ve dağ muşmulası (Cotoneaster sp.)] üzerinde yumurta halinde
geçirir. Yumurta mart ayının 2. yarısında açılır. Elma üzerinde bir döl tamamladıktan sonra kanatlı bireyleri görülür. Mayıs-haziran aylarında yabancı otlar üzerine göç eder. Elma-ot Yaprak Biti bir döl daha vererek tekrar elmaya göç eder. Elma üzerinde 1-2 döl, yazlık ara konukçularında ise 9-10 döl vermektedir. Yaz konukçusu olarak Graminae familyasına bağlı farklı yabancı otları seçer, sonbaharda tekrar elma üzerine dönen Elma-ot Yaprak Biti çiftleştikten sonra kış yumurtaları koyar. Kış yumurtası Elma Yeşil Yaprak Biti'nde olduğu gibi ince dallar üzerinde sıvama halinde değil, yaşlı dallar ve tomurcuk kaideleri üzerine seyrek olarak daha az sayıda bırakır.

Bu tür daha çok yaşlı elmalarda görülür.

İlkbaharda genç yapraklar ve tomurcuk üzerinde zararlı olur. Diğer Yaprak Bitleri'ne nazaran yaprakların daha az bükülmesine neden olur. Ancak çiçek dökümünden hemen sonra elma ağaçlarını terk etmeleri nedeniyle elmada önemli derecede zarar meydana getirmez. Arpa sarı cücelik virüsünü persistent olarak nakleder.

Parazitoit ve Predatörleri

Yaprak Bitileri'nin birçok parazitoit ve predatörü tespit edilmiştir. Parazitoit ve predatörlerinin yoğun olduğu yerlerde Yaprak Biti popülasyonu baskı altında tutulabilmektedir.

Parazitoitleri

Aphidiidae ve Aphelinidae (Hymenoptera) familyalarına ait türler Yaprak Bitileri'nde etkilidir (Şekil 77a, b).

Predatörleri

Yaprak Bitleri'nin en önemli predatörleri Coccinellidae, Crysopidae, Syrphidae familyalarına ait türler arasında yer alır (Şekil 78, 79, 80). Yaprak Bitileri'nin predatörleri aşağıda verilmiştir.

• Adalia bipunctata Linnaeus Col.: Coccinellidae
• A. decempunctata Linnaeus Col.: Coccinellidae
• A. bipunctata subsp. revelierei Mulsant Col.: Coccinellidae
• Coccinella septempunctata Linnaeus Col.: Coccinellidae
• Chilocorus bipustulatus Linnaeus Col.: Coccinellidae
• Chrysoperla carnea (Stephens) Neu.: Chrysopidae
• Episyrphus balteatus (De Geer) Dip.: Syrphidae
• Exochomus quadripustulatus Linnaeus Col.: Coccinellidae
• E.flavipes (Thunberg) Col.: Coccinellidae
• Forficula auricularia Linnaeus Der.: Forficulidae
• Leucopis glyphinivora Tanasijtshuk Dip.: Chamaemyiidae
• Metasyrphus corollae (Fabricius) Dip.: Syrphidae

• Nabis punctatus Costa Hem.: Nabidae
• Paragus tibialis (Fallen) Dip.: Syrphidae
• Pipiza festiva (Meigen) Dip.: Syrphidae
• Propylaea quatuordecempunctata Linnaeus Col.: Coccinellidae
• Psyllobora vigintiduopunctata Linnaeus Col.: Coccinellidae
• Raphidia notata Fabricius Neu.: Raphididae
• Scaeva pyrastri Linnaeus Dip.: Syrphidae
• Synharmonia conglobata Linnaeus Col.: Coccinellidae
• Scymnus subvillosus (Goeze) Col.: Coccinellidae
• Scymnus rubromaculatus (Goeze) Col.: Coccinellidae
• Sphaerophoria rüpelli (Wiedemann) Col.: Coccinellidae
• Vibidia duodecimguttata (Poda) Col.: Coccinellidae

Ayrıca Hemerobiidae (Neuroptera), Anthocoridae, Miridae (Hemiptera) familyalarına ait türler yaprakbitleri üzerinde etkilidir.

Elma, Armut ve Ayvada Yaprak Biti Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Geç sonbahar, kış ve erken ilkbaharda ağaçlar kontrol edilmeli, yumurta görüldüğü takdirde yapılacak budama ile popülasyon düşürülmelidir.
• Sık dikimden kaçınılmalıdır.
• Azotlu gübrelerin gereğinden fazla kullanılmamalıdır.
• Düzenli budamalar yapılarak bahçe içerisinde yeterli hava sirkülasyonu ve ışıklanma sağlanmalıdır.
• Yaprak Bitleri'nin çok fazla doğal düşmanı bulunduğundan gereksiz ilaçlamalardan kaçınılmalıdır.

Biyolojik Mücadele

Yaprak Bitleri'nin doğal düşmanlarından özellikle Coccinellidae, Syrphidae, Anthocoridae, Chrysopidae ve Aphidiidae familyası türlerinden biyolojik mücadelede yararlanılmalıdır. Bu türlerin üretilerek salınmasından çok, bulaştırma şeklinde ve en önemlisi de ilaçları ve ilaçlama zamanını iyi ayarlamak suretiyle faydalıları koruma ve etkinliklerini artırma şeklindeki biyolojik mücadeleyi uygulamak daha uygundur.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama zamanı

Meyve ağaçlarında Yaprak Bitleri'ne karşı genel olarak çiçekten önce ve yazın ilaçlama olanağı bulunmaktadır. Türlere göre ilaçlama zamanları ve eşikler aşağıda verilmiştir.

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile   hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar
Metalik demir şelat % 6 300-500 g/ ağaç (3 m’den büyük ağaçlara)	SP/G	150-300 g/ağaç

Elma, Armut ve Ayvada Yaprak Biti İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları aşağıda verilmiştir.

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünleri
Azadirachtin A 10 g/l	EC	300 ml	3	18B
Spirotetramat100 g/l	SC	50 ml	21	23
Sulfaxaflor 240 g/l	SC	10 ml	7	4C
Thiacloprid 240 g/l	OD	40 ml	14	4A
Primicarb %50	WP, WG	50 g	21	1A
Kontrollü olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünleri
Malathion 650 g/l	EC, EM	125 ml	7	1B
Malathion %25	WP	300 g	7	1B
Tau-Fluvalinate 240 g/l	FL	10 ml	14	3
Thiamethoxam240 g/l	SC	15 ml	14	4A