Pamutkta Tütün Thripsi (Thrips)

Tanımı, Yaşayışı ve Zarar Şekli

Erginleri 0,8-0,9 mm uzunluğunda oldukça küçük böcekler olan tripslerde gözler oldukça belirgindir. Vücutları ince, uzun ve silindir şeklindedir. Renkleri yazlık formlarda açık sarı, kışlık formlarda ise biraz daha koyudur. Kanat kenarları kirpik şeklinde ve saçaklıdır.

Yumurtalar yaprakların alt yüzeyine teker teker veya gruplar halinde ve doku içerisine bırakılır. Bu nedenle yumurtaların gözle görülmesi mümkün değildir.

Yumurtaların açılma süresi sıcaklığa bağlı olarak ortalama 4-5 gündür. Larva ergine çok benzer, ancak erginden farklı olarak kanatsızdır. Büyüklükleri 0,9 mm.’den küçük olan larvalar, birinci dönemde beyaz, ikinci dönemde ise açık sarı renktedir. Zararlı iki larva, prepupa ve pupa dönemi geçirerek ergin olur. Tütün thripsi toprakta pupa olur. Yılda 4-6 döl verir.

Zararlının yaşam süresi ile sıcaklık arasında negatif bir ilişki vardır. Yani sıcaklık arttıkça zararlının yaşam döngü süresi azalır ve çok daha fazla sayıda döl verir. Tütün thripsi’nin yumurtadan ergin oluncaya kadar olan süre 25 ºC’de 9 gündür. Thripsler kışı ergin halde çeşitli bitkiler üzerinde geçirirler. Sıcaklıkların artmasıyla birlikte şubat ve mart ayında yabancı otlarda görülmeye başlarlar. Daha sonra bu bitkilerin kuruması ile birlikte kültür bitkilerine ve pamuğa geçerler. Zararlı nemli ortamlardan daha çok kuru ortamları sever ve ilkbaharın kurak geçtiği yıllarda yoğunlukları oldukça yüksek olur ve zararı artar.

Erken dönemdeki zararı önemlidir. Bitkide yaprakların alt yüzünde beslenir. Ergin ve larvaları pamuk bitkilerinin yaprak ve saplarını ağız parçaları ile zedeleyerek öz suyunu emerler. Bitkide zararlının beslendiği yerler bir süre sonra gümüşi bir renk alır (Şekil 14-a). Yoğun bulaşmalarda pamuk fidelerinin yaprakları kıvrılır, esmerleşir ve dökülür (Şekil 14-b). Bitkinin büyüme noktasının zarar görmesi halinde çatal bitki meydana gelir. Zarar gören bitkinin alt kısımlarındaki meyve dallarında azalmalar meydana gelerek verimde düşüşe neden olur. Ayrıca yoğun zararda hasatta gecikmeler meydana gelir.

Doğal Düşmanları

Tütün thripsi’nin etkili pek çok doğal düşmanı bulunmaktadır. Doğal düşmanlar zararlının popülasyonunu düşürmede etkilidir. Orius türleri en etkili doğal düşmanlarındandır. (Şekil 15. a-b).

Ülkemizde tespit edilen doğal düşmanlar aşağıda verilmiştir.

Predatörler

• Orius albidipennis (Reut.) Hem.:Anthocoridae
• O. niger (W.) Hem.:Anthocoridae
• O. horvathi (Reut.) Hem.:Anthocoridae
• Aeolothrips intermedius Bagn Thy.: Aeolothripidae
• Chrysoperla carnea Steph. Neu.:Chrysopidae
• Deraeocoris spp. Hem.: Miridae
• Geocoris spp. Hem.: Lygaeidae
• Nabis spp. Hem.: Nabidae
• Scymnus spp. Col.:Coccinellidae

Parazitoidler

Thripoctenus spp. Hym.: Eulophidae

Pamutkta Tütün Thripsinin Mücadelesi

Kültürel Mücadele

Tütüntripsi, pamuğun dışında özellikle de buğday ve arpa başta olmak üzere tütün, soğan, sarımsak, çeşitli sebze, yerfıstığı ve pancar gibi birçok bitkilerde de bulunmaktadır. Bu nedenle bu bitkilerin pamuk aralarına ekim ve dikimlerinin yapılmaması veya pamuk tarlalarının diğer konukçu bitki tarlalarına uzak olması gerekmektedir.

Ayrıca;

• Zararlının yoğun olarak sorun olduğu yerlerde erken ekimden kaçınırken, yaprakları tüysüz erkenci çeşitler tercih edilebilir.
• Thripsin sorun olduğu tarlalarda seyreltme işlemi erken yapılmamalıdır.

Biyolojik Mücadele

Uygulanan bir biyolojik mücadele yöntemi bulunmamaktadır.

Kimyasal Mücadele

Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi pamuk alanlarında erken dönemde zararlı olan tütüntripsine karşı gerekli olmadıkça ilaçlı mücadele yapılmamalıdır. Kurak geçen ilkbahar aylarında pamuk fidelerinin çıkışından itibaren kontrollere başlanmalıdır.

Yoğun doğal düşman popülasyonunun görülmesi halinde ilaçlama yapılmamalıdır. Pamuk fideleri 1-3 gerçek yapraklı oldukları dönemde iken zararlı popülasyonu, yaprak başına 1 adet (larva+ergin) düzeyine geldiğinde kimyasal mücadelesi yapılmalıdır. Tütüntripsinin kimyasal mücadelesinde kullanılan ilaçlar ve dozları Ek 4’te yer almaktadır.

Pamutkta Tütün Thripsi İçin Önerilen İlaçlar

Aktif madde adı ve oranı	Formülasyon Tipi	Doz (100l su)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar
Kontrollü olarak tavsiye edilen ilaçlar
Geçici olarak tavsiye edilen ilaçlar
Imidacloprid 210 g/l + Beta – Cyfluthrin 90 g/l	OD	20 ml / da nimf-ergin	14	4A;3