Patateste Adi Uyuz Hastalığı

Tanımı, yaşayışı ve hastalık belirtileri

Streptomyces scabies Actinomyces olarak isimlendirilen mikroorganizma grubuna dahil bir bakteridir. Optimum gelişme sıcaklığı 17-21°C’ dir.

Hastalık etmeni hem toprak hem de yumru kaynaklıdır. Ürettiği sporlar yayılmasına yardımcı olur. Yumru enfeksiyonu stoma ve olgunlaşmamış lentiseller yoluyla gerçekleşir. Bu nedenle yumrular ilk oluşmaya başladıkları ve hızlı büyüdükleri dönemde hastalığa karşı daha açık ve hassastırlar. Bu dönemde yumru yüzeyinde artan Streptomyces popülasyonu da enfeksiyonun daha kolay gerçekleşmesini sağlar.

Toprak özellikleri hastalık şiddetini etkiler. Özellikle pH’sı 5.2-7.5 arasında olan, patates ve kazık köklü bitkilerin münavebe yapılmadan üst üste yetiştirildiği kumlutınlı topraklarda, çok şiddetli enfeksiyonlara sebep olur. Kuru ve sıcak topraklarda hastalık daha şiddetli görülür. Nemli topraklarda ise etmenin faaliyeti sınırlanır. Asitli topraklarda ise S. scabies gelişemez.

S.scabies patates yumruları üzerinde yüzeysel, kabarık ve çukur lezyonlar oluşturur, ancak kabarık lezyonlar daha yaygın görülür. Yüzeysel uyuzda belirtiler; açık kahverengi, mantarımsı, ağımsı, pürüzlü bir görünüştedir (Şekil 25 a, b ).

Çukur uyuzda yarıklar halinde girintiler oluşmakta ve ölen doku artıkları pul şeklinde birbirlerinden ayrılır (Şekil 25 c). Kabarık uyuzda ise, yumru üzerinde kabarık, pürüzlü, kaba ve mantarımsı oluşumlar meydana gelir (Şekil 25 d). Yüzeysel, kabarık ve çukur tipteki lezyonlar aynı yumru üzerinde bir arada bulunabilir.

Patateste Adi Uyuz Hastalığı Mücadelesi

Kültürel önlemler

• Sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır.
• Ağır bulaşık topraklarda arpa, buğday, çavdar gibi bitkilerle 3-4 yıllık ekim nöbeti uygulanmalı, diğer konukçuları olan şekerpancarı, havuç, turp, tatlı patates, şalgam gibi bitkilerin ekimi yapılmamalıdır.
• Toprak pH’sı ve gübrelemeye dikkat edilmeli, kükürt uygulaması ile toprak pH’sı 5.5’ un altına düşürülmelidir. Kükürt yumru gözlerinde yanmaya neden olabildiğinden toprak analizi yapılmaksızın uygulanmamalıdır. Ancak topraktan besin maddelerinin alımında azalma ve ağır metallerin bitkiye alımında artışa neden olduğundan pH uzun süreli olarak 5’den düşük tutulmamalıdır.
• Ağır bulaşık topraklarda kimyasal gübre tercih edilmeli, ancak aşırı azotlu gübrelemeden kaçınılmalıdır. Kümes hayvanlarının gübreleri ve diğer ahır gübreleri kullanılmamalı, yeşil gübreler kullanılacaksa, baklagiller yerine özellikle çavdar ve yulaf gibi buğdaygiller familyasından bitkiler tercih edilmelidir.
• Yumruların yeni oluşmaya başladığı dönemden itibaren birer hafta ara ile toprak nemli kalacak şekilde 6 sulama yapılmalıdır. Bu sulama aralığı düşen yağış ve topraktan suyun buharlaşma durumuna bağlı olarak ayarlanmalıdır. Sulamanın etkili olabilmesi için toprak çok iyi işlenmeli, kesekli topraklara patates dikilmemelidir.
• Çeşit hassasiyetine dikkat edilmelidir. Ağır enfeksiyon oluşan tarlalarda hassas çeşitlerin dikiminden kaçınılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Tohum ilaçlamasında; ilaç kuru olarak tohumlukla iyice karıştırılır.

Patates uyuzu kimyasal mücadelesinde kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları aşağıda yer almaktadır.

Patateste Adi Uyuz Hastalığı İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar
%80 Maneb	WP	1600 g/100 kg tohumda	-	M3