Avrupa Birliği ağaç, asma ve patateste 30 yıl, diğer türlerde 25 yıl olarak uyguladığı bitki ıslahçı hakları çeşit koruma süresini çiçek soğanları, ağaçsı küçük meyveler ve ağaçsı süs bitkilerinde de 30 yıla çıkaracak olan düzenlemeyi kabul etti.
Böylece bu güne kadar var olan bu türlerde 25 yıl olan koruma süresi 30 yıla çıkarılmış oldu. Bu düzenleme ile halen koruma süresi devam eden ve bu kapsama giren bütün türlerin koruma sürelerinin de ilave beş yıl uzatılması, kabul edilen karar içerisinde yer aldı.
UPOV sisteminde asgari çeşit koruma süresi ağaç, asma ve patateste 25, diğer türlerde 20 yıl olarak kabul edilmiştir. Ancak AB bu süreleri 25–30 yıl olarak uygulayarak, ıslahçılarının haklarını daha uzun süre koruma kararı vermiş durumda idi.
Ülkemizin UPOV sistemini esas alan 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun’da bu süreler AB sisteminde olduğu gibi ağaç, asma ve patateste 30 yıl, diğer türlerde 25 yıl olarak uygulanmaktadır.
İlgili Ürünler
Son dönemlerde dünya pazarlarında önemli bir potansiyeli olan maviyemiş, kuşkonmaz, lale gibi soğanlı süs bitkileri ve gül gibi ağaçsı kesme çiçeklerin bu düzenlemeden etkilenerek koruma süresinin uzatılacağı ön görülmektedir.
Uluslararası vejetatif çoğaltılan türlerin ıslahçılarının temsilcisi olan CIAPORA (International Community of Breeders of Asexually Reproduced Horticultural Plants) bu konu ile ilgili olarak uzun zamandır mücadele vermekteydi. Bu kararla birlikte CIAPORA üyesi olan ıslahçıların lehine önemli bir kazanım elde etmiş oldu.
CIAPORA tarafından yapılan açıklamada hangi türlerin tam olarak bu kapsama gireceği AB Bitki Islahçı Hakları Ofisi olan CPVO (Community Plant Varieties Office) tarafından ilan edileceğini bildirdi.
Ülkemizin ıslahçı hakları sisteminin güçlendirilmesi için, 2004 yılında yayımlanan 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun’un ülkemizin deneyimlerine göre gözden geçirilmesi ve gerekiyorsa buna benzer değişiklikler yapılması, ülkemiz bitki ıslahı çalışmaları için önemli bir pozitif kazanım olacaktır.
Kaynaklar
Hasan ÇELEN