T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı önce 2018 de daha sonra 2019 da yayınladığı Yerel Çeşitlerin Kayıt Altına Alınması Üretilmesi ve Pazarlanmasına Dair Yönetmelik ile bu çeşitlerin kayıt altına alınmasını ve böylelikle 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu hükümlerine göre ticarete konu edilmesi sağlamıştır.
Elinde, etrafında veya bilgisi dahilinde kayıt edilmesi istenilen herhangi bir yerel çeşit olan bir kişi veya kurum, en yakın T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı İl veya İlçe Müdürlükleri ile Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü'ne bağlı araştırma enstitülerine Yerel Çeşitlerin Kayıt Altına Alınması Üretilmesi ve Pazarlanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine göre başvuruda bulunabilirler.
Yerel kişi ve kuruluşların başvurusu için sadece örnek tohum/fidan ve ön başvuru formu yeterlidir. Başvuru sonrası, ilgili Bakanlık birimi konuyu TAGEM’e aktarmakta, TAGEM, Enstitülerinden türe ilişkin uzmanlığı bulunan bir tanesini, başvuru yapılan çeşit ile ilgili morfolojik, moleküler ve diğer özellikler yönünden incelememesi amacıyla görevlendirmektedir. Daha sonra başvurulan yerel çeşidin bilinen çeşitlerden farklı olduğu belirlendikten sonra, ilgili enstitü Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü (TTSM)’ne başvuru yapmaktadır. Oluşturulan komisyonun onayıyla Yerel Çeşit Kayıt Listesi’ne eklenmektedir.
Yerel çeşitlerin kaydı ile ilgili olarak kişi veya kurumlar tarafından Bakanlık birimlerine yapılan başvurulardan, herhangi bir ücret alınmamaktadır. Bu çeşitlerin kaydı ile ilgili bütün masraflar Bakanlık bütçesinden karşılanmaktadır.
Bu güne kadar Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından kayıt altına alınan 37 adet çeşit şunlardır.
Tür | Yerel Çeşit Adı | Yerel Çeşit Sahibi |
Çeltik | Ak Çeltik | Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Domates | Ayaş Beyaz Bodur | Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Kavun | Belören Kışlık Kavunu | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Kavun | Belören Yazlık Kavunu | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Taze Fasulye | Benekli Fasulye | Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Beyaz Baş Lahana | Beyaz Kapuska | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Biber | Çifteler Biberi | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Çeltik | Dargeçit Çeltiği | Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Taze Fasulye | Gucubu Fasulyesi | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Turp | Kara Turp | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Çeltik | Karacadağ Pirinci | Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Taze Fasulye | Kılçıksız Sarı Fasulye | Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Sarımsak | Kırmızı Bacaklı Kilis Sarımsağı | Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Patlıcan | Koçaş Patlıcanı | Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Bal Kabağı | Kosova Bal Kabağı | Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Turp | Kozan Turp | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Taze Fasulye | Ordu Mor Fasulye | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Dereotu | Orom Dereotu | Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Çeltik | Salıpazarı Çeltiği | Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Biber | Sarayönü Kıl Biber | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Tere | Sarayönü Tere | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Çeltik | Sarı Çeltik | Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Çeltik | Sarı Kılçık | Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Roka | Sarıcakaya Roka | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Biber | Şahnalı Acı Biber | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Acur | Şelengo | GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Karpuz | Tat Karpuzu | GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Taze Fasulye | Tokat Boncuk Fasulye | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Patlıcan | Topak Patlıcan | Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Patlıcan | Tophan Patlıcanı | GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Domates | Turuncu Domates | Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Kabak | Urfa Kabağı | GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Kavun | Urfa Kavunu | GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Patlıcan | Yamula Patlıcanı | Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Çeltik | Yaşar Pirinci | Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
Biber | Yeşil Kambur Biber | Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü |
Patlıcan | Zabaran Patlıcanı | GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü |
İlgili Ürünler
Kaynaklar
Hasan ÇELEN