Dünya hızla değişiyor. Değişim insanlık için genelde dünyayı iyileştirmekten ziyade daha da kötüye götürmek, doğayı, çevreyi, iklimi, yaşamı bozmak şeklinde ilerliyor. Gelecek 50 yılda su, enerji, eğitim, nüfus, yiyecek, çevre, fakirlik, demokrasi ve inançlar, terörizm ve savaş, hastalıklar en büyük 10 problem olarak karşımıza çıkacak gibi gözüküyor .
Agro-endüstri olarak adlandırılan bu sistem aslında birçok faktörü içine alan yaşamın ta kendisini oluşturuyor. İnsanlar yaşadıkça tüketecekler dolayısıyla da insanların beslenmesi her şeyin temelinde yer alıyor. Beslenme demek tarım demek, bitki demek, hayvancılık demek, balık tüketimi demek anlamına geliyor. Bitkisel üretimin temeli de tohuma dayanıyor. Tohum bitkisel üretimin olmazsa olmaz temel taşı olarak karşımıza çıkıyor. Tohumun ve tohumcu ülke olmanın önemiyle ilgili kısa bilgileri paylaşacağız.
- Bitkisel üretimdeki en önemli girdi tohumdur. Üstün nitelikli tohumların kullanılmasıyla verim ve kalitede, normalden iki-üç kat artış sağlanabildiği bir gerçektir.
- Günümüzde katma değeri yüksek tohuma sahip olan ülkeler, tüm insanların gıdalarını da doğrudan kontrol etmektedir.
- Tohum; katma değeri çok yüksek, stratejik bir Ar-Ge ürünüdür.
- Günümüzde birkaç ülke tohum Ar-Ge ve teknolojisine sahip ülke konumunda iken, geriye kalan ülkeler bu stratejik teknolojiye sahip olmayan kullanıcı ülkeler pozisyonunda yer almaktadır.
- Türkiye sebze tohumlarının çok büyük kısmında ve bazı tarla bitkilerinde tohum Ar-Ge ve teknolojisine sahip ülkeler sınıfına girmiştir.
- Tohum ıslahı, ar-ge ve üretimi, katma değeri çok yüksek Ar-Ge ürünü olması sebebi ile ıslahından üretimine kadar ki olan her aşamada risk ve belirsizliğin yüksek olduğu bir yapı göstermektedir. Bu nedenle param çok yaparım mantığı ile her insanın yapabileceği bir iş değildir.
- Dünya tohum pazarı yaklaşık olarak toplamda 50 milyar $’lık bir sektördür. 50 milyar $ bir otomobil markasının 1 katrilyon $ olduğu bir dünyada birçok sektöre göre düşük bir değerdir. Fakat etkilediği ve tohumdan gelişen bitkiden elde edilen ürün işin içine girdiğinde değer giderek büyümekte ve her insanı etkilemektedir.
- ABD %25’in üstünde ve Çin %25’ e yakın payları ile dünya tohum piyasası içinde ilk iki sırada yer almaktadır. AB ülkelerinden Fransa %7-8’lik pay ile üçüncü sırada yer almıştır.
- Ülkemiz tüm bitki türleri dahil edildiğinde yaklaşık 1 milyar $ ile %2 lik bir tohum pazarına sahiptir.
- Dünya tohum pazarındaki payımızı %5 in üzerine çıkararak ihracatımızın ithalatımızdan fazla olmasını sağlamak zorundayız.
- 1984 yılında tohumculuk sektörümüzün serbest bırakılması ile, özel sektörün tohum Ar-Ge, üretim ve ticaretine başlaması sonucunda özellikle son 25 yılda tohumculuğumuz büyük gelişme göstermiştir.
Mevcut Durum
- Örtü altında yetiştirilen sebzelerin tamamına yakınında hibrit çeşitler kullanılıyor olup, gün geçtikçe açıkta yetiştiricilikte de hibrit çeşit kullanımı hızla artmaktadır.
- Günümüzde serada kullanılan sebze tohumlarının tamamı fide ile üretime dönmüş olup, açık tarlada yetiştirilen sebzelerin büyük çoğunluğu da fide ile üretime dönecektir.
- Hibrit çeşitlerin geliştirilmelerinin zor ve maliyetli olması, yüksek biyoteknolojinin ıslahta kullanılması, her 3-5 yılda bir değişen pazar istekleri nedeniyle, sektör kendini dünyadaki rekabetçi yapının içinde bulmuştur.
- 1985’li yıllardan itibaren kurulmaya başlayan bazı tohum şirketlerinin çabaları ile yerli sebze tohumu ıslahı ve üretimi artmaya başlamıştır. Genetik yönden yüksek katma değerli hibrit çeşitler elde edilip, üreticimizin kullanımına sunulmuş ve yurtdışında önemli pazarlara ihraç edilmeye başlanmıştır.
- Ülkemizde bugüne gelindiğinde kamu ve özel sektör tarafından yapılan ıslah çalışmaları sonucunda elde edilen yerli sebze çeşitlerinin tohumluk piyasamızdaki payı yıllara göre ortalama % 40-50 arasında değişmektedir. Bu oran her geçen gün yerli çeşitlerimiz lehine artmaktadır.
İlgili Ürünler
Kaynaklar
Ercan ÖZKAYNAK