Bu içerik, Buğday zirai mücadelesinin bir parçasıdır. Bu kategorideki tüm mücadele yöntemlerini ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Belirli alanlarda ve koşullarda sorun olan zararlı etmenlerin yanı sıra bazı potansiyel zararlılar da buğday agro-ekosisteminde mevcuttur. Ayrıca bu agro-ekosistemde yararlı türler de (doğal düşmanlar) bulunmaktadır.
Buğday tarlalarında kullanılan örnekleme yöntemleri ile zararlı, hastalık, yabancı otlar ve doğal düşmanların türleri ve yoğunlukları belirlenerek zararlıların ekonomik zarar eşiğine ulaşıp ulaşmadıkları saptanır. Ekonomik zarar eşiğine ulaşan zararlıların kritik biyolojik dönemleri ile doğal düşmanlarının popülasyon yoğunlukları dikkate alınarak mücadeleye karar verilir.
Buğday tarlalarında zararlı, hastalık, yabancı ot, nematod ve doğal düşmanlar ile ilgili örneklemede aşağıda verilen çerçeve, atrap ve gözle inceleme yöntemleri kullanılmaktadır.
Buğday Tarlalarında Zararlıların ve Doğal Düşmanlarının Örnekleme ve Kontrol Yöntemleri
- Çerçeve yöntemi: Tarlanın büyüklüğüne göre belirlenen sayıda 50x50 cm (¼ m²)’lik çerçevelerle sayımlar yapılır. Kışlak alanlarında yapılacak sayımlarda 25x25 cm 1/16 m²)’lik çerçeveler kullanılarak sayım yapılır.
- Atrap yöntemi: Tarlanın büyüklüğüne göre belirlenen sayıda standart atrap (çap: 38 cm, sap uzunluğu: 80 cm ve torba derinliği: 80 cm) ile sayımlar yapılır.
- Göz ile inceleme: Çerçeve ve atrap yönteminin dışında bazı zararlılar doğrudan doğruya gözle inceleme yolu ile değerlendirilebilir. Nematodlar için bu incelemenin yanı sıra laboratuvar analizleri de yapılır.
Sünenin Örnekleme Yöntemi
Örneklemeye zararlının kışlaktan inişinin tamamlanmasıyla birlikte başlanır. İlk aşamada ¼ m²’lik çerçevelerle Kışlamış Ergin Süne (KE) sayımı yapılır. Bu sayımda atılacak çerçeve sayısı tarla büyüklüğüne bağlı olarak aşağıdaki şekilde belirlenir (Çizelge 1).
| Tarla Büyüklüğü (da) | Sayım Adedi |
|---|---|
| 1- 15 | 8 - 12 |
| 15 - 50 | 12 - 16 |
| 50 - 200 | 16 - 24 |
| 200 - 800 | 24 - 32 |
| > 800 | 32 - 40 |
Bu sayımlar sonucunda, m²’de ortalama KE yoğunlukları belirlenir. İkinci aşamada, süne yumurtalarında parazitlenme oranlarını belirlemek amacıyla yumurtaların %20-30’u çapa dönemine geldiğinde, KE yoğunluğunun 0,5 adet/m²’nin üzerinde belirlenen tüm alanlarda yine ¼ m²’lik çerçevelerle yumurta parazitoit sayımı yapılır. Üçüncü aşamada, yine KE yoğunluğunun 0,5 adet/m²’nin üzerinde olduğu tüm alanlarda ¼ m²’lik çerçevelerle nimf sürveyleri yapılır. Son aşamada ise parazitlenme oranları yeterli olmasına rağmen ilaçlama programı dışına çıkarılan alanlarda, gerektiğinde ¼ m²’lik çerçevelerle 4.-5. dönem Nimf + Yeni Nesil Ergin (YNE) sayımı yapılır.
Süne Yumurta Parazitoitinin Örnekleme Yöntemi
Bu sürveye süne yumurtalarının %20-30’u çapa dönemine geldiğinde başlanır. Her ünitenin en az iki tarlasında ¼ m²’lik çerçevelerle en az 20 yumurta paketi buluncaya kadar sayım yapılır. Toplanan yumurtalar ünite bazında ayrı ayrı bulyunduğu yaprak ile birlikte oda koşullarında 3-5 gün bekletilerek yumurtaların gelişimi izlenir. Sonuçta parazitlenmiş yumurta sayısı toplam yumurta sayısına oranlanarak yüzde parazitlenme oranları bulunur.
Kımılın Örnekleme Yöntemi
Kışlamış erginlerin kışlaktan inişi ile örneklemeye başlanır. Toplu iniş alanlarında mücadele yapılmadığı durumlarda; tarlalarda ¼ m²’lik çerçeveler ile 5 dekarda en az 10 sayım yapılarak KE yoğunluğu saptanır. Kışlamış ergin sayımı yapılmayan alanlarda ileriki dönemlerde sorun olduğunda, ¼ m²’lik çerçevelerle 5 dekarlık alanda sayım yapılıp Nimf + YNE yoğunluğu belirlenerek ilaçlamanın yapılıp yapılmayacağına karar verilir.
Ekin Kamburböceğinin Örnekleme Yöntemi
Tohum ilaçlaması için, ¼ m²’lik çerçevelerle ekim öncesi ergin yoğunluğu belirlenir. Yüzey ilaçlaması için, bölgelere göre geç sonbahar veya erken ilkbaharda, bitkinin kardeşlenme döneminde ¼ m²’lik çerçevelerle tarlayı temsil edecek şekilde farklı noktalarda yapılır. Çerçeve içerisine giren yenik bitkiler sayılır ya da toprak 15 cm derinliğe kadar kazılarak içerisindeki canlı larvalar sayılır.
Ekin Bambulunun Örnekleme Yöntemi
İlk erginlerin görüldüğü tarihten bir hafta sonra tarlanın büyüklüğü dikkate alınarak, taralanın köşegenleri doğrultusunda zikzak gidilerek her 20 adımda bir ¼ m²’lik çerçeve kullanılarak ergin sayımı yapılır.
Hububat Hortumluböceğinin Örnekleme Yöntemi
Erginlerin topraktan ilk çıktığı tarihten 10 gün sonra, tarlada 10–20 adım aralıklarla tesadüfi olarak 12 yerde ¼ m²’lik çerçevelerle ergin sayımı yapılır. Atrap yönteminde, her 10 atrap 1 ünite sayılacak şekilde 3 tekrarlı olarak sayım yapılır.
Yaprakbitlerinin Örnekleme Yöntemi
Örnekleme için her 40–50 dekarlık hububat tarlası bir ünite kabul edilir. Ünitelerde tarlanın köşegenleri doğrultusunda her 10-15 metrede olmak üzere 50 bitkinin tüm toprak üstü organlarında ergin ve nimfler aranır ve sayım yapılır.
Ekin Güvesinin Örnekleme Yöntemi
Buğday fenolojik dönem olarak 2–3 yapraklı iken, köşegenler doğrultusunda gidilerek farklı noktalarda tesadüfen 50 adet buğday yaprağı toplanır ve yapraklarda larva aranır. Sağlam ve bulaşık bitkiler ayrı ayrı değerlendirilir.
Tarla Farelerinin Örnekleme Yöntemi
Tarla fareleriyle bulaşık alanlarda 25 m²’de 5 işlek delik sayıldığında mücadeleye başlamak gerekirse de bitki çeşidine ve uğranılan ürün kaybının fazla oluşuna göre bu sayı azalabilir.
Nematodlar İçin Buğday Tarlalarında Örnekleme Yöntemleri
Boş Araziden Örnek Alma
Boş araziden alınacak toprak örneği, birim sahayı temsil edebilecek nitelikte olmalıdır. Genel olarak birim saha 0-10 dekar olarak kabul edilir. 10 dekara kadar olan arazi parçalarının zikzak şeklinde gidilerek 60 ayrı noktasından toprak sondası veya kürek yardımı ile 0-30 cm derinlikten örnek alınır (Şekil 1). Toprak örnekleri paçal yapılarak 1 kilogramı analiz yapılmak üzere alınır. Polietilen torba içine konulan toprak örneği etiketlenir. Etiketler açık ve okunaklı bir şekilde kurşun kalemle veya suda ıslandığında mürekkebi dağılmayacak bir kalemle yazılarak torbanın içine ve dış kısmına olmak üzere ayrı ayrı bağlanır. Alınan toprak örnekleri doğrudan güneş ışığına, aşırı sıcak ve soğuğa maruz bırakılmadan, aynı gün en yakın nematoloji laboratuvarına gönderilir. Aynı gün gönderilememesi durumunda 4°C soğutucuda rutubetini kaybetmeyecek şekilde muhafaza edilerek bir hafta içinde gönderilmelidir.
Çok kuru veya aşırı su ile doymuş topraktan örnek alınmaz. Örnek alınacak toprak tavında olmalıdır. Örnek alma sırasında toprak sıcaklığı 15°C’nin üzerinde olmalıdır. Bu nedenle özellikle açık alanlardan kış aylarında nematod tahlili için toprak örneği alınmaz. Toprak sıcaklığının yüksek olduğu Temmuz ve Ağustos gibi çok sıcak yaz ayları da örnek almak için uygun değildir.
Kist Nematodları İçin Örnekleme Yöntemi
Örnek alma sırasında toprak sıcaklığı 0°C’nin üzerinde olmalıdır. Bu nedenle özellikle açık alanlardan toprak donmuş veya karla kaplıysa toprak örneği alınmamalıdır. Toprak örnekleri birim sahayı tamamen temsil edebilecek nitelikte olmalıdır. Birim alan 0-10 da olarak kabul edilmektedir. Birim alanda zikzak şeklinde gidilerek 60 ayrı noktasından toprak sondası veya kürek yardımı ile 0-20 cm toprak derinliğinden örnekler alınmalıdır (Şekil 1). Her bir örneğin alındığı noktalar arası mesafe en fazla 15 m olmalıdır. Alınan toprak örnekleri paçal yapılarak yaklaşık 1 kilogramı nematod analizi için ayrılır ve polietilen torba içine konularak etiketlenir.
Bütün örneklerde kullanılacak etiketler 2 nüsha olarak suda silinmeyen kalemlerle yazılmalı, etiketin biri torbanın içine diğeri ise dışına konmalıdır ve torba mühürlemelidir.
Buğday Tarlalarında Hastalıklar İçin Örnekleme ve Kontrol Yöntemleri
Kök ve Kökboğazı Çürüklüğü Hastalıklarının Örnekleme Yöntemi
Kök ve kökboğazı çürüklüğü hastalıklarına hububatın tüm gelişme dönemlerinde rastlanır. Bu nedenle hububatta kök ve kökboğazı çürüklüğü hastalık şiddetinin saptanması amacı ile yapılacak sürvey, bitkinin çim döneminden hasada kadarki devrede yapılabilir. En iyisi kardeşlenme döneminden başlayarak 20 gün ara ile 3 kez sürvey yapılmasıdır.
Sürveyde incelenecek tarla alanının, bölgedeki hububat ekim alanlarını, güvenilir bir şekilde temsil etmesi lazımdır. Bu nedenle sürveyin, “Sistematik Örnekleme Yöntemi”ne göre planlanması gerekir. Bunun için önce bölgedeki hububat ekim alanları ile bölge içindeki dağılışına ilişkin veriler çıkartılır. İncelenecek tarla sayısı o bölgedeki ekim alanının en az %1’i kadarını içermelidir. İl, ilçe hatta köyler düzeyinde örnekleme noktaları ve sayıları saptandıktan sonra sürvey güzergahı çizilir. Güzergah üzerindeki duraklama noktasında seçilen tarlanın köşegenleri doğrultusundan yürünerek tarlanın büyüklüğüne göre de örnek sayısı saptanır.
Hububat kök ve kökboğazı çürüklüğü hastalığı için yapılacak örneklemede her bir farklı alanda, 1 m²’lik çerçeve atılarak veya mibzer ile ekilmiş hububat tarlalarında seçilecek bir sıradaki 100 bitki sayılarak değerlendirmeleri yapılır. Hububat kök ve kökboğazı çürüklüğü hastalığının, hastalık şiddetinin saptanması Aktaş ve Bora (1981)’ya göre verilen skaladan faydalanılarak yapılır (Çizelge 2).
| Skala Değerleri | Hastalık Şiddeti |
|---|---|
| 0 | Sağlam % 0 |
| 1 | Az sararma (Kök ve kök boğazı sararmış), %1–15 |
| 3 | Orta derecede sararma (Kahverengileşme birinci yaprak kınınakadar ilerlemiş), %16–40 |
| 5 | Şiddetli sararma (Kök ve kökboğazı kahverengi ve yapraklardalekeler var), %41–70 |
| 7 | Bitki ölmüş, %71–100 |
Örnekleme noktasındaki hastalık şiddetinin saptanmasında her skala değerine giren bitki sayısı o skala değeri ile çarpılır, çarpımlar toplamı, en büyük skala değerinin bitki sayısı ile çarpımına bölünür ve tüm işlem yüzle çarpılarak örnekleme noktasındaki yüzde hastalık şiddeti belirlenir.
Pas Hastalıklarının Örnekleme Yöntemi
Buğday pas hastalıkları sürvey çalışmaları değişik amaçlara yönelik olabilir. Pas hastalıklarının ilk çıkışı, yayılması, hastalık seyri, çeşitlerin duyarlılıkları ve zarar derecesi gibi amaçlar esas alınabilir. Sürvey zamanı bunlara göre ve ayrıca pas hastalığına göre de değişecektir. Elde edilecek zarar derecesi modellerine sürvey değerlerinin uygulanabilmesi için sürveyin yapılacağı buğday gelişme dönemi kardeşlenme-süt olum dönemi başlangıcı olarak belirlenmelidir. Bölgedeki ekim zamanı, şekli, buğday çeşidi, toprak özellikleri, gübreleme v.s. gibi farklılıklar
nedeniyle bu gelişme dönemi değişik tarihlerde oluşabilir.
İlgili Ürünler
Ayrıca sarı pas için yapılacak bir sürvey daha erken, kara pas için ise daha geç tarihlere planlanmalıdır. Bu nedenle sürveylerin başlangıç tarihleri de ülkemizde bölgelere göre değişebilir. Elde edilecek değerlerin bölgeyi temsil edebilmesi için buğday ekim alanları esas alınarak incelenecek tarla sayısı bulunur. Bu sayının belirlenmesinde ayrıca sürveye alınacak yerlerin uzaklıkları, buğday ekim alanlarının dağılışı da etken olacaktır. Bu nedenle il, ilçe ve köyler düzeyinde örnek sayıları belirlendikten sonra sürvey güzergahları çizilmelidir. “Sistematik Örnekleme Yöntemi”ne göre sürveye çıkılan arac her 10 kilometrede bir durdurulup, yolun sağ ve solundaki buğday tarlası incelenmelidir. Örnekleme noktasında elde edilen gerekli bilgiler sürvey formuna işlenmelidir.
Hastalık şiddetlerinin belirlenmesi amacıyla tarlanın köşegenleri istikametinde yürünüp ayrı ayrı bitkilerden 100 adet buğday yaprağı alınmalıdır. Esas olarak buğdayların üstten üçüncü yaprağının alınması amaçlanıyorsa da inceleme sırasında bu yapraklar sararmış ise üstten ikinci yapraklarda alınabilir. Bu durum sürvey formunda belirtilmelidir. Alınan yaprak örnekleri hemen veya ikinci örnekleme yerine giderken ya da kısa bir süre sonra sayılabilir. Daha sonra sayım yapılacaksa örneklerin kağıt torbalar içinde ve olanak bulunursa buzlukta muhafaza edilerek getirilmesi yararlıdır. Sayımlar, her üç pas türü için de ayrı ayrı olmak üzere gerçekleştirilmelidir. Bu amaçla 100 adet buğday yaprağındaki pas şiddeti aşağıdaki Cobb Skalası’na (Çizelge 3) göre değerlendirilmelidir (Chester, 1950).
| Skala Değerleri | Hastalık Şiddeti |
|---|---|
| 0 | Simptom yok % 0 |
| 1 | Yaprağın %5’i pas püstülleri ile kaplı |
| 2 | Yaprağın %6-10’u pas püstülleri ile kaplı |
| 3 | Yaprağın %11-25’i pas püstülleri ile kaplı |
| 4 | Yaprağın %26-40’ı pas püstülleri ile kaplı |
| 5 | Yaprağın %41-65’i pas püstülleri ile kaplı |
| 6 | Yaprağın %66-100’ü pas püstülleri ile kaplı |
Ancak pas hastalıklarının tarlada enfeksiyon ocakları şeklinde gelişip yayıldıkları dikkate alınarak örneklemede duyarlı olmak ve gerekirse bu durumu sürvey formuna kaydetmekte yararlı olur. Ayrıca pas hastalıklarının karışık (Sarı pas, Kahverengi pas ve Kara pas birlikte) görülmesi durumunda aynı skala ile hastalık değerleri saptanmalıdır. Buğday kara pasının sap enfeksiyonlarında her örnekleme yerinden alınacak 100 bitki Çizelge 4’deki skalaya göre değerlendirilir (Copçu ve Saydam, 1976).
| Skala Değerleri | Sapta enfeksiyon oranı (%) | Enfeksiyon tipi |
|---|---|---|
| 0 | Hastalık yok | Sağlam |
| 1 | 1-10 | Az |
| 2 | 11-30 | Orta |
| 3 | 31-60 | Yüksek |
| 4 | 61-100 | Şiddetli |
Septoria Yaprak Lekesi Hastalığının Örnekleme Yöntemi
Etmen buğday tarlaları ve etrafındaki yabani buğdaygil bitkilerinde aranmalıdır. Sürveyin amacına göre sürvey zamanı bazı farklılıklar gösterirse de burada amaçlanan zarar derecesinin saptanması olduğundan sürvey zamanı süt olum dönemi olmalıdır. Elde edilecek değerlerin bölgeyi temsil edebilmesi yönünden örnekleme noktaları, ekim alanları ve buğday çeşitleri esas alınarak “Sistematik Örnekleme Yöntemi”ne göre (Çizelge 5) dağıtılmalıdır (Finci ve Yılmazdemir,1982).
| Skala Değerleri | Sapta enfeksiyon oranı (%) | Enfeksiyon tipi |
|---|---|---|
| 0 | Simptom yok (0) | Sağlam |
| 1 | Çapı 0,5 mm’den küçük sarı lekeler var (%10’dan az lekeli alan) | Çok dayanıklı |
| 2 | Genişliği 1mm ve boyu 0,5–1 cm’den küçük, oval nekrotik lekeler. Piknidia gelişmesi yok veya birkaç adet (%11–25 lekeli alan) | Dayanıklı |
| 3 | Genişliği 1–2 mm, uzunluğu 1–1,5 cm oval lekeler, bazıları birleşik halde, hafif piknidia gelişmesi var (%26–45 lekeli alan) | Orta derecede duyarlı |
| 4 | Lekelerin çoğu birleşmiş halde, nekrotik leke yok, çok sayıda piknidia gelişmesi var (%46–75 lekeli alan) | Duyarlı |
| 5 | Lekeler tamamen birleşmiş, çok miktarda piknidia gelişmesi var. (%76–100 lekeli alan) | Çok duyarlı |
Sürvey formunda yer alan gelişme dönemi Zadoks skalasından yararlanılarak belirlenir. Hastalık hakkındaki bilgiler ise aşağıda verilen yönteme göre sürvey sırasında elde edilecek verilerden bulunur. Bunun için örneklemenin yapılacağı buğday tarlasının köşegenleri istikametinde yürünerek bitkilerin üsten ilk üç yaprağından tesadüfen 100 yaprak alınır ve kağıt zarflara konularak etiketlenir. Mümkünse buzluk içine yerleştirilerek değerlendirme yerine getirilir. Buzluk bulunmaması halinde yaprakların değerlendirmeye engel olmayacak şekilde kurumalarına meydan verilmeden değerlendirme işlemi gerçekleştirilmelidir. Değerlendirme sırasında önce hastalıklı ve sağlam yapraklar Çizelge 5’deki skalaya göre ayrı ayrı değerlendirilir. Buradan hastalık şiddeti belirlenerek sürvey formuna kaydedilir.
Sürme Hastalığının Örnekleme Yöntemi
Sürme sürveyi süt olum döneminde 1 defa yapılır. Sürvey alanları bölgedeki buğday üretim alanlarını temsil edecek büyüklükte olmalıdır. Bir bölge içindeki buğday ekim alanlarının en güvenilir şekilde temsil olanağını vermesi nedeniyle sürme sürveyinin alanlarının en güvenilir şekilde temsil olanağını vermesi nedeniyle sürme sürveyinin “Sistematik Örnekleme Yöntemi” esaslarına göre planlanması gerekir. Bunun için önce bölgedeki buğday ekim alanı miktarı ile bu miktarın bölge içindeki dağılımına ilişkin veriler çıkarılır. Bulunan örnekleme sayısı buğday ekim alanlarına dağıtılır ve buralarda tarlanın büyüklüğüne göre ¼ m²’lik çerçeveler kullanılarak yapılır (Çizelge 6). Tarlada zikzak şeklinde gidilerek çerçeve içinde kalan sağlam ve hasta bitkilerin sayıları belirlenir. Bu sayım sonucunda tarladaki ortalama yüzde sürmeli başak oranı bulunur.
| Tarla Büyüklüğü (da) | Örnekleme Sayısı |
|---|---|
| 1 - 100 | 5 |
| 100 - 500 | 10 |
| 500 - 1.000 | 15 |
| > 1.000 | 20 |
Açık Rastık Hastalığının Örnekleme Yöntemi
Bu örnekleme başakların çiçeklenme döneminde 1 defa yapılmalıdır. Sayım yöntemi sürme hastalığında belirtildiği gibi yapılır.
Külleme Hastalığının Örnekleme Yöntemi
Örneklemeler sistematik örnekleme yöntemine göre buğdayın sapa kalkma ile başaklanma dönemleri arasında yapılmalıdır. Tarlada hastalık homojen bir yayılma gösteriyor ise tarlanın köşegenleri doğrultusunda, homojen olarak yayılma yok ise tarlanın kenarından ortasına doğru zikzak şeklinde yürünür. Bitkinin bayrak yaprağı hariç, karar verilen bitkinin birinci, ikinci ya da üçüncü yapraklarının birisinden 100’er yaprak toplanır. Tarlanın büyüklüğüne göre birkaç yerden 100’er yaprak alınabilir. Daha sonra bu yapraklar 0–5 skalasına (Çizelge 7) göre değerlendirilir (Moseman, 1956, Anonymus 1996).
| Skala Değerleri | Sapta enfeksiyon oranı (%) | Enfeksiyon tipi |
|---|---|---|
| 0 | Simptom yok (0) | Sağlam |
| 1 | Hafif misel gelişimi var, yaprağın %1’i miselle kaplı | Çok dayanıklı |
| 2 | Orta derecede misel gelişmesi var, az miktarda spor üretmiş, nekrozlar ve klorozlar var. Yaprağın %1,1 -5 ‘i lekelerle kaplı | Dayanıklı |
| 3 | Orta ile çok arası miselyum gelişmesi ve sporolasyon var, küçük nekrozlar ve klorozlar var. Yaprağın %5,1- 10’u lekelerle kaplı | Orta derecede duyarlı |
| 4 | Yaprak yüzeyi geniş olarak miselli, nekroz ve klorozlarla kaplı, lekeler üzerinde kleistotesyumlar var. Yaprağın %10,1-25‘i lekelerle kaplı | Duyarlı |
| 5 | Geniş lekeler bol sporolasyon ve kleistotesyumlar var. Yaprağın %25’ten fazlası lekelerle kaplı | Çok duyarlı |
Skala değerleri saptandıktan sonra hastalık şiddeti (pas hastalıklarında olduğu gibi) indeks ya da yüzde olarak hesaplanır.
Viral Hastalıkların Örnekleme Yöntemi
Virüs hastalıkları ile ilgili olarak sürveyler, buğday yapraklarındaki belirtilere göre yapılır. Virüs şüphesi uyandıran bitki örnekleri vejetasyon döneminin başlangıcından ortalarına kadar toplanıp, etiketlenerek bozulmayacak şekilde ilgili enstitü laboratuarına gönderilir.
Buğday Tarlalarında Yabancı Otlar İçin Örnekleme ve Kontrol Yöntemleri
Ülkemizde buğday tarlalarında ilaçlı mücadele genellikle çıkış sonrası yapılmaktadır. Ekim öncesi ve çıkış öncesi ilaç (herbisit) uygulamalarında üretici, tarlasının bir önceki dönemdeki yabancı otlanma durumunu göz önüne alarak ilaçlama yapmaktadır. Ancak, çıkış sonrası uygulamalarda mücadeleye başlama zamanı ve yabancı ot yoğunluğunu belirlemek amacıyla örneklemeler yapılmalıdır. Bu amaçla ¼ m² ‘lik (50x50cm) çerçeveler kullanılır. Kullanılacak çerçeve sayısı tarlanın büyüklüğüne göre değişmekle birlikte yapılması gereken en az örnekleme sayısı aşağıda verilmiştir (Çizelge 8).
| Tarla Büyüklüğü (da) | Örnekleme Sayısı |
|---|---|
| 1 - 10 | 15 |
| 11 - 50 | 20 |
| 51 - 100 | 25 |
| > 100 | 30 |
Yabancı ot tür ve sayısını belirlemek için yapılacak olan örneklemelerde, kenar tesirinde kalmamak için, tarla kenarının 10–15m içerisine girilerek tarlanın köşegenleri doğrultusunda, tesadüfi olarak çerçeve atılır ve örneklemeler yapılır. Çerçeve içerisine giren yabancı otun türleri ile bunların sayıları kaydedilir. Elde edilen değerlerin ortalamaları alınarak, o tarla için ana zararlı ve diğer zararlı yabancı otların yoğunlukları tespit edilir. Yabancı ot tür ve yoğunluğunu saptamak için çerçeve atma yönteminden başka yabancı otların kaplama alanını (%) saptama yöntemi de kullanılabilinir. Bu yöntemde de yine tarla kenar tesirinden uzaklaşmak için 10–15m kadar tarla içerisine girilerek, tarlanın köşegenleri doğrultusunda yürünür ve gözlem yapılan alandaki yabancı ot türleri ile bunların tarla içerisindeki kaplama alanları (%) tek tek kaydedilerek, ana zararlı (kaplama alanı %10 ve daha fazla olanlar) ve diğer yabancı ot türleri (kaplama alanı %10’dan daha az olanlar) tespit edilir. Yabancı otların tarla içerisindeki dağılımı göz önüne alındığında, yabancı otlar tarlanın her tarafında yoğun değilse lokal olarak mücadelesi daha uygundur.
Kaynaklar
Bu makale, T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI’ndan alınmıştır. İçerikte hiçbir değişiklik yapılmamıştır.
Orijinal Makale
Dr. M. Selçuk BAŞARAN, Dr. Numan E. BABAROĞLU, Dr. Eda AKSOY, Dr. Mehmet DUMAN, Doç. Dr. Adnan TÜLEK, Ekrem KAYA, Abdullah YILMAZ, A. Faik YILDIRIM, Dr. Münevver KODAN, Dr. Arzu AYDAR (2017). Buğday Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Ankara: T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI