Elma Armut ve Ayva Bahçelerinde Örnekleme ve Kontrol Yöntemleri

Bu içerik, Elma, Armut ve Ayvada zirai mücadelesinin bir parçasıdır. Bu kategorideki tüm mücadele yöntemlerini ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Örnekleme yöntemleri ile zararlı, hastalık ve yabancı otların yoğunlukları belirlenir ve zararlıların ekonomik zarar eşiğine ulaşıp ulaşmadıkları saptanır. Ekonomik zarar eşiğine ulaşan zararlılarda, kritik biyolojik dönemleri ve doğal düşmanlarının popülasyon yoğunlukları dikkate alınarak mücadeleye karar verilir.

Elma bahçelerinde zararlı, hastalık, yabancı ot ve doğal düşmanlar ile ilgili örnekleme yöntemleri, aşağıda ana başlıklar halinde verilmiştir:

Zararlıların ve Faydalıların Örnekleme Yöntemleri

Dal sayım yöntemi

Kışı ağaçların üzerinde geçiren zararlıların türlerini ve yoğunluklarını belirlemek için bu yöntemden yararlanılmaktadır. Dal sayımları, ağaçların dormant dönemde olduğu şubat-mart aylarında bir defa yapılır. Bunun için bahçeyi temsil edecek şekilde 5 ağacın herbirinden 20 cm uzunlukta, 1-3 yıllık 12 dal parçası kesilir ve bunlar önce kesekağıdı, sonra polietilen torbalara yerleştirilerek buz kutusu ile laboratuvara getirilir.

Burada dalların 10’ar adedi üzerindeki zararlılar (kabuklubit, koşnil, kırmızı örümcek yumurtaları v.b.), stereomikroskop altında sayılır, 2’ şer adedi ise parazitoit çıkartma kutularına yerleştirilerek doğal parazitlenme oranı saptanır. Sayım sonunda elde edilen değerler 5’ e bölünerek ortalama 2 m uzunluktaki dallarda bulunan zararlı miktarı tespit edilir.

Sayım sonuçları, Ek 1’de (buradan indirebilirsin) verilen ekonomik zarar eşikleri ile karşılaştırılır, parazitlenme durumu da dikkate alınarak, kış mücadelesi yapılıp yapılmayacağına karar verilir.

Göz ile inceleme yöntemi

Bu yöntem, çiçeklenme başlangıcından itibaren bütün vejetasyon süresince, elma bahçelerinde bulunan zararlı ve faydalı türler ile bunların popülasyon yoğunluklarını saptamak için kullanılır. Gözle inceleme, vejetasyon süresince 1-2 hafta aralıklarla yapılır. Bunun için, bahçeyi temsil edecek şekilde 10 ağaç seçilir ve bu ağaçların her birinden 10’ar olmak üzere, toplam 100 adet organ; fenolojik döneme bağlı olarak, çiçeklenme öncesinde tomurcuk, çiçeklenme döneminde çiçek, daha sonra yaprak ve meyve üzerinde bulunan böcekler, zararlı ve faydalı akarlar ve yenikler sayılır.

Sayımlar, gözle veya lup ile ağaçların üzerinde yapılır. Zararlı ve predatör akar türleri ve yoğunluklarını belirlemek için; her bahçeden seçilecek 10 ağacın değişik yön ve yüksekliklerinden 10’ar yaprak koparılır. Böylece her bahçedeki 10 ağaçtan alınan, toplam 100 yaprak, polietilen bir torbaya yerleştirilir ve buz kutusu içerisinde laboratuvara getirilir. Laboratuvarda yaprak örneklerinin alt ve üst yüzeyleri stereomikroskop altında incelenerek, zararlı ve predatör akar türlerinin canlı dönemleri sayılır veya yapraklar, “Akar fırçalama aleti” ile fırçalanarak (Şekil 1a), akarların, vazelin sürülen daire şeklindeki camın üzerine düşmesi sağlanır.

Bu cam, bir stereomikroskop altına yerleştirilerek, üzerinde bulunan zararlı ve faydalı akarlar sayılır. Sayımlarda, camların büyüklüğünde kesilen ve 16 eşit bölüme ayrılmış olan, daire şeklindeki akar sayım skalası kullanılır (Şekil 1b). Böylece her bahçe için 100 yaprakta akarların ortalama popülasyon yoğunluğu adet/yaprak olarak hesaplanır. Sayımlardan elde edilen sonuçlar, Ek 1’de 100 organa göre verilen, ekonomik zarar eşikleri ile karşılaştırılarak, mücadele yapılıp yapılmayacağına karar verilir.

Darbe yöntemi

Bu yöntem, ağaçların üzerinde bulunan hareketli zararlı ve faydalı türlerin yoğunluklarını belirlemek için kullanılır. Çiçeklenme başlangıcından itibaren, ayda bir olmak üzere vejetasyon süresince 5-6 kez uygulanır.

Bunun için, bahçeyi temsil edecek şekilde 50 ağaç seçilir. Bu ağaçların her birinin değişik yön ve yüksekliklerindeki ikişer dalına, ucuna lastik boru parçası geçirilmiş bir sopa ile ikişer kez vurularak, dalların üzerinde bulunan zararlı ve faydalı türlerin, dalların altında tutulan bir kenarı 50 cm olan kare şeklindeki beyaz kumaştan yapılan ve alt kısmında öldürme şişesi bulunan darbe aletinin içine düşmesi sağlanır (Şekil 2).

Elde edilen örnekler petri kutusu, kavanoz gibi kaplara konarak buz kutusunda laboratuvara getirilir. Burada türlerine göre ayrılarak, sayıları ve yoğunlukları belirlenir. Sayımlarda elde edilen değerler, Ek 1’de (buradan indirebilirsin) 100 darbeye göre verilen ekonomik zarar eşikleri ile karşılaştırılarak, mücadele yapılıp yapılmayacağına karar verilir.

Fungal Hastalıkların Örnekleme Yöntemleri

Elma yaprak, dal ve sürgünlerinde gözlemler yapılır. Sürgün, yaprak ve meyvedeki lekeler ve çürümeler, gövde ve kollarda çatlama ve kuruma görülen bitkilerden örnekler alınır. Ayrıca, gelişme geriliği ve kuruma gösteren elma, armut ve ayvaların kök kısımları açılarak kök ve kök boğazı incelenir. Kök ve kök boğazında nekrozların ve/veya bir fungal yapının görüldüğü, canlılığını sürdürmekte olan ağaçlar kökleri ile sökülür.

Yaprak, dal ve sürgün örnekleri önce kâğıt ile sarılır sonra naylon torba içine konarak, kök örnekleri ise bir bütün halinde topraklı olarak, toprak nemi muhafaza edilerek analiz edilmek üzere Enstitü veya konu uzmanı bulunan ilgili laboratuvara gönderilir.

Bakteri ve Fitoplazma Hastalıklarının Örnekleme Yöntemleri

Bahçeler köşegenler doğrultusunda veya zikzak çizilerek dolaşılır. Sürvey kapsamına alınan ağaçların genel görünümü incelenir. Seçilen ağaçların tamamı aşağıda yer
alan belirtiler yönünden dikkatle kontrol edilir.