hortiturkey
Baş Editör

Patateste Fizyolojik Hastalıklar ve Besin Elementi Noksanlıkları

4 Dakikalık Okuma
13 Mayıs 2020 Çarşamba
Bitki Koruma
Patateste Fizyolojik Hastalıklar
Özet
Elma, Armut ve Ayvada; besin maddesi noksanlığı ya da fazlalığı ve sıcak ya da soğuktan kaynaklanan fizyolojik hastalıklarla nasıl mücadele edeceğinizi öğrenin.
0
Paylaş
Bu içerik, Patates zirai mücadelesinin bir parçasıdır. Bu kategorideki tüm mücadele yöntemlerini ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Fizyolojik Bozukluklar

İç siyahlaşması

Yumru içinde çürüme söz konusu olmaksızın siyaha doğru renk değişimi meydana gelir (Şekil 45 a, b). Bunun nedeni ise yumru içi dokuların oksijen yetersizliği nedeniyle solunum yapamamasıdır. Oksijen yetersizliğine ise tarlada yüksek toprak sıcaklığı veya aşırı sulama, depoda havalandırmanın yeterli olmayışı, yumruların 32°C'nin üzerinde tutulması neden olur.

İç siyahlaşmasının patates yumrusundaki belirtileri
Şekil 45. a, b) İç siyahlaşmasının patates yumrusundaki belirtileri

Soğuk zararı

Yumrularda soğuk zararı 3.3°C den düşük sıcaklıklarda meydana gelir. Belirtiler sıcaklığın derecesi, süresi ve çeşide göre değişebilir. Soğuktan zarar görmüş yumruların dış yüzeyi kırışıktır. İç dokunun rengi mavimsi griden siyaha kadar değişir veya yaygın duman rengi alanlar oluşur (Şekil 46 a, b)

Patates yumrusunda soğuk zararı
Şekil 46. a, b) Patates yumrusunda soğuk zararı

Bitki Besin Elementi Eksiklikleri

Her ne kadar besin elementi eksikliklerinde aşağıda verilen bazı belirtiler ortaya çıkmakta ise de kesin kanı için yaprak ve toprak analizleri yapılmalıdır.

Fosfor Eksikliği

Yaprak sistemi sert ve dik bir görünümdedir. Bitkide büyüme geriler ve cüce bir gövde oluşur. Özellikle yaşlı yapraklar yukarı doğru kıvrılır ve daha sonra yaprak kenarlarında nekrotik lezyonlar oluşur. Yapraklar normalden küçük olur. Yaşlı yaprak kahverengine döner ve erken döküm olur. Bazen yumrulardakahverengi lekeler olur (Şekil 47 a).

Potasyum Eksikliği

Yapraklar koyu yeşil üzerinde metalik bronz renklidir. Bitki bodur ve çalımsı bir görüntü hal alır. Yaşlı yaprakların kenarlarında renk alır. Yaprak ayasında başlangıç da toplu iğne başı büyüklüğünde, kahve renkli lekeler görülür, bu lekeler daha sonra büyüyerek yaprak yüzeyini kaplar. Yapraklarda kıvrılmalar görülür. Patates yumrularının üzerinde siyah noktalar oluşur.

Potasyum noksanlığı yumrunun iç kısmında da kahverengileşmeye neden olabilmektedir, ancak bunu bor noksanlığından ileri gelen ve kahverengi öz denilen problemle karıştırmamaya dikkat edilmelidir. Potasyum eksikliği patates yumrusunda kuru madde ve nişasta miktarının azalmasına neden olduğu gibi, aynıca potas eksikliği olan yumrularda kesildikten som-a, bir saat gibi kısa bir sure içinde kararma başlamasına karşılık, potasyum beslenmesi tam olan bitkilerin yumrularında iki gün sonra dahi böyle bir durum görülmez (Şekil 47 b).

Bor eksikliği

Bitkide boy kısalır, yan dallanma artar, bitki çalımsı bir görüntü alır. Yapraklar kalın ve gevrek olur ve bazı durumlarda kenarları içe doğru kıvrıktır. Yaprak sapı düzleşir. Genç yapraklar ve büyüme noktaları başlangıçta koyu yeşil renkli olurlar, sonraları kloroz gelişerek ölürler. Yaprakçıkların kenarlarında kahverengi noktacıklar şeklinde nekrozlar oluşur, daha sonra bunlar birleşerek büyürler. Eğer bor noksanlığı bu aşamada giderilirse, yeni sürgünler çıkar. Eksikliğin sürekli olması durumunda yaşlı yapraklar da sararır ve solar. Yumru içindeki yuvarlak halka şeklindeki damarlar kahverengiye döner. Kabuk koyu renklidir ve kaba bir yapıya sahiptir. Melanin oluşumu nedeniyle, kesilen yüzeyler kısa sürede kırmızımsı koyu kahve renge döner (Şekil 47 c).

Mangan eksikliği

En genç yapraklar açık renkli ve solgun görünümdedirler. Genç yaprakların damar aralarında renk açılarak kloroz çıkar ve hemen arkasından çok sayıda kahverengi noktalar şeklinde lekeler çıkar. Lekeler daha çok ana damar çevresinde toplanırlar ve yaprak sapına doğru iyice sayıları artar. Bitki bodur kalır (Şekil 47 d).

İlgili Ürünler

Çinko eksikliği

çeşitler arasında çinko noksanlığına duyarlık bakımından önemli farklar vardır. Büyüme çok zayıflar. Yapraklar deforme olur ve grimsi kahve veya bronz renkli lekelerle kaplanır. Bu görüntüler genç yapraklarda daha hâkim durumdadır. Yaprak ayaları çoğunlukla kalınlaşır. Eksikliğin şiddetli olması halinde yaprak dökümü olur ve sonunda bitki ölür (Şekil 49 e).

Azot Eksikliği

İlk belirtileri dipte çıkan yaşlı yapraklarda görülür. Bitkinin alt yaprakları önce soluk yeşil renk ve daha sonra sarımsı yeşil renge dönerler, ileri safhalarda bu sararmalar alt yapraklardan üst yapraklara doğru ilerler. Bazı durumlarda noksanlık görülen yapraklarda kıvrılmalar ve yanıklık halinde lekeler görülür. Gövdeler incelir ve sert bir yapı meydana getirir. Azot eksikliği çeken bitkilerde normale oranla daha kısa boylu bitkiler bodur bir görünüm ortaya çıkar.

Azot fazlalığında ise yapraklar daha iri ve kaba yapılıdır, yaprak rengi koyu yeşildir. Azot fazlalığından dolayı bitkilerin soğuklara dayanıklılığı azalır (Şekil 47 f).

Patateste Besin Elementi Noksanlıkları
Şekil 46. a) fosfor, b) potasyum, c) bor, d) mangan, e) çinko, f) azot, g) demir, h) magnezyum

Demir Eksikliği

Çok tipik bir özelliği, yapraklar ne kadar genç ise belirtilerin o kadar şiddetli ve belirgin olmasıdır. Diğer besin noksanlıklarından farklı olarak, demir noksanlığının bir tipik özelliği de, klorozlu yaprakların kolay kolay ölmeden canlı kalmalarıdır. Bununla birlikte noksanlık çok çok şiddetli ise yapraklarda ölme de görülebilir. Demir noksanlığının karakteristik belirtileri, demirin etkilediği metabolik reaksiyonların bozulmasından, büyüme ve klorofil sentezi için gerekli enerji transferinin kısıtlanmasından kaynaklanır. Demir noksanlığı belirtilerinin çok tipik olması ve bütün bitkilerde birbirine benzemesi, kolay tanınmasını sağlar.

Bununla birlikte, birçok durum da demir noksanlığı ile beraber diğer bazı mikro besin elementlerinin (özellikle çinko) noksanlığı aynı zamanda söz konusu olabilmekte, bu da tanınmayı güçleştirebilmekte. Yaprak analizleri, önemli ipuçları vermekle beraber, demir eksikliğinin belirlenmesinde kesin bir kriter olarak ele alınması güçtür (Şekil 47 g).

Magnezyum eksikliği

Belirtileri ilk çıkan yaşlı yapraklarda görülür. Yaprakların damar aralarında yeşil renk azalır. Önce sarımsı yeşil ve daha sonra potasyumda olduğu gibi kahverengi lekeler halinde görülür. Magnezyum noksanlığı yaprağın, yaprak sapından başlayarak yaprak ucuna doğru ilerler, aynı zamanda orta damardan başlayıp yaprak kıyısına doğru renk değişimleri görülür. Bu durum potasyum noksanlığının tam tersidir. Magnezyum noksanlığı özellikle çok kumsal topraklarda ve aşırı derecede iyi yanmamış hayvan gübresi kullanımında ortaya çıkar. Magnezyum noksanlığında damarlar yeşil kalır, potasyum noksanlığında ise damarlarda sararı ve kahverengine dönerek kurur. Bu durum iki elementin noksanlık belirtilerinin ayırt etmek için karakteristik bir özelliktir. (Şekil 47 h).

Kalsiyum Eksikliği

Bitkinin tepe (uç) yapraklarında noksanlık belirtileri görülür. Yapraklarda küçülme ve içi doğru kıvrılma görülür. Yaprak rengi açık yeşil ve daha sonra çok açık sarı-beyaz renk haline döner. Tepe tomurcuğu körelerek ölür ve bitki boyu uzamaz. Patates yumrularında çok fazla şekil bozukluğu görülür (Şekil 47).

Şekil 47. a, b) Ptateste Kalsiyum eksikliğinin belitileri
Kaynaklar

Bu makale, T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI’ndan alınmıştır. İçerikte hiçbir değişiklik yapılmamıştır.

Orijinal Makale

Dr. Pervin ERDOĞAN, Dr. Emel ÇAKIR, E. Arzu ELİBÜYÜK, Dr. Emre EVLİCE, Ali Ferhan MORCA, Dr. Aynur KARAHAN, Dr. Tülin KILIÇ, Sabriye ÖZDEMİR, Filiz ÖNTEPELİ, Dr. Yasemin SABAHOĞLU, Abdullah YILMAZ, Dr. Melike YURTMEN, Dr. Enbiye ULUTAŞ, Dr. Nursen ÜSTÜN (2017). Patates Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Ankara: T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI