Elma Pamuklu Biti

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Kışlık formları (kanatsız vivipar) koyu kırmızı kahverenginde olup, üzeri toz ve pamuksu ipliklerle kaplıdır. Elma pamuklubiti ezildiği zaman çıkan kan kırmızısı rengindeki vücut sıvısı ile kolaylıkla tanınır. Özellikle baş ve toraks koyu renktedir. Vücut uzunluğu 0.6-0.7 mm’dir.

Kanatlı yazlık dişi (ovipar), kanatsız dişi rengindedir. Farklı olarak baş ve toraks siyahımsı renktedir. Kanatlar basit damarlanma gösterir. Bunlarda salgı (vaks) bezleri kanatsızlardaki kadar iyi gelişmemiştir. Ancak abdomen sonuna doğru beyaz mumsu salgı, yoğun olmamakla beraber görülür. Antenler 6 segmentlidir (Şekil 61a). Kanatlı bireylerde vücudun genel rengi açık kahverengidir (Şekil 61b). Zararlı üzerindeki beyaz pamuklar kendi salgıları olup, onları koruyan bir çeşit maskedir. Bu pamuklu örtüden dolayı zararlıya Elma Pamuklu Biti denmiştir. Vücut uzunluğu 2.0-2.5 mm’dir.

Kışı ılık geçen bölgelerde çeşitli dönemlerde geçirir. Elma Pamuklu Biti'inin, sert geçen bölgelerde daha çok genç dönemler halinde kışladığı bilinir. Kışlama yerleri olarak dalları, gövdedeki kabuk altlarını, çatlakları, beslenme sonucu meydana gelen gallerin (Şekil 62a,b) girinti, çıkıntıları arasını, kök boğazına yakın kökleri seçtikleri gözlenir. Özellikle kuru olan topraklarda elma ağaçlarının köklerine inerler.

Soğuk geçen kış aylarında kök boğazı ve kalın köklerde toplanan nimfler –17 ile –25°C’ye kadar dayanır. Mumsu iplikler altında olan bu nimfler kışlayan nimflerden kolayca ayırt edilebilir. Çoğalma döllemsizdir. Bir dişi yaklaşık 100 kadar nimf doğurur. Genellikle mayıstan itibaren yaşlı dallar ve genç sürgünlerde ilk koloniler görülür (Şekil 62c,d,e,f). Fazla sıcak ve kuru hava ile rüzgara açık yerler zararlının gelişmesi için elverişli değildir.

Yazın özellikle ortalama 23°C’nin üzerindeki sürekli sıcaklıklarda popülasyonda ani azalmalar görülür. Yaz ortalarında oluşan kanatlı dişiler, diğer bitkilere geçer. Yılda 10-12 döl verir.

Elma Pamuklu Biti, ılık ve rüzgarsız yerlerde daha rahat gelişme olanağı bulur ve elma ağaçlarının gövde, dal ve sürgünlerinde zarar meydana getirir. Zararı sonucu
bitkinin zayıflamasına, az ürün vermesine hatta kurumasına neden olur. Bitki özsuyu emerek beslenirler. Bu esnada bitkiye verdikleri toksik maddeler urların ve şişkinliklerin meydana gelmesine ve ağaçlarda şekil bozukluklarına neden olur. Popülasyon yoğun olduğu zaman yaprak sapı üzerinde de beslenebilir. Ancak, Elma Pamuklu Biti hiçbir zaman yaprak üzerine yerleşip yaprakta zarar meydana getirmez. Köklerde beslenmesi sonucu bitkinin toprak altı organları üzerinde de galler oluşturan Elma Pamuklu Biti, beslenme sonucu meydana getirdikleri yaralar nedeni ile bulunduğu ağaçlar zayıf düşer, verim azalır ve diğer hastalık ile zararlılara giriş kapısı sağlar. Elma kanserine neden olan Neonectria galligena (syn. Nectria galligena) Bres,’nın naklinde de etkili olduğu belirtilmektedir.

Yayılmasında en etkili faktör Elma Pamuklu Biti ile buIaşık olan fidanların bir bölgeden diğer bölgeye taşınmasıdır. Bunun yanı sıra kanatlı bireyler ve rüzgar da yayılmada rol oynar. Bulaşık fidanlar ile yayıldığı düşünülen türe yurdumuzun çeşitli bölgelerinde rastlanabilir.

Ana konukçusu elma (Malus communis) ‘dır. Daha çok ekşi elma çeşitlerini tercih eder. Bunun yanında nadir olarak yabani elmalar (Malus spp.), ayva (Cydonia vulgaris) ve armut (Pyrus communis) ile Kuş üvezi (Sorbus aucuparia), Dağ muşmulası (Cotoneaster sp.) ve alıç (Crataegus sp.) üzerinde de görülebilir. Ayvalarda bulunduğunda gal oluşturmaz. Elma dışında Karaağaç (Ulmus sp.)’da da kışı geçirebilmektedir.

Elma Pakumlu Biti'nin Parazitoit ve predatörleri

Aphelinus mali (Hym.: Aphelinidae) önemli bir parazitoitidir (Şekil 63). Orta Anadolu Bölgesi için parazitlenme oranı %70’dir. Bunun dışında, Forficula auricularia (Dermaptera: Forficulidae) ile birçok Coccinellidae (Coleoptera) ve Syrphidae (Diptera) familyasına ait türler önemli predatörleridir.

Elma Pamuklu Biti Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Dayanıklı elma çeşitleri (Golden Delicious, Jonathan, Amasya elması ve özellikle Amasya misketi) kullanılmalıdır
• Elma Pamuklu Biti, bitki öz suyunun çıkış yaptığı yerlerde koloni oluşturduğu için bahçede budama ve toprak işlemesi gibi kültürel işlemler yapılırken mümkün olduğu kadar ağaçları yaralamaktan kaçınılmalı, yaralanma meydana gelmişse yaralara ardıç katranı sürülmelidir.
• Elma ağaçlarında aşı noktası açıkta bırakılmalı, budama güneş ışığını alacak şekilde tekniğine uygun yapılmalıdır.
• Kök boğazı civarındaki yabancı otlar temizlenmelidir.

Biyolojik Mücadele

Bugün ülkemizin farklı bölgelerinde rastlanabilen parazitoiti Aphelinus mali’nin Elma Pamuklu Biti'ni hiç ilaçlamaya gerek kalmadan baskı altında tuttuğu bilinmektedir. Ancak yoğun ilaçlamaların yapıldığı bahçelerde A. mali zarar gördüğü için, Elma Pamuklu Biti sorun haline gelmektedir. Bu nedenle, A. mali’nin fazla bulunduğu meyve bahçelerinden parazitli dallar getirilerek, parazitoit bulunmayan bahçelere bulaştırılmalıdır.

Elma Pamuklu Biti sıcaklığın yüksek olduğu zamanları karınca yuvalarında geçirir. Karıncalarla mücadele ederek A. mali’nin etkinliği artırılabilir.

Kimyasal Mücadele

Elma Pamuklu Biti'nin önemli bir parazitoiti olan A. mali’nin bulunduğu yerlerde ilaçlamadan kaçınılmalıdır. İlaçlama yapılması gerekiyorsa seçici bitki koruma ürünleri kullanılmalıdır. Sadece bulaşık olan dallar ve gövdenin ilaçlanması daha uygundur.

İlaçlama zamanı

Zararlının bulunduğu ağaçlarda etkin bir parazitlenme yoksa ilaçlama yapılmalıdır. Parazitlenmenin yüksek olduğu yerlerde ise ilaçlamadan kaçınılmalıdır. Mayıstan itibaren yapılan kontrollerle, sürgünlerin %10’unda Elma Pamuklu Biti kolonisi saptanınca mücadele yapılır. Yeni bulaşmalar olduğu takdirde 15 gün sonra ilaçlama tekrar edilir.

Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları aşağıda verilmiştir.

Elma Pamuklu Biti İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Kontrollü olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünleri
Malathion 650 g/l	EC	100 ml	7	1B
Malathion 190 g/l	EC	300 ml	7	1B