İki veya daha çok bitki besin maddesi karışımından oluşan gübreye kompoze gübre denilir.
Bitkiler gelişim ve yaşamları için temel besin maddeleri olan azot, fosfor ve potasyuma ihtiyaç duyar.
Üreticiler yetiştirme ortamlarında tek besin maddesi içeren gübreler yerine, bu teme besin maddelerini içeren gübreleri uygulamayı tercih eder.
Kompoze gübreler amonyak, amonyum fosfat, üre, kükürt, potasyum tuzları gibi temel gübre malzemeleri bileşiminden ortaya çıkar.
Örnek olarak, azot ve fosfor içeren bir kompoze gübre karışımını oluşturmak için fosfat kayası, nitrik asit ile reaksiyona sokulur. Bu işlem sırasında bir potasyum kaynağı eklenirse, N, P ve K içeren katı bir gübre ortaya çıkar.
Kompoze gübrelere, N, P, K haricinde farklı mineraller (çinko, demir…) ilave edilerek daha kompleks gübrelerde elde edilebilir.
Bir kompoze gübre ambalajı üzerinde yazan % lik değerler, gübre içindeki besin maddelerinin oranlarını belirtir. Örnek olarak ambalajı üzerinde 15-15-15 yazan kompoze bir gübrenin içeriğinde %15 azot, %15 fosfor ve % 15 potasyum bulunur.
Ambalajı üzerinde 20-20-20 yazan kompoze bir gübrenin içeriğinde %20 azot, %20 fosfor ve %20 potasyum bulunur.
Herbir kompoze gübrenin içeriğinde, farklı oranlarda karıştırılmış besin, element ve dolgu maddeleri bulunur. Bu karışımın sonucu olarak, kompoze gübrelerin herbir granülünün içeriğinde birden fazla bitki besini bulunur.
Kompoze Gübrenin Faydaları
Bitkiler açısından çok besleyici olan kompoze gübreler içinde bulunan besinler, bitkinin kök bölgesi boyunca eşit dağılır; etkisi istikrarlı ve uzundur.
Kompoze gübrelerin ekim veya dikim öncesinde taban gübresi olarak uygulanması bitki gelişimi için önemlidir.
Karışık bitki besini kombinasyonlarında bulunan kompoze gübreler; tarlada kolaylık, tasarruf ve mahsulün beslenme ihtiyaçlarını karşılama kolaylığı sağlar.
Birden fazla besin maddesini bünyesinde bulundurmasında dolayı, üreticiler her bir besini içeren gübreyi ayrı ayrı satın almaz ve ayrı ayrı bitkiye uygulamaz. Bu sayede, nakliye, depolama, iş gücü, zaman ve yakıt tasarrufu sağlanmış olur.
Daha fazla besin elementine sahip olan kompoze gübreler, bir seferde uygulanır ve bitkiye en az iki ana besin aynı anda verilebilir.
Gübre üreticisi tarafında ise, her bir besin maddesi için ayrı ayrı üretim yapılmamasından dolayı, depolama, ambalaj ve nakliye avantajları sağlayarak, ürün maliyetlerinin düşmesini ve çiftçininde bu ürünü daha uygun fiyatlara almasını sağlar.
Kompoze Gübreler Nerelerde Kullanılır?
Hemen hemen tüm bitki türlerinde kullanılabilen kompoze gübreler özellikle azot, fosfor ve potasyum bakımından fakir olan topraklarda kullanılır. Fakat hangi kompoze gübrenin ne oranda kullanılacağına; yapılacak olan toprak analizi sonuçları sonrasında karar vermek gerekir.
Örnek olarak yapılan toprak analizi sonuçları neticesinde eğer toprak yapısında azot ve fosfor eksikliği var ise, bünyesinde bu elementleri ağırlıklı olarak barındıran bir kompoze gübre tercih edilmelidir. ( 20-20-0 gibi)
Yine örnek olarak yapılan toprak analizi sonuçları neticesinde eğer toprak yapısında azot, fosfor ve potasyum eksikliği var ise, bünyesinde bu 3 elementi ağırlıklı olarak barındıran bir kompoze gübre tercih edilmelidir. ( 15-15-15gibi)
Kompoze Sıvı Gübre Nedir?
Bitkilerin gelişimi ve yaşamları için gerekli temel besin maddeleri olan azot, fosfor ve potasyum elementlerini, toprağa yada yaprağa sıvı formda verilmesini sağlayan gübrelere kompoze sıvı gübreler denir.
Topraktaki etkileşimi granül formda bulunan diğer kompoze gübrelere göre daha hızlı olan kompoze sıvı gübreler, bitkiler için oldukça faydalıdır.
Direkt kök bölgesine damlama ile yada yaprağa püskürtme ile uygulandığı için, bitki tarafından emilimi ve etkileşimi granül formda bulunan kompoze gübrelere göre daha hızlıdır.
Kompoze sıvı gübrelerin faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz;
- Topraktaki mikroorganizmaların sayısını arttırır.
- Toprağın besin değerini arttırarak, bitki büyümesini hızlandırır.
- Toprağın ph değerini regüle eder.
- Bitkinin her döneminde kullanılabilir.
- Bitkinin kök gelişimini destekler.
- Toprağın su tutumunu arttırır.
- Tohum çimlenme oranını hızlandırır.
- Sulama ihtiyacını düşürür.
- Ürünün daha kalite ve raf ömrünü arttırır.
Kompoze Gübre Ne Zaman Uygulanır?
Yapılacak olan toprak analizi sonrasında çıkacak olan sonuçlara göre kompoze gübre uygulama yapılmasını hatırlatmak isteriz.
Taban gübresi olarak kullanılan bu gübreler, tohum ekiminden 1-2 hafta önce, yada ekimle birlikte toprakta tohum derinliğinin 5 cm altına; fide dikiminde ise, dikim öncesinde bitki kök derinliğine uygulanır.
Meyve ağaçları ve zeytinde ise, ağaç dallarına su yürümesinden 2-3 hafta önce, dalların taç iz düşümlerine gelecek şekilde toprağa karıştırılarak verilir.
İlgili Ürünler
Kompoze Gübre Ağaçlara Ne Zaman ve Nasıl Atılır?
Yapılacak olan toprak analizi sonrasında çıkacak olan sonuçlara göre ağaçlara kompoze gübre uygulama yapılmasını hatırlatmak isteriz.
Bu konuya fidan dikimi ile başlayabiliriz. Fidanların dikimi sonrasında fidanın kök bölgesi gelişimi, soğuğa, hastalığa, zararlılara dayanımı ve dokularının gelişimi önceliklidir.
Bitkilerde kök bölge gelişimi fosforla, doku gelişimi, hastalık, zararlı ve soğuğa karşı dayanım ise potasyumla karşılanır.
Fidan dikiminde, açılan fidan çukurlarına, fosfor ve potasyum içerikli kompoze gübre kullanımı yapılabilir. Hatta kompoze gübre seçimi yapılırken fosfor ve potasyumun yanında ilave demir ve çinko iz elementleri olan kompoze gübrelerin tercih edilmesi, ülkemiz topraklarında sıkça rastlanan demir ve çinko noksanlıklarını telafi etmeye de yardımcı olur.
Yetişkin ağaç döneminde ise, ağaç dallarına su yürümesinden 2-3 hafta önce, dalların taç iz düşümlerine gelecek şekilde toprağa atılır ve çapalanarak toprağa karışması sağlanır.
Ayrıca kompoze gübrelerin sıvı formaları damla sulamayla ve püskürtme yöntemiyle yapraktan da ağaçlara uygulanabilir.
Kompoze Gübre Dekara Ne Kadar Atılır?
Bitki için temel besin maddelerinden en az ikisini bünyesinde bulunduran kopmoze gübrenin kullanımından önce toprak analizi yaptırmanızı hatırlatmak isteriz.
Yapılan toprak analizi sonucunda bitkinin azot ihtiyacının dekar başına 10 kg olduğunu ve 25-5-10 değerlerini içeren Npk gübre kullanılacağını düşünelim.
10 kg azot için; 10x100/25 hesabını yaptığımızda, çıkan 40 rakamı, 25-5-10 değerlerini içeren Npk gübreden dekara 40 kg atılması gerektiğini buluruz.
Bu gübreden atılan 40 kg ile aynı zamanda, 40x5/100 hesabından; dekara 2kg fosfor;
40x10/100 hesabından; dekara 4 kg da potasyum sağladığımızı söyleyebiliriz.
Kompoze gübrelerin ağaçlarda uygulamasında ağaç yaşı dikkate alınır. 10 yaşında olan bir ağaç için yaklaşık olarak 1 kg kompoze gübre ağaç taç izdüşümüne atılır. Örnek olarak ağaç 5 yaşındaysa 0,5 kg kompoze gübre atılır.
Kükürtlü Kompoze Gübre Nedir?
Bitki için gerekli besin maddelerinden olan azot ve fosfora; yada azot, fosfor ve potasyuma ilave olarak içeriğinde kükürt bulunduran gübrelere kükürtlü kompoze gübre denilir.
Bir mineral olarak kabul edilen kükürt, azot, fosfor ve potasyum gibi bitki için gereklidir. Kükürtlü kompoze gübre; içeriğinde bulunan azot ve kükürtün dengeli kullanımından dolayı ürünlerde, kalite ve verim artışı getirir.
Bitkilerdeki klorofil oluşumu için gerekli olan kükürt, aynı zamanda protein oluşumuna da yardımcı olur. Çoğunlukla yağlık bitkiler (zeytin, ayçiçeği…) için tavsiye edilen kükürt; bu bitkilerde yağ oranı artışı sağlarken, soğan ve sarımsak gibi bitkilerde lezzet oluşumu, meyve ve sebzelerde ise vitamin yüksekliği ve renk oluşumu sağlar.
Kompoze Gübre Nasıl Uygulanır?
Kompoze gübreler, tohum ekim yada fide dikim öncesinde yada ekimde, serpme veya bant usulü toprağa karıştırmak suretiyle verilir.
Meyve ağaçlarında ise ağaç dallarında su yürümeden önce dalların taç iz düşümlerine serpme sonrasında toprağa karıştırma yada sıvı formaları damla sulama ile verilir.
Ayrıca kompoze gübrelerin sıvı formları püskürtme yöntemiyle yapraktanda uygulanabilir.
Zeytinde Kompoze Gübre Kullanımı
Yapılacak olan toprak ve yaprak analizi sonrasında çıkacak olan sonuçlara göre zeytin ağaçlarına kompoze gübre uygulama yapılmasını hatırlatmak isteriz.
Diğer ağaçlarda olduğu gibi, zeytin ağaçlarında da gübreleme fidanın dikimiyle başlar. Hastalık, zararlılar, soğuğa, kuraklığa karşı dayanımın yanında ürünün gelişim ve kalitesi açısından gübreleme zeytinde önemlidir.
Zeytinde gübreleme yıl içinde devamlı olarak yapılabilir. Yapılan toprak analizi neticesinde kullanılacak olan kompoze gübreler, sürgün faaliyetlerinin başlamasından bir ay kadar önce ağaç taç iz düşümlerine gelecek şekilde atılıp çapalanarak yaklaşık 15 cm derinlikte toprağa karışması sağlanır.
Damla sulama yöntemiyle kompoze gübreler özellikle sabah saatlerinde de uygulanabilir.
İhtiyaç dahilinde pestisit ve fungusitlerle birlikte zeytine kompoze yaprak gübreleride verilebilir.