Seralarda destekleyici aydınlatmanın en yaygın kullanımı, kış aylarında bitkiler için fotoperiyodun uzatılmasıdır. Akşam saatlerinde lambaların birkaç saat açılması, bitkilere mümkün olduğunca serbest güneş ışığından faydalanırken, aynı zamanda ışık takviyesi sağlar.
Kış mevsiminde kullanımı yaygın olsa da yoğun üretim programlarının olduğu seralar için yaz mevsiminde de kullanıldığı durumlar oluşabilir. Örneğin; bulutlu bir yaz akşamı bazen bitkileri kış mevsiminde olduğu kadar ışıksız bırakabilir.
Destekleyici aydınlatmanın başlıca amacı bitkilerin doğal olarak güneşlenemediği durumlarda güneşlenme süresini arttırarak; mahsül kalitesini arttırmak ve hasat süresini kısaltmaktır. Böylelikle, seralarda planlanan üretim hedeflerini tutturmak mümkün olacaktır.
Seralarda Hangi Tür Destekleyici Işıklar Kullanılır?
Sera yetiştiriciliğinde yaygın olarak kullanılan destekleyici ışıklar; Kompakt Floresanlar, HPS'ler ve LED'lerdir. Bu üç farklı ışık türünü; ışık kaliteleri (ürettikleri dalga boyları), ışık yoğunluğu, verimlilik (lambanın watt cinsinden tükettiği her enerji birimi için ne kadar ışık ürettiği), kullanım ömrü; ve yatırım maliyeti (ön maliyet) gibi değişkenler üzerinden karşılaştırmalı olarak anlatacağız.
Kompakt Floresan (T5)
Kompakt floresanlar (CFL) genellikle evlerimizde kullandığımız ampullerdir. Bitki yetiştirme ışıkları olarak, bunlara genellikle T5 denir. T boru şeklindedir - uzun sıska ampullerdir - ve sayı tüpün çapını temsil eder. Sayı arttıkça ampul boyutu da artar. T5'ler floresan ampullerin en son ve en verimlisidir (önceki versiyonlar T8s ve T12'di).
Floresanların birincil avantajı, düşük bir ön maliyete sahip olmaları ve kolaylıkla bulunabiliyor olmalarıdır. Bununla birlikte, tipik olarak diğer aydınlatma türlerinden daha düşük ışık yoğunluğuna ve daha düşük verimliliğe sahiptirler. Bu durum, onları ticari üretim yapılan seralardan ziyade; bahçesine ya da ev içi yetiştirme ortamına biraz ışık eklemek isteyen yetiştiriciler için uygun hale getirir.
Diğer dezavantajı ise bağlı oldukları armatürlerdir. Bu armatürler genellikle büyüktür ve gün içinde bir serada istenmeyen gölgeler oluşturur. Bu nedenle birçok üretici floresanları sadece tohumları çimlendirmek için kullanır. Bitkiler henüz yeni büyümeye başladığında daha az ışık yoğunluğuna ihtiyaç duyar ve (diğer tipler kadar ısı üretmeyen) armatürler de onlara çok yakın yerleştirilebilir.
Ampuller birkaç ay veya bir yıl kullanımdan sonra verimlilikleri düşer ve değiştirilmesi gerekir, bu da floresanları uzun vadede daha pahalı hale getirir.
Gelişen teknolojilerin aydınlatma sektöründe getirdiği yeniliklerle birlikte; kompakt floresanlar günümüzde artık sera aydınlatmalarında kullanılmamaktadır.
Yüksek Yoğunluklu Deşarj (HPS)
Adından da anlaşılacağı gibi, HPS ışıkları çok yüksek ışık yoğunlukları üretir. Bunlar, genellikle yapay aydınlatmaya dayanan ticari yetiştiriciler tarafından kullanılan daha büyük bir yatırımdır. HPS lambalar sarı / turuncu ışık verir ve yetiştiriciler insanların yoğun olarak çalışmasına gerek duyulmayan ortamlarda genellikle HPS lambaları tercih ederler.
İlgili Ürünler
HPS'lerin ne kadar yoğunlukta ışık ürettiğini daha iyi anlamak için şöyle bir karşılaştırma yapabiliriz: 400 watt'lık bir HPS lamba, on adet 54 watt'lık T4 lambayla aynı ışık yoğunluğunu üretir. Dolasıyla HPS'ler yüksek ışık seviyeleri gerektiren belirli ürünler hariç, bahçecilik ya da ev içi yetiştiricilik için çok nadir kullanılır.
HPS ışıkları, ışığa güç vermek için bir balast, ışığı bitkilere doğru yönlendiren bir reflektör ve bitkilerin üzerindeki ısıyı azaltmak için bir fan dahil olmak üzere birkaç ekstra bileşenle birlikte gelir.
Işık Yayan Diyot (LED)
LED'ler diğer ışık türleri arasında pazara en son giriş yapan teknolojidir. Maliyet olarak diğerlerinden daha pahalı olduğu durumlar olabilir. LED'lerin birçok türü çok daha fazla verimlilik sunar (eşdeğer ışık yoğunlukları üretmek için daha az enerji kullanırlar).
LED'lerle ilgili birkaç yanlış anlama vardır. Bunlardan biri HPS lambalardan daha düşük ışık yoğunluğu ürettiğidir. Gerçek şu ki, eşdeğer ışık yoğunlukları üretebilirler ancak; genellikle çok daha pahalıya mal olurlar. Bu nedenle eğer ışık yoğunluğu birincil plandaysa LED'ler en iyi seçenek olmayabilir. Öte yandan; belirli tipleri arasında değişmekle birlikte, bir kategori olarak, HPS'lerden daha verimlidir.
LED'lerin bir dezavantajı, ortasındaki yoğun ışık konsantrasyonları olan sıcak noktalardır. Türüne göre değişmekle birlikte ışığı homojen olarak dağıtma konusunda sıkıntı yaşayabilirler.
LED'ler, HPS lambaların aksine, neredeyse hiç atık ısı üretmezler, bu nedenle fanlara veya havalandırmalara gerek yoktur. Ayrıca; daha uzun ömürlü olurlar ve bakım maliyetleri daha azdır.
Sera İçin Hangi Işığı Kullanmalıyım?
Bu sorunun cevabı elbette her sera her işletme için değişecektir. En iyi tercih, bütçenize, mekansal ve iklimsel koşullarınıza, en önemlisi hedeflerinize bağlıdır.
HPS sistemler yetiştiriciler tarafından uzun zamandır kullanılmaktadır. Dolasıyla test edilmiş ve onaylanmıştır diyebiliriz. En yüksek ışık yoğunluğunu onlar sağlar.
Floresan sistemler daha çok küçük bütçeli işletmeler ya da bahçeciler ya da küçük alanlar için ideal olacaktır. Ayrıca, tohumları yeşertmek için de kullanılabilir. Fakat biraz öncede bahsettiğimiz gibi, bu teknoloji artık günümüzde kullanılmamaktadır.
LED'ler, ışık yoğunluğu açısından Floresanların üstünde HPS'lerin ise altındadır. Yüksek fiyat etiketine sahip olmalarına rağmen uzun vadede daha az enerji tükettikleri için daha karlıya gelirler. Öte yandan; daha az ısı yaydıkları için soğutma maliyetleri de düşük olacaktır.