Pamuk Yaprak Biti

Tanımı, Yaşayışı ve Zarar Şekli

Pamuk Yaprak Biti 1-2 mm büyüklüğünde ve gözle görülebilir bir zararlıdır. Karakteristik özellikleri ise vücutta abdomenin sonuna doğru her iki yanda bulunan bir çift mum borucuğunun (corniculus) olmasıdır (Şekil 1a). Zararlı açık sarı, yeşil ve siyah olmak üzere çeşitli renklerde görülebilir (Şekil 1b). Zararlıya halk arasında “Püseron, Ballık, Zenk” gibi yöresel adlar da verilmektedir. Zararlının kanatlı ve kanatsız formları vardır.

Ergin olma süresi ortalama 7 gün olan zararlının ergin olan bireyleri hemen yavru doğurma özelliğine sahiptir. Bir dişi günde 8-22 adet yavru doğurabilmektedir. Yaprak Bitleri üreme güçlerinin çok yüksek olması nedeniyle kısa süre içinde büyük koloni oluşturabilme özelliğine sahiptirler. Temel gelişme dönemindeki ilk bulaşmalarda tepe sürgünlerinde görülse de sonraki dönemlerde yaprak altlarında koloni halinde yaşarlar.

Yüksek üreme gücü nedeniyle koloni oluşturan zararlı, popülasyonu yükseldiği zaman kanatlı forma geçer ve besin bulmak amacıyla yer değiştirerek göç eder. Zararlının kanatlı formu göç zamanı görülür ve kanatlı bireylerin görülmesi aynı zamanda kolonideki bireylerin yer değiştireceğinin işaretidir.

Pamuk yaprakbiti 1-2 mm büyüklüğünde ve gözle görülebilir bir zararlıdır. Karakteristik özellikleri ise vücutta abdomenin sonuna doğru her iki yanda bulunan bir çift mum borucuğunun (corniculus) olmasıdır (Şekil 1a). Zararlı açık sarı, yeşil ve siyah olmak üzere çeşitli renklerde görülebilir (Şekil 1b). Zararlıya halk arasında “Püseron, Ballık, Zenk” gibi yöresel adlar da verilmektedir. Zararlının kanatlı ve kanatsız formları vardır.

Ergin olma süresi ortalama 7 gün olan zararlının ergin olan bireyleri hemen yavru doğurma özelliğine sahiptir. Bir dişi günde 8-22 adet yavru doğurabilmektedir. Yaprak Bitleri üreme güçlerinin çok yüksek olması nedeniyle kısa süre içinde büyük koloni oluşturabilme özelliğine sahiptirler. Temel gelişme dönemindeki ilk bulaşmalarda tepe sürgünlerinde görülse de sonraki dönemlerde yaprak altlarında koloni halinde yaşarlar.

Yüksek üreme gücü nedeniyle koloni oluşturan zararlı, popülasyonu yükseldiği zaman kanatlı forma geçer ve besin bulmak amacıyla yer değiştirerek göç eder. Zararlının kanatlı formu göç zamanı görülür ve kanatlı bireylerin görülmesi aynı zamanda kolonideki bireylerin yer değiştireceğinin işaretidir.

Pamuk Yaprak Biti, 4 nimf dönemi geçirdikten sonra ergin olur. Her bir nimf dönemi 1-3 gün olan zararlının toplam nimf dönemi 4-12 gündür. Ancak sıcak bölgelerde bu süre daha kısa olup 7-10 gün içerisinde zararlı biyolojik dönemini tamamlamaktadır. Genellikle nemli ve serin havadan hoşlanan Yaprak Biti'nin popülasyonu bu koşullarda oldukça hızlı bir şekilde artış gösterirken, düşük nem, sıcak ve kuru havada ise ani düşüşler gösterir. Şiddetli yağışlar zararlının popülasyonunu etkileyerek yoğunluğun düşmesine neden olur.

Pamukta emgi yaparak beslenen Yaprak Bitleri'nin nimf ve erginleri zararlı olmaktadır. Pamuk bitkilerinde bitki özsuyunun emilmesi nedeniyle zarar gören yapraklarda, emgi yerlerinde kıvrılma ve şekil bozuklukları meydana gelir (Şekil 2a). Bu şekilde zarar gören yapraklarda fotosentez yapma özelliğinin azaldığı görülür. Zarar gören bitkilerde gelişmenin yavaşladığı, yoğun popülasyonlarda ise tamamen durduğu görülür. Zararlı genellikle pamuk bitkisinde tepe yapraklarda bulunmakla birlikte gövde ve dallarda da görülür (Şekil 2b).

Pamuk Yaprak Bitleri beslenme esnasında kendileri için fazla gelen şekerli maddeleri vücutlarının sonunda bulunan corniculus vasıtası ile dışarı atarlar. Dışarı atılan şekerli maddeler üzerinde havada bulunan saprofit funguslar ve diğer sporlar gelişerek siyah bir renk alır. Şekerli maddelerin bu şekilde siyah renk almasına fumajin denir. Şekerli madde salgısının fazla olması nedeniyle pamuk yaprakları parlak bir görünüm alır.

Doğal Düşmanları

Pamuk Yaprak Biti'nin çok sayıda doğal düşmanı bulunmakta ve faydalılar zararlının popülasyonunu düşürmede oldukça etkili olmaktadır. Temel gelişme döneminde buğday hasatından sonra Coccinellid (gelin böcekleri) gibi çok sayıda ve türde faydalının pamuğa geçmesi doğal biyolojik mücadele açısından çok önemlidir. Ancak var olan bu doğal düşman dengesinin korunması ve etkili olması için bu dönemde tarla çok iyi kontrol edilmeli ve gereksiz ilaçlamalardan kaçınarak doğal dengenin bozulmamasına dikkat edilmelidir.

Pamuk Yaprak Biti'nin en etkili doğal düşmanları özellikle Chrysoperla carnea (afit aslanı) ve Coccinellid larvalarıdır. Ayrıca Çukurova bölgesinde entomopatojen bir fungus olan Fusarium subglutinosa (Wollenw & Reinking)’da zaman zaman Yaprak Biti popülasyonunu önemli oranda düşürmekte etkili olmaktadır (Şekil 3,4).

Ülkemizde tespit edilen doğal düşmanların önemlileri aşağıda verilmiştir.

Predatörler

• Chrysoperla carnea (Steph.) Neu.: Chrysopidae
• Coccinella septempunctata L., Col.: Coccinellidae
• C. undecimpunctata L., Col.: Coccinellidae
• Adonia variegata (Goeze), Col.: Coccinellidae
• Exochomus nigromaculatus (Gz.), Col.: Coccinellidae
• E. flavipes M., Col.: Coccinellidae
• Hyperaspis quadrimaculatus Red Col.: Coccinellidae
• Scymnus interruptus (Gz.), Col.: Coccinellidae
• S. pallipediformis Günther Col.: Coccinellidae
• S. apetzoides Copra, Col.: Coccinellidae
• Propylaea quattuordecimpunctata L Col.: Coccinellidae
• Thea vigintipunctata L., Col.: Coccinellidae
• S. apetzi (Mulsant), Col.: Coccinellidae
• S. rubromaculatus Goeze, Col.: Coccinellidae
• S. levaillanti Mulsant, Col.: Coccinellidae
• Geocoris megacephalus (R.), Hem. : Lygaeidae
• G. pallidipennis (C.), Hem. : Lygaeidae
• G. arenarius (Jak.), Hem. : Lygaeidae
• Piocoris erythrocephalus (P. & S.), Hem. : Lygaeidae
• P. luridus Fieb., Hem. : Lygaeidae
• Nabis pseudoferus Rm., Hem. : Nabidae
• N. rugosus L., Hem. : Nabidae
• N. punctatus L. Hem. : Nabidae
• Orius horvathi (Reut.), Hem. : Anthocoridae
• O. niger (W.) Hem. : Anthocoridae
• Deraeocoris pallens Reut., Hem. : Miridae
• D.serenus Dgl. Sc. Hem. : Miridae

Parazitoidler

• Ephedrus persicae Fruf Hym.: Aphidiidae
• Lysiphlebus fabarum Marshall Hym.: Aphidiidae
• Pachyneuron sp Hym.: Pteromalidae
• Metasyrphus corallae (Fabr.)
• Episyrphus balteatus (De Geer) Dip.: Syrphidae
• Scaeva pyrasti (Linneaus)
• Aphidoletes aphidimyza Rondani Dip.: Cecidomyiidae
• Leucopis griseola Fall Dip.: Chaemamyiidae

Entomopatojen Fungus

Fusarium subglutinosa (Wollenw & Reinking)

Pamuk Yaprak Biti Mücadelesi

Kültürel Mücadele

Mevsim başında bulaşmaların yabancı otlardan gerçekleşmesi nedeniyle tarla içindeki yabancı otlar yok edilmelidir. Bitki sıklığı, aşırı sulama ve aşırı azotlu gübre kullanımı vejetatif gelişmeyi arttıracağı için Yaprak Biti'nin çoğalmasını teşvik etmektedir. Bu nedenle bitki sıklığı, sulama ve gübrelemede önerilen tavsiyelere uyulmalıdır.

Biyolojik Mücadele

Yukarıda da belirtildiği gibi zararlının çok sayıda ve türde doğal düşmanı bulunmaktadır. Özellikle pamuğun temel gelişim döneminde yararlı türlere, iklim koşullarına ve tarla yakınındaki diğer ürünlere dikkat edilmelidir. Bu dönemde doğal düşman yoğunluğu yeterli ve sıcaklıklar yüksek ise, kimyasal mücadeleden kaçınılmalıdır. Kimyasal mücadelenin gerekli olması halinde, doğal düşmanların korunması açısından mümkün olabildiğince seçici ilaçların kullanılmasına dikkat edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Zararlı tarlada bütün vejetasyon mevsimi süresince görülebilmektedir. Bu nedenle kimyasal mücadeleye karar vermek için temel gelişme dönemi ve koza oluşturma dönemi olmak üzere iki farklı dönemde ekonomik zarar eşiği belirlenmiştir. Özellikle pamuğun temel gelişim döneminde tarlalar sık sık kontrol edilerek haftada iki kez sürvey yapılmalıdır.

Fide döneminde seyreltme sonrası % 50 oranında bulaşma belirlendiğinde ilaçlı mücadele önerilir. Pamuğun koza oluşturma döneminde ise ilk sulamayla birlikte zararlının yoğunluğunda artışlar görülmektedir. En az haftada bir yapılacak sürveylerde 25 birey (ergin+nimf)/yaprak yoğunluğuna ulaştığında mücadele önerilmelidir. Zararlı yaprak altında bulunduğu için ilaçlamalarda tarla pülverizatörlerine yaprak altı meme setleri ilave edilmelidir. Pamuk Yaprak Biti'nin kimyasal mücadelesinde kullanılan ilaçlar ve dozları Ek 4’te yer almaktadır.

Pamuk Yaprak Biti İçin Önerilen İlaçlar