Nar Yaprak Biti

Tanımı ve Yaşayışı

Kanatsız dişiler 1–2 mm boyunda, vücut yeşil veya sarımsı yeşil renktedir. Kornikulus kaide kısmında mat, uç kısmında koyudur. Kauda kısa olup, kaidede boğum yapmıştır. Kanatlı formlarda ise baş ve toraks siyah, abdomen yeşil veya sarımsı yeşil renkte; kornikıllar siyah,kauda ise yeşildir. Vücut uzunluğu 1.5–2.0 mm’dir. Nar yaprak biti, narın sürgün uçlarında, yaprak altlarında, çiçek ve meyveleri üzerine yerleşerek koloniler oluşturur. İlk olarak, mart ayı içerisinde (narın çiçeklenme başlangıcında) görülmekte ve nisan-haziran aylarında uygun iklim koşulları ile bitkideki sürgün gelişimine paralel olarak popülasyonu yükselmekte, mayıs ayı ikinci yarısında da yoğunluğu en yüksek seviyeye ulaşmaktadır.

Haziran ayı ikinci yarısından itibaren artan doğal düşman popülasyonu ile yüksek sıcaklıklar, zararlının popülasyonunu önemli ölçüde düşürmektedir. Ayrıca, temmuz ayından itibaren kanatlı formlar nar bitkisini terk ederek sekonder konukçularına göç eder ve burada partenogenetik olarak ürerler. Fakat çok azda olsa ağustos ayı sonlarına kadar nar bitkisinde görülebilirler.

Sonbaharda (ekim ayından itibaren) nar bitkisine tekrar göç ederek, kanatsız dişi erkek bireyleri oluşturur ve çiftleşirler. Çiftleşme sonrası dişi bireyler, yıllık sürgünlerde toplanarak kışı geçirmek üzere yumurtalarını tomurcuk diplerine, dallara ve gövdeye bırakır ve bu yumurtalar bir sonraki yılın ilkbaharında tomurcukların patlama zamanında açılır.

Yumurtalardan çıkan fundatriksler ise, taze yapraklarda beslenir. Nar yaprak biti, kışı yumurta döneminde geçirir ve yılda iklime bağlı olarak çok sayıda döl verir. Zararlının en uygun gelişme sıcaklığı, laboratuvarda 22.5–25.0°C iken, doğada ortalama 21.4°C’dir.

Zarar Şekli, Ekonomik Önemi ve Yayılışı

Nar yaprak biti narın yaprakları altında, sürgün uçlarında, çiçek ve meyveleri üzerinde koloniler halinde bulunur. Zararlı narın taze yaprak, sürgün, tomurcuk, çiçek ve meyvelerinde bitki öz suyunu emerek beslenir ve tatlımsı madde salgılayarak fumajine neden olur. Yoğun popülasyonlarda bitkinin gelişimini zayıflatmaktadır. Yaprakların alt yüzünden bitki öz suyunu emerek bitkinin zayıf düşmesine, çiçek ve meyve dökümüne, yaprak ve meyvelerin deforme olmasına neden olur. Ayrıca, emgi sırasında salgıladığı tatlımsı madde ile yoğun fumajine neden olmakta ve bunun sonucunda da fotosentezi engelleyerek bitki gelişimini zayıflatmakta, çiçek ve meyve dökümü ile ürünün kalitesine bağlı olarak, pazar değerini düşürmektedir.

Zararlı daha çok sık dikim yapılmış, düzenli budaması yapılmayan, rutubet oranı yüksek ve geniş spektrumlu insektisitlerin yoğun olarak kullanıldığı bahçelerde sorun olmaktadır.Nar yaprak biti, ekonomik açıdan önemli bir zararlı olmamakla birlikte, ülkemizde narın yetiştiği tüm bölgelerde rastlanmıştır.

Konukçuları

Nar yaprak biti ülkemizde monofag bir tür olarak bilinmekte olup, tek konukçusu nardır. Yurt dışında; bamya (Hibiscus esculentus), mavi yasemin (Plumbago capensis), kına (Lawsonia inermis) ve mine çiçeği (Duranta plumieri)’nin de konukçu olduğu bildirilmiştir.

Doğal Düşmanları ve Etkinlikleri

Nar yaprak biti’ni doğada baskı altında tutabilecek birçok doğal düşman türü bulunmaktadır. Ancak bu türlerden, ülkemizde yapılan çalışmalar sonucunda saptananlar aşağıda verilmiştir.

Predatörleri

Coccinella septempunctata L. (Col.: Coccinellidae)

Hippodomia variegata Goeze (Col.: Coccinellidae)

Oenopia conglobata (L.) (Col.: Coccinellidae)

Adalia spp. (Col.: Coccinellidae)

Scymnus spp. (Col.: Coccinellidae)

Forficula auricularia L. (Der.: Forficulidae)

Episyrphus balteatus (De Geer) (Dip.: Syrphidae)

Metasyrphus corollae (F.) (Dip.: Syrphidae)

Syrphus vitripensis Meigen (Dip.: Syrphidae)

Nabis punctatus Costa (Hem.: Nabidae)

Campyloneura virgula (Herr.-Sch.) (Hem.: Miridae)

Heterotoma dalmatinum Wgn. (Hem.: Miridae)

Orius sp. (Hem.: Anthocoridae)

Chrysoperla carnea (Steph.) (Neur.: Chrysopidae)

Parazitoitleri

Lysiphlebus spp. (Hym.: Aphidiidae)

Ephedrus spp. (Hym.: Aphidiidae)

Aphidius sp. (Hym.: Braconidae)

Aphidencyrtus sp. (Hym.: Encyrtidae)

Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Nar yaprak biti, kışı yıllık sürgünlerin tomurcuk diplerinde yumurta döneminde geçirdiğinden; geç sonbahar, kış ve erken ilkbaharda ağaçlar kontrol edilerek, yüksek oranda yumurta görüldüğünde bulaşık sürgünler budanarak zararlının popülâsyonu düşürülür.
• Yeni tesis edilecek bahçelerde sık dikimden kaçınılmalıdır.
• Gereğinden fazla sulama ve azotlu gübre uygulamasından kaçınılmalıdır.
• Yabancı ot temizliğine özen gösterilmelidir.
• Her yıl düzenli budama yapılarak bahçe içerisindeki hava sirkülâsyonu sağlanmalıdır.

Biyolojik Mücadele

Nar yaprak biti’nin doğal düşmanlarından yukarıda verilen ve özellikle Coccinellidae, Syrphidae, Anthocoridae, Chrysopidae ve Aphidiidae familyalarına ait böceklerden biyolojik mücadelede yararlanılmalıdır. Günümüzde bu doğal düşmanların üretilerek salınmasından çok, bulaştırma yapmak ve en önemlisi de zararlılara karşı kullanılan ilaçları ve ilaçlama zamanlarını doğru tespit ederek, mevcut doğal düşmanları koruma, destekleme ve etkinliklerinin artırılması şeklinde biyolojik mücadele uygulanabilir. Bu amaçla, vejetasyon süresince doğal düşman faaliyetinin yoğun olduğu dönemlerde, zararlılara karşı gereksiz ve kaplama ilaçlamalardan kaçınılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama zamanı

Nar yaprak bitine karşı genel olarak, ilkbaharda tek ilaçlama yeterlidir. Bu amaçla, bir önceki yıldan bulaşık olduğu bilinen bahçelerde tomurcuklar patladıktan sonra (çiçek öncesi) yeterli yaprak biti yoğunluğu varsa ilaçlama önerilir. Nar yaprak biti yoğunluğu haziran sonu ve temmuz başından itibaren hava sıcaklığının artmasıyla birlikte oldukça düşmektedir. İlaçlamalarda, ağaç başına 10 adet bulaşık sürgün eşik olarak kabul edilir.

Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları

Bu aşamada resmi olarak önerilen herhangi bir kimyasal preparat bulunmamaktadır. Ancak ilaçlama için zorunlu bir durum ortaya çıktığında Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Teknik Teşkilatlara müracaat edilmelidir.

Kullanılacak alet ve makineler

İlaçlamada, hidrolik bahçe pülverizatörü veya motorlu bahçe pülverizatörü, kullanılır. Küçük ağaç veya bodur çeşitlerde, sırt pülverizatörleri (motorlu, otomatik, mekanik) de kullanılabilir.

İlaçlama tekniği

Nar ağaçlarının tüm organlarının (özellikle yaprak, sürgün ve çiçek) ilaçlı su ile iyice ıslatılmasına özen gösterilmelidir.

Uygulamanın Değerlendirilmesi

İlaçlamadan 7 ve 14 gün sonra yapılan kontrollerde, sayım sonuçları mücadele eşiği ( 10 bulaşık sürgün/ağaç) değerinden daha az bulunmuşsa uygulama başarılı kabul edilir.