Bağda Kök-ur Nematodları

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Kök-ur nematodları’nın ikinci dönem larvaları (Şekil 72a) ve erkekleri iplik şeklinde, dişileri armut veya limon şeklinde (Şekil 72b) mikroskobik canlılardır. Konukçu bitkinin kökünde irili ufaklı urlar meydana getirmeleriyle kolayca tanınırlar.

Dişi, vücudunun hemen arkasındaki, bir kısmı köke gömülü, bir kısmı kök yüzeyinde olan jelatinimsi bir kese içine yumurtalarını bıraktıktan sonra ölür. Konukçu cinsine ve nematod türüne göre değişmekle beraber, bir kese içinde ortalama 400-500 yumurta bulunur, hatta bu sayı 2000’e kadar ulaşabilir.

Kök-ur nematodları sadece ikinci larva döneminde bitkiyi enfekte edebilir. Kışı bitki artıklarında ve toprakta yumurta veya larva halinde geçirebilir. Hafif ve orta karakterli topraklarda yaşar, ağır toprakları sevmez. Toprak sıcaklığının 15 °C olması durumunda tüm Kök-ur nematodu türleri aktif hale geçerek bitkiye giriş yapabilmektedir. Aynı bitki dokularında Kök-ur nematodları’nın birden fazla türü bir arada bulunabilir.

Etmen, asmanın kök sisteminde urlara neden olarak iletim dokularını bozar, topraktan su ve besin alışverişini kısıtlar. Asmada gelişme yavaşlar ve bodurlaşma görülür. Ayrıca yapraklarda sararmalara neden olur. Enfeksiyon ağır ise bitki tamamen kuruyabilir. Kök-ur nematodları’nın ikincil zararı ise, kılcal köklerde açmış olduğu yaralardan giren toprak kökenli patojenlerin bitkide oluşturduğu hastalıklardır.

Doğal Düşmanları

Kök-ur nematodları’na karşı, funguslardan Arthrobotrys conoides Drechsler, A. oligospora Fresenius, Purpureocillium lilacinum (Thom) Luangsa-ard, Houbraken, Hywel-Jones & Samson, P. fumosoroseus Apopka, Trichoderma harzianum Rifai ve Verticillium chlamydosporium Goddard; bakterilerden Pasteuria penetrans (Thorne) Sayre and Starr kullanılmaktadır.

Ülkemizde, Kök-ur nematodları’nın paraziti olan Pasteuria penetrans ve Purpureocillium lilacinum tespit edilmiştir.

Bağda Kök-ur Nematodlarıyla Mücadelesi

Karantina Önlemleri

• Kök-ur nematodları karantinaya dahildir. Bu nedenle bulaşık üretim materyallerinin temiz bölgelere bulaştırılmasına engel olunmalıdır.
• Yeni bağ tesisinde sertifikalı asma fidanları kullanılmalıdır.

Kültürel Önlemler

• Yeni bağ tesisi yapılacak alanlardan alınan toprak örnekleri ilgili laboratuvarda Kök-ur nematodları yönüyle analiz edilmelidir.
• Temiz toprağa temiz fidan dikilmelidir.
• Üretim yapılacak bağ alanlarından ve kullanılacak üretim materyalinden örnek alınıp nematolojik yönden analize tabi tutularak temiz olduğundan emin olunmalıdır.
• Dayanıklı anaçların kullanılmasına özen gösterilmelidir.
• Sulama suyunun nematodla bulaşık olmamasına dikkat edilmelidir.
• Bulaşık alanlarda kullanılan toprak işleme alet ve makineleri temizlenmeden kullanılmamalıdır.
• Kök-ur nematodları ile bulaşık alanlarda konukçusu olmayan bitkilerle 3-4 yıllık münavebe uygulanabilir.
• Hasat sonunda sıcak yaz aylarında toprak iki üç sefer 30-40 cm derinlikte alt üst edilerek yakıcı güneş ışınları ve rüzgârın etkisiyle nematod popülasyonunu oldukça azaltmak olasıdır.
• Kadife çiçeği, kenevir, kekik, kuşkonmaz ve susam gibi bitkiler Kökur nematodları’nın kontrolünde uzaklaştırıcı (antagonistik) bitki şeklinde kullanılabilmektedir.
• Yabancı otlar ile mücadele edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Türkiye’de bağda Kök-ur nematodları’ na karşı ruhsatlı herhangi bir preparat yoktur