Fungisit (Fungucide) Latince bir kelime olup, mantar (fungus) ve öldürmek (caedo) kelimelerinin birleşimiyle “mantar öldüren” anlamını taşımaktadır.
Antimikotik olarak da adlandırılan fungisitler, bir mantar ilacı olup, mantarları, mantar sporlarını ve mantar enfeksiyonlarını öldürmek veya büyümesini engellemek için kullanılan toksit bir maddedir.
Doğal veya sentetik formda olabilen fungisitler, genellikle mahsul veya süs bitkilerine ekonomik zarar veren parazit mantarlarını kontrol etmek için kullanılır.
Bitkilere enfekte olmuş mantar patojenlerini öldürmek için genellikle sentetik olan ticari fungisitler tarımsal faaliyetlerde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Mantar patojenleri, dünya çapında ürün kaybının 1 numaralı nedeni olup, tarımsal üretimde ciddi hasarlara, kalite ve kâr kayıplarına neden olabilmektedir.
Sönmüş kireç, bakır sülfat ve suyun karışımı ile elde edilen bordo bulamacı, bilinen en eski mantar öldürücülerden biri olup günümüzde halen meyve ağaçlarında, sebze üretiminde ve tarla bitkilerinde kullanılmaktadır.
Hobi amaçlı yetiştiricilikte, mantar hastalığına maruz kalmış bitkilere hafif sabunlu bir solüsyanla yıkanarak müdahale edilebilir. Fakat bu yöntem ticari amaçlı tarımsal yetiştiricilik için uygun değildir. Bu sebepten dolayı ticari üreticiler fungisit kullanmayı tercih ederler.
Fungisitler, mantarların hücresel işleyişlerini bozarak patojenik veya parazitik mantarları öldürür. Örneğin, birçok fungisit, hücresel solunumla ilgili metabolik yolları kesmek için spesifik enzimlerle bağlanır. Bununla birlikte, herbisitler, insektisitler ve antibiyotiklerde olduğu gibi, fungisitlerin aşırı kullanımı, bazı mantar türlerinde direnç gelişimine yol açmıştır. Tek bir mantar milyonlarca spor üretebildiğinden, bir mantar popülasyonunun belirli bir mantar ilacına karşı azalmış duyarlılık gösterdiği mantar ilacı direnci hızla ortaya çıkabilir.
Pek çok fungisit, spesifik patojenlere karşı yüksek etkinlik sağlayan hedeflenmiş aktivitelere sahiptir. Bu aktivite insanlar ve diğer organizmalar için düşük toksitite anlamına gelmekte olup, bu ise fungiside karşı direnç geliştiren yüksek patojen riskinin oluşması sağlamaktadır.
Dirençli bir patojen, fungisitin etkisine daha az duyarlıdır, bu da fungisitin daha az etkili veya hatta etkisiz olmasına neden olur. Mantarlar tarafından yapılan spesifik enzimleri veya proteinleri hedeflemek için tasarlanmış fungisitler, bitki dokusuna zarar vermez, bu nedenle yaprakların içine girip hareket ederek iyileştirici özellikler sağlar ve korunan bitki dokusu miktarını, uygulandığında fungisitin biriktiği yerden daha fazla arttırır. Bu fungisitlerin etki şekli çok özel olduğu için, mantarlardaki küçük genetik değişiklikler bu fungisitlerin etkinliğinin üstesinden gelebilir ve patojen popülasyonları gelecekteki uygulamalar için dirençli hale gelebilir.
İlgili Ürünler
İdeal bir fungisit;
- Düşük fitotoksisiteye sahip
- Uzun raf ömrüne sahip
- Seyreltme sırasında stabilite
- İnsan, sığırlar, solucanlar,mikroorganizmalar vb. için daha az toksik
- Eyleminde geniş bir yelpaze
- Fungisit preparatı kullanıma hazır
- Diğer zirai ilaçlarla uyumlu
- Daha ucuz
- Farklı formülasyonlarda bulunabilir
- Kolay taşınabilir olmalıdır.
Etki şekillerine göre fungisitleri 3 ana başlık altında sınıflandırabiliriz.
- Koruyucu fungisitler
Enfeksiyondan önce uygulanan ve yalnız koruyucu etkili olup yeni oluşacak enfeksiyonları önleyen ilaçlardır. Bitkilerin yüzeyine püskürtülmesi sonucunda mantarları öldürür.
- Sistemik fungisitler
Bitki içerisinde, sınırlı da olsa taşınabilen fungisitlerdir. Genelde xylem iletim demetlerinde traspirasyonyolu ile taşınırlar. Önce bitki tarafından emilir, sonra etkisini gösterir.
- Yarı sistemik (mezo sistemik) fungisitler
Atıldıkları bitki yüzeylerinde yaprağın bir tarafından diğer tarafına kadar girebilen fungisitlerdir.
Nasıl Uygulanır?
Yaygın olarak sıvı formda uygulanan fungusitler; toz şeklinde de uygulanabilmektedir. Suyla karıştırılan fungusit sonrasında el veya sırtta taşınan küçük püskürtücülerden veya traktör tarafından taşınan büyük püskürtme ünitelerinden püskürtülerek uygulanır.
Toz formunda sadece bir kaç çeşit fungisit uygulanır.
Fungisitler seralarda duman, sis veya aerosol (gaz şeklinde) olarak da uygulanabilir. Uygulamanın püskürtme şeklinde yapıldığı aletlerin nozullarının bakımlarının her zaman eksiksiz yapılması gerekir.
Fungisitler tohum aşamasından depolama aşamasında kadar 5 farklı yöntemde uygulanabilir.
- Tohum, soğan, kök veya üreme organlarına uygulama. Buradaki amaç; ekilecek olan materyalin üzerinden bulunan patojenleri öldürmek veya genç bitkiyi toprakta bulunan patojenlerden korumaktır.
- Dikim sırasında veya ekimden sonra bitkinin tabanı etrafına yönlendirilmiş sprey ile uygulama. Bu uygulama püskürtülerek yapılabileceği gibi damla sulama yöntemiyle de yapılabilir.
- Püskürtücü vasıtasıyla bitki örtüsü ve bitkilerin diğer yer üstü kısımlarına.
- Gövde enjeksiyonu gövde içlerine.
- Hasat sonrasında paketleme aşamasında, daldırma veya sprey olarak direkt ürüne.