Tanımı ve Yaşayışı
Erginler farklı renklerdedir. Ağustos böceklerinde dişi ve erkek bireyler benzer şekilde olan bir çift zarımsı kanada sahiptir. Başta gözler arasında üçgen şeklinde yerleşmiş üç adet nokta göz (ocelli) bulunur. Bu türler sokucu emici ağız yapısına sahiptir. Hortum uzun ve baş kısmından çıkar. Antenler, kısa olan kaide segmentinden çıkar ve kıl şeklinde 5-6 segmentten oluşur.
Dişilerin abdomenlerinin sonunda büyük, iğne şeklinde ve istenildiğinde uzayabilen bir yumurta koyma borusu (ovipozitör) bulunur. Erkeklerin abdomenlerinin altında iki adet plaka bulunur ve ses çıkarma organıdırlar. Yalnızca erkek bireyler ses çıkarırlar.Büyük kara ağustos böceği (Lyristes plebejus) Erginlerin genel olarak rengi siyah olup, toraks ve abdomende beyaz renkli unumsu bir yapı vardır. Kanat damarları ile kanatların bağlantı yerleri kahverengi; costa ve clavus portakal sarısı renktedir. Erkek ve dişilerde kanat açıklığı yaklaşık 1 cm ve vücut uzunluğu ise, 0,5 cm’dir. Yumurtaları iğ şeklinde olup, 2,7x0,4 mm boyutlarındadır. Yumurtalar ilk bırakıldıklarında parlak ve şeffaf, olgunlaştıkça portakal sarısı rengine döner ve nimf çıkış zamanında uç kısmının iki yanında iki kırmızı nokta belirginleşir.
Yumurtadan yeni çıkan nimfler, sarımsı renkli, vücut üzeri tüylü ve 2,3x0,5 mm boyutunda olup, karıncaya benzerler. Son dönem nimflerin boyu yaklaşık 26,7 mm, eni ise 11,9 mm’dir. Bu dönemdeki nimfler diğerlerinden oldukça farklıdır. Petek gözler iyice yuvarlaklaşmış ve üzerlerinde iki sıra halinde kıllar bulunur. Abdomen ve toraks segmentlerinin arka kenarlarında koyu kahverengi bantlar vardır. Büyüme devam ettikçe bantlar arasındaki uzaklık artar; dokuzuncu abdomen segmentinin ventralindeki genital plakalar erkek ve dişi bireylerin ayrımında önemlidir. Erginlerin çıkışına yakın nimfin kanatları ile vücut yeşilimsi renk alır ve toraksa bağlandığı yerler hafif kırmızılaşır.
Cicadatra adanai
Erginlerin rengi genel olarak siyahtır. Vücut dorsalde kahverengimsi siyah, ventralde ise sarımsı renktedir. Dişi bireyin abdomen ventralinin ortasında leke şeklinde siyah bant vedorsaldeki abdomen segmentleri arasında ise kahverengi çizgi şeklinde bantlar vardır. Zararlının kanat açıklığı yaklaşık 47,5 mm, vücut uzunluğu ise, 24,5 mm’dir. Yumurtaları iğ şeklinde olup, ortalama 1,2x0,3 mm boyutundadır. Yumurta ilk bırakıldığında süt beyazımsı renkte olup geliştikçe kırmızımsı pembe renk alır.
Son dönem nimf yeşilimsi kahverengi olup, beşinci nimf döneminin başlangıcında baş ve petek gözler şeffaf krem renktedir. Abdomen krem renginde, abdomen segmentleri dorsalde kısa ve siyah çizgilerle ayrılmaktadır. Nimfler geliştikçe baş, pronotum ve mesothorax yeşilimsi renk alır, mesothoraxta siyah benekler oluşur, abdomen uzayıp büyür ve abdomendeki kahverengimsi-siyah çizgiler arası mesafe açılır.
Nimflerin rengi ergin çıkışına yakın daha da koyulaşır, petek gözler pembemsi kırmızı renktedir. Ancak, çıkışa yakın petek gözler kırmızı daha sonra mor renk almaktadır. Son dönem nimflerde vücut uzunluğu yaklaşık 17,2 mm, vücut genişliği ise 5,7 mm’dir.
Cicadivetta tibialis
Meyve ağaçlarında görülen Ağustos böceklerinin en küçük boyda olanıdır. Genel görünümü sarımsı siyah renktedir. Erkek bireylerde baş, pronotum ve mesothorax siyah, dişi bireylerde ise mesothorax ve pronotum sarımsı desenlidir. Diğer türlerde olduğu gibi kanatlarda leke veya benek bulunmaz.
Erkek bireylerde kanat açıklığı ortalama 35,8 mm;vücut uzunluğu 19,2 mm, dişilerde ise kanat açıklığı 38,2 mm; vücut uzunluğu 19,8 mm’dir. Abdomen dorsalde siyah ve her abdomen segmentinde sarımsı bantlar bulunur. Ventralde ise, abdomen ve bacaklar portakal sarısı renktedir.
Yumurtalar iğ şeklinde ve 1,1x0,3 mm boyutundadır. Yumurta ilk bırakıldığında süt beyazı renginde, geliştikçe hafif sarımsı renk alır ve açılma öncesinde uç kısmının iki yanında kahverenginde iki nokta belirginleşir. Son dönem nimf krem renginde ve abdomen segmentleri dorsalde siyah bantlıdır. Son dönem nimflerin abdomenleri dönem başlangıcında kısa ve abdomen segmentleri arasındaki siyah bantlar arasındaki uzaklık az olup nimfler geliştikçe bantlar arasındaki uzaklık artar.
Mesothorax ve prothorax arasında siyah bant ve kanat uzantılarında siyah çizgi bulunur. Mesothorax ve prothorax şeffaf; ergin çıkışı öncesi son dönem nimflerde petek gözler önce portakal sarısı, sonra kırmızı ve ergin çıkışına yakın ise mor veya siyahtır. Vücut kahverengimsi renkte; prothoraxta sağ ve solda iki siyah benek bulunur ve nokta gözler kırmızıdır. Son dönem nimflerin boyu ortalama 14,6 mm, eni ise 4,9 mm’dir.
Cicada mordoganensis
Erginler, genel olarak gri-bej renktedir. Vertex, pronotum ve mesoscutellum gri kahverenkli desenli ve mesoscutellum bombelidir. Üzerlerinde yan yana iki adet U şeklinde kahverengimsi desen bulunur. Prothorax gri ve siyah, üst kanat üzerinde 4’ü daha büyük 7 adet nokta şeklinde, siyahımsı benek vardır. Kanat damarları yeşilimsi siyah ve kanatların thoraxa bağlandığı kısım gri renklidir. Erkek ve dişi bireylerde ortalama kanat açıklığı 76 mm, vücut uzunluğu ise 40 mm’dir. Son dönem nimflerin abdomen ve mesothoraxı beyaz, kanat uzantıları prothorax ve abdomen segmentleri arasındaki bantlar açık kahverengidir. Nimflerin topraktan çıkışına yakın petek gözleri kırmızılaşır. Son dönem nimflerin vücut uzunluğu 21,8 mm, eni ise 8,1 mm’dir.
İlgili Ürünler
Ağustos böceği erginleri türlere göre değişmekle birlikte mayıs-ekim ayları arasındaki dönemde doğada görülür. Yıllar itibariyle türler doğada farklı yoğunluklarda görülebilir. Daha çok haziran ve temmuz aylarında yoğun ergin çıkışı olmaktadır. Ergin ömrü, 1-4 hafta arasında değişmektedir. Erginler, daha çok günün sıcak saatlerinde çiftleşirler. Dişiler çiftleştikten sonra yumurtalarını ovipozitörleri yardımıyla ağaçların bir ve iki yıllık canlı sürgünlerine, kuru dal ve sürgünlere, değişik yabancı otlara kümeler halinde doku içine bırakırlar. Yumurtadan çıkan nimfler kendilerini yere bırakır ve oradan da toprak içine geçerek bu dönemi toprakta geçirirler. Nimfler, toprak içinde muhtelif bitkilerin köklerinde bitki özsuyunu emerek beslenirler. Nimf dönemlerinin süresi türlere göre değişir.
Meyve ağaçlarında yaygın olarak görülen L. plebejus türünün ilk erginleri doğada haziran ayının ilk haftasından başlayarak ağustos ayının son haftasına kadar görülmektedir. En yoğun ergin çıkışı, haziran ayının son haftası ile temmuz ayının başlarında görülür. Yumurta açılımı, sonbaharda ilk yağmurlardan sonra başlayıp aralık ayının üçüncü haftasına kadar devam eder. Erkekleri ortalama 10,5 gün, dişileri ise 9,7 gün yaşar. Ağustos böcekleri 5 nimf dönemi geçirmektedir. Zararlı nimfleri genellikle toprağın 5–50 cm derinliğinde bulunmakta olup 20–40 cm derinlikte daha çok yoğunlaşmaktadır.
C. adanai erginleri, haziran ayının ikinci haftasından eylül ayının üçüncü haftasına kadar doğada bulunmaktadır. Zararlı en fazla yumurtayı haziran ayının son haftası ile temmuz ayının ilk iki haftasında bırakmaktadır. Yumurtalar, temmuz ayının son haftasından itibaren açılmaya başlayıp eylül ayının ilk haftasına kadar devam etmektedir. En yoğun yumurta açılımı ise, temmuz sonu- ağustos ayı ilk yarısında olmaktadır.
C. tibialis erginleri, ilk olarak mayıs ayının ikinci haftası içinde görülür ve ağustos ayının birinci haftasına kadar 71-80 gün boyunca doğada bulunur.
C. mordoganensis erginleri, haziran ayının ikinci haftasından ekim ayının ortasına kadar doğada görülmektedir. Bu tür daha çok zeytin alanlarında görülür.
Zarar Şekli, Ekonomik Önemi ve Yayılışı
Ağustos böceği dişileri yumurtalarını koymak için ovipozitörleri ile bitkilerin özellikle bir ve iki yıllık sürgünlerinde yaralar açmaktadır. Bu zarar nedeniyle sürgün ve dallarda kurumalar olmaktadır. Ayrıca, zararlı nimflerinin, özellikle kurak geçen yaz mevsiminde bitkilerin toprak altı kısımlarında (kılcal kökler) emgi yaparak beslenip, bunun sonucunda özellikle yaşlı ağaç ve bakımsız bahçelerde büyük oranda kurumalara neden olabilmektedir. Bu zararlanmalar sonucu, bitkiler zayıf düşmektedir. Ağustos böcekleri Ülkemizin tüm bölgelerinde bulunmaktadır.
Konukçuları
Ağustos böcekleri polifag zararlı türler olup, önemli konukçuları; kiraz, kayısı, erik, şeftali, zeytin, idris, elma, incir, dut, kavak, çam vb. ile meyve bahçelerinin içinde ve çevresinde bulunan başta kanyaş ve sirken gibi yabancı ot türleridir.
Doğal Düşmanları ve Etkinlikleri
Kuşlardan Passer domesticus (Passeriformes: Passeridae) ve Sturnus vulgaris (Passeriformes: Sturnidae) ağustos böceği erginleriyle, Cataglyhis cinsine bağlı karıncalar henüz erginleşen ağustos böcekleri ile beslenmektedir.
Archirileya inopinata (Hymenoptera: Eurytomidae) larvalarının L. plebejus yumurtalarının iç kısmını tümüyle tüketip, yumurtaların zarını bırakmakta ve bir larva 8-10 adet yumurta ile beslenmektedir.
Mücadelesi
Kültürel Önlemler
Kültürel önlemler, ağustos böceklerinin yumurta bırakarak oluşturduğu zararı önemli oranda azaltmaktadır.
Bunun için öncelikle;
- Ağustos böceklerinin yumurta bırakma döneminde bahçe içinde veya kenarındaki yabancı otlar biçilmemeli veya şeritler halinde bırakılmalıdır. Yumurta bırakma dönemi tamamlandıktan sonra ise, yumurta bırakılmış otlar biçilerek imha edilmelidir. Bu yöntem Ağustos böceklerinin hem zararını azaltma hem de sonraki yılların yoğunluğunu düşürme açısından önemlidir
- L. plebejus’un yumurta koymak için kabukları soyulmuş kuru kavak dallarını daha çok tercih ettiği belirlenmiştir. Bu nedenle zararlının yumurta bırakma döneminde, kabukları soyulmuş kavak dallarının toprağa sokulmasının ve yumurta açılımından önce bahçeden uzaklaştırılması popülasyonun düşürülmesi açısından yararlı olacaktır. Ayrıca, L.plebejus’un yumurta bıraktığı yaş ve kuru sürgün ve dalların ilk yağmurlardan önce, C.adanai ve C. tibialis’in ise yumurta bıraktığı sürgünlerin temmuz ayının sonuna doğru kesilip bahçeden uzaklaştırılması sonraki yılların yoğunluğunu düşürecektir.
- Ergin çıkışının yoğun olabileceği yıllarda, ergin çıkışına yakın veya ergin çıkışı periyodunda toprağın sürülmesi, toprak içerisinde bulunan ve çıkışa yakın olan nimf yoğunluğunun düşürülmesinde etkili olmaktadır. Bunun için haziran ayının başında toprağın 5–10 cm derinlikte sürülmesi önerilebilir. Ancak sürüm sırasında bahçe içerisinde veya kenarında Ağustos böceklerinin yumurta bırakması için tuzak bitki olarak otsu konukçuların bulundurulması gerekir.
Biyolojik Mücadele
L. plebejus’un yumurta parazitoitlerinin ergin çıkışı ağustos ayının başında olmaktadır. Yumurta parazitoitlerinin korunması amacıyla, yumurta bırakılan otsu bitkiler ile sürgün ve kuru dallar parazitoitlerin çıkışından sonra eylül başından itibaren bahçeden uzaklaştırılmalıdır.
Kimyasal Mücadele
Ağustos böceklerine karşı kimyasal mücadele önerilmemektedir.