Pamuk Yetiştiriciliğinde Yabancı Otlarla Mücadele

Paylaş

Bu içerik, Pamuk zirai mücadelesinin bir parçasıdır. Bu kategorideki tüm mücadele yöntemlerini ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Topalak [Cyperus rotundus L. (Cyperaceae) ]

Çok yıllık bir bitki olup toprak altında sıkıştırılmış tip (yumru ve tüber) rizomlar ile çoğalır (Şekil 83). En çok 30-40 cm boylu olmasına karşılık, genelde birim alandaki yoğunluğu çok fazla olduğundan rekabet gücü yüksektir. Mart sonu veya Nisan başında toprak yüzüne çıkar, bu arada toprak altı organlarını çoğaltarak buralardan da çıkışlar yapar.

Topalak Otu — Şekil 83. Topalak, Cumali ÖZASLAN

Topalak Mücadelesi

Kültürel ve Mekanik Mücadele

Topalak’ın bulunmadığı yerlere bulaşmaları önlemek için, bu yabancı otun tarla dışında da çoğalmasına fırsat verilmemelidir
Ekim nöbeti uygulanmalıdır
Çapa yapılmalıdır
Uygun toprak işleme aletleri kullanılarak, toprak altı üreme organları toprak yüzeyine çıkarıldıktan sonra, güneş altında bırakılmalı veya tarladan uzaklaştırılmalıdır

Kimyasal Mücadele

Bu yabancı ota karşı kimyasal mücadele, ekim öncesi olarak kullanılan bir herbisit ile toprağın 5-7,5 cm derinliğine diskaro ile karıştırılarak yapılmalıdır. Topalak’ın kimyasal mücadelesinde kullanılan ilaçlar ve dozları Ek 4’te (aşağıda) yer almaktadır.

Horozibiği (=Kırmızı köklü tilki kuyruğu) [Amaranthus retroflexus L. (Amaranthaceae)]

‍
Geniş yapraklı bir yabancı ottur. Kumlu, azotça zengin humuslu toprakları, ışıklı ve aşırı ıslak olmayan ortamları sever. 100 cm’ye kadar boylanabilen bu bitkinin gövdesi açık yeşil veya hafif kırmızımsı renkte olup dik, dallanmış veya dallanmamış olabilir.

Kökü kırmızı renktedir, sap ve dallar az veya çok tüylüdür. Çiçekleri kümeler halinde sık bir salkım oluştururlar. Tohumlar, siyah, düz ve parlak olup bir bitki 1000–5000 tohum oluşturabilir ve bu tohumlar 10–40 yıl toprakta çimlenmeden kalabilir. Üremesi tohumladır. Tohumlar pamukla birlikte ilkbahar ve yaz başında çimlenir ve sezon sonuna kadar varlığını devam ettirebilmektedir (Şekil 85).

Horozibiği Mücadelesi

Kültürel Önlemler

Tarlaya tohum ile bulaşmalar önlenmelidir
Tarla içerisinde ve civarındaki bu yabancı otlar ile tohum oluşturmadan önce mücadele edilmelidir
El veya traktör çapası ile mekanik olarak mücadele edilmelidir
Ekim nöbeti yapılmalıdır
İyi yanmış çiftlik gübresi kullanılmalıdır

Kimyasal Mücadele

Pamuk yetiştiriciliğinde horozibiğine karşı etkili olarak pamuk ekiminden önce ve pamuk çıkışından önce iki farklı şekilde ilaçlama yapılabilir. Ekim öncesi uygulamalarında uygulamalarında toprak yüzeyi mümkün olduğu kadar keseksiz bir hale getirilmeli ve ilaçlamadan hemen sonra toprak 5-7,5cm derinliğinde diskaro, tırmık ile karıştırılmalıdır. Toprağın nemli olması ilacın etkinliğini artırmaktadır.

Çıkış öncesi uygulamalarda yapılacak ilaçlamanın mümkün ise sabah çiği ile yüzeyi nemlenmiş toprağa yapılması etkiyi arttırır. Ayrıca, bu uygulamadan sonra toprak kesinlikle karıştırılmamalıdır. Aksi takdirde ilaçların etkililiği kaybolur. Horozibiği’nin kimyasal mücadelesinde kullanılan ilaçlar ve dozları Ek 4’te (aşağıda) yer almaktadır.

Yapışkan ot [Setaria verticillata (L.) P.Beauv. (Poaceae)]

Tek yıllık dar yapraklı bir yabancı ottur (Şekil 86). Boyu 70 cm’e kadar uzayabilmektedir. Yaprak ayası çok az tüylü, orta damar beyazımsı açık yeşil renkte, yakacık küçük ve ince küçük tüylü olup, kulakçıklar yoktur.

Başakçıklar küçük, yeşil-kırmızı tüylü, tek çiçeklidir. Her başakçık sapında tek başakçık vardır. Genellikle pamuğun birinci sulamasından sonra görülür. Özellikle Ege Bölgesi pamuk ekim alanlarında çok yaygındır. Yapışkan ot, çok fazla tohum oluşturmamakla beraber, başakçıklarındaki dikensi çıkıntıya sahip kılçıklarının, pamuk liflerine geri çıkarılamayacak şekilde girmesi nedeniyle pamuğun kalitesini bozar. Bu arada pamuk toplayanların da giysi ve derilerine batarak hasadı güçleştirir.

Yapışkan Ot Mücadelesi

Kültürel Önlemler ve Mekanik Mücadele

Temiz yerlere yabancı otun tohum ile bulaşması önlenmelidir
Ekim nöbeti yapılmalıdır
Çiftlik gübresi kullanılacaksa, iyice yanmış olanı tercih edilmelidir
Tarla kenarındaki bitkilerin tohum oluşturmasına fırsat vermeden mücadelesi yapılmalıdır
Çapalama ile mevcut bitkiler tarladan uzaklaştırılmalıdır

Kimyasal Mücadele

Kültürel önlemlerle kontrol edilemediği takdirde, kimyasal mücadele yapılmalıdır. Kimyasal mücadelede ekim öncesi toprağa karıştırılarak uygulanan bir herbisitle, ya da yabancı otun 3-5 yapraklı döneminde çıkış sonrası bir herbisitle uygulama yapılmalıdır. Yapışkan otun kimyasal mücadelesinde kullanılan ilaçlar ve dozları Ek 4’te (aşağıda) yer almaktadır.

Diğer Tek Yıllık Yabancı Otlar

Diğer Tek Yıllık Dar Yapraklı Yabancı Otlar

Benekli darıcan çok fazla sayıda verdiği tohumları yüzünden; tarlayı, çim gibi kaplar ve yoğunluğunun yüksek olması durumunda rekabet gücü yükselir (Şekil 87a). Çatal otu, fazla tohum oluşturmamasına karşın, dallarının toprağa değdiği yerde toprak altı üreme yapısı olan stolon ile kısa zamanda çoğalarak büyük rekabet gücü kazanmış olur (Şekil 87b).

Şekil 87. a) Benekli Darıcan ve b) Çatal Otu

Ayrıca bu yabancı otlar, pamuğun vejetasyon süresinde, toprağın işlenmesine de bağlı olarak, devamlı olarak bir çimlenme gösterdiğinden, el çapasının yapılamadığı dönemde de gelişip tohum dökerek, gelecek yılın neslini meydana getirirler. Bu yüzden mekanik mücadele ile tamamen yok edilmeleri mümkün değildir.

Türkçe Adı	Bilimsel Adı	Familyası
Benekli darıcan	Echinochloa colonum (L.)Link	Poaceae
Çatal otu	Digitaria sanguinalis (L.) Scop	Poaceae

Çizelge 1. Tek Yıllık Dar Yapraklı Yabancı Otlar

Diğer Tek Yıllık Geniş Yapraklı Yabancı Otlar

Türkçe Adı	Bilimsel Adı	Familyası
Sirken	Chenopodium album L.	Chenopodiaceae
Hint keneviri	Corchorus olitorius L.	Tiliaceae
Sütleğen	Euphorbia spp.	Euphorbiaceae
Yabani bamya	Euphorbia spp.	Malvaceae
Fener otu	Physalis spp.	Solanaceae
Semizotu	Portulaca oleracea L.	Portulaceae
Demir dikeni	Tribulus terrestris L.	Zygophyllaceae

Çizelge 2. Tek Yıllık Geniş Yapraklı Yabancı Otlar

Farklı familyalara ait olan bu yabancı otlardan Semizotu (Şekil 88a) ve Fener otu (Şekil 88b) verdikleri çok fazla sayıda tohumları ile çok yoğun ve yaygın türler olup; pamuğun vejetasyonu süresince, özellikle ilk dönemde yoğun olmak üzere, çimlenip gelişirken tohum vermeyi de sürdürürler. Ayrıca Semizotu, çapa işlemi gören parçalarının toprak altında kalan kısımlarının tekrar köklenmesi ile varlığını hasat sonuna kadar devam ettirerek, gelecek yıl için mutlaka tohum döker.

Yabani bamya ile Fener otları, önceki türler kadar tohum oluşturmasa da, son yıllarda yer yer yoğunluk ve yaygınlık göstermeye başlamışlardır. Bunların rekabet güçleri de oldukça yüksektir.

Semizotu ve Fener otu — Şekil 88. a) Semizotu b) Fener otu

Tek Yıllık Yabancı Otların Mücadelesi

Kültürel Önlemler ve Mekanik Mücadele

Tek yıllık yabancı otların mücadelesinde kullanılan kültürel önlemler ve mekanik mücadele yöntemleri, çok yıllıklara göre daha başarılı olabilmektedir. Yabancı otların pamuk verimine olan olumsuz etkileri göz ardı edilmemeli ve tohum bağlamalarına fırsat verilmemelidir. Yapılan mücadele yalnızca tarla içerisinde olmayıp tarla kenarlarında da yapılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Kültürel önlemlerin ve mekanik mücadelenin yetersiz kaldığı durumlarda kimyasal mücadele önerilebilir. Tek yıllık yabancı otların kimyasal mücadelesinde kullanılan ilaçlar ve dozları Ek 4’te (en altta) yer almaktadır.

Diğer Çok Yıllık Yabancı Otlar

Pamuk tarlalarında dar ve geniş yapraklı çok yıllık yabancı otlar zararlı olmaktadır.

Pamuk tarlalarında zararlı olan çok yıllık dar yapraklı yabancı otlar şunlardır;

Türkçe Adı	Bilimsel Adı	Familyası
Köpek dişi ayrığı (Şekil 89a)	Cynodon dactylon (L.) Pers.	Poaceae
Su ayrığı	Paspalum paspalodes (Mic.) Schrib.	Poaceae

Çizelge 3. Çok Yıllık Dar Yapraklı Yabancı Otlar

Pamuk tarlalarında zararlı olan çok yıllık geniş yapraklı yabancı otlar ise şunlardır;

Türkçe Adı	Bilimsel Adı	Familyası
Tarla sarmaşığı (Şekil 89b)	Convolvulus arvensis L.	Convolvulaceae
Çeti (Burgulu fasulye)	Prosopis farcta (Banks.and Sol. Mac	Leguminosae

Çizelge 4. Çok Yıllık Geniş Yapraklı Yabancı Otlar

Yukarıda isimleri verilen, dar ve geniş yapraklı çok yıllık yabancı otlar, genelde hem tohum, hem de toprak altı kısımlarından çoğalabilmektedir.

Şekil 89. a) Köpekdişi ayrığı b) Tarla Sarmaşığı

Çok Yıllık Yabancı Otların Mücadelesi

Kültürel Önlemler ve Mekanik Mücadele

Bu yabancı otlarla mücadelede, en uygun ve etkili yöntem, kültürel önlemler ve mekanik mücadeledir. Bu yabancı otların tohum oluşturmalarına ve dökmelerine fırsat verilmemelidir. Mekanik mücadele tarla kenarlarında da sürdürülmelidir.

İlgili Ürünler

Kimyasal Mücadele

Çok yıllık yabancı otların kimyasal mücadelesinde kullanılan ilaçlar ve dozları aşağıda yer almaktadır.

Aktif madde adı ve oranı	Formülasyon Tipi	Doz (100l su)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar
Clethodim 116,2 g/l	EC	75 ml/da	56	A
Glyphosate amin tuzu 480 g/l	SL	300 ml/da		G
Kontrollü olarak tavsiye edilen ilaçlar
Tepraloxydim 50 g/l	EC	100 ml / da yabancı otlar 2-3 yapraklı iken		A
Tepraloxydim 50 g/l	EC	250 ml/da, Köpek dişi ayrığı 10-20 cm boyda		A
Pendimethalin 330 g/l	EC	500 ml/da çıkış öncesi		K1
Pendimethalin – 450 g/l	CS	300 ml/da		K1
S-Metolachlor 915 g/l + Benoxacor 45 g/l	EC	150 ml/da Ekim öncesi toprağa karıştırılarak
S-Metolachlor 960 g/l	EC	140 ml/da Ekim öncesi		K3
Pendimethalin 450 g/l	CS	300 ml/da		K1
S-Metolachlor 915 g/l + Benoxacor 45 g/l	EC	150 ml//da ekim öncesi toprağa karıştırılarak uygulanır.		K3

Ek4 - Pamukta Yabancı Ot mücadelesinde kullanılan ilaçlar ve dozları - * Pestisitlere karşı direnç gelişimini azaltmak için birbiri ardına yapılacak uygulamalarda etki mekanizması sütununda yer alan farklı harf ya da rakama sahip aktif maddelerin seçilmesine özen gösterilmelidir. **Dormant dönem ve fenolojinin başlangıcında kullanılacak.

Yabancı Otlar / İlaçlar	clethodim 116,2 g/l	glyphosate amin tuzu 480 g/l	tepraloxydim 50 g/l	pendimethalin 330 g/l	pendimethalin 450 g/l	s-metolachlor 915 g/l + benoxacor 45 g/l	s-metolachlor 960 g/l	benfluralin % 60
Ballıbaba		X		X
Boya otu		X		X
Benekli darıcan	X	X		X	X	X	X	X
Bozot				X
Bülbül otu				X
Büyük ısırgan		X
Çatal otu			X	X	X
Çayır salkım otu				X
Çimensi mürdümük		X
Çoban çantası				X
Çoban değneği				X				X
Çukurova hardalı		X
Darıcan	X	X	X	X	X	X	X	X
Demir dikeni								X
Dil kanatan				X
Duvar arpası				X
Düğün çiçeği		X
Ebegümeci		X
Fare kulağı				X
Gelincik				X
Gri lekeli amarant								X
Horoz ibiği		X		X		X		X
Isırgan otu			X
Kanarya otu	X
Kara pazı				X
Kırmızı köklü tilkikuyruğu		X		X	X			X
Kısır Brom		X
Köpek dişi ayrığı		X
Köpek üzümü				X	X
Kuş otu		X		X
Papatya				X
Pelin otu		X
Rüzgar otu				X
Semiz otu		X		X	X	X		X
Sirken		X		X	X	X		X
Sürünücü horoz ibiği								X
Sütleğen		X		X	X
Şeytan elması				X	X
Tarla akça çiçeği				X
Tarla sarmaşığı		X
Tilki kuyruğu		X		X
Topalak		X		X		X	X
Turna gagası		X
Yabani fiğ		X
Yabani hardal		X
Yabani havuç		X
Yabani jüt					X
Yabani yonca		X
Yabani yulaf		X
Yapışkan ot	X		X	X	X			X
Yer fesleğeni		X
Yeşil horoz ibiği		X		X	X
Yeşil kirpi darı	X	X						X
Yumuşak başaklı kuşyemi		X						X
Zincir pıtrağı		X

Ek4. Herbisitlerin etkilediği yabancı otlar

Kaynaklar

Bu makale, T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI’ndan alınmıştır. İçerikte hiçbir değişiklik yapılmamıştır.

Orijinal Makale

Dr. Okan ÖZGÜR, Uzm. Halil DÜNDAR, Uzm. Sedat EREN, Dr. Hale GÜNAÇTI, Dr. Yasemin SABAHOĞLU, Uzm. Seher TANYOLAÇ, Uzm. Hilmi TORUN, Dr. Nursen ÜSTÜN, Dr. Abdullah YILMAZ (2017). Pamuk Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Ankara: T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI