San-jose Kabuklu Biti

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

San-Jose Kabuklu Biti’nin erkek ve dişisi birbirinden farklıdır. Dişiler, kanatsız oval, limon sarısı renginde olup, bitkilerin belli kısımlarında (gövde, dal, sürgün, yaprak, meyve ve gözler gibi) sabit olarak yerleşmişlerdir. Üzeri esmer bir kabukla örtülüdür. Ergin erkek ise kanatlıdır. Dişilerin kabuğu yuvarlak, erkeklerde ise uzunca oval siyah-gri renktedir (Şekil 71a,b,c).

San-Jose kabuklubiti’nin yeni doğan yavrusu (hareketli larva) 0.2-0.3 mm boyunda, limon sarısı renginde, üç çift bacaklı ve antenlidir. Birinci dönem larvanın kabuklarının tepe noktası tam ortadadır. Kışı bu dönemde geçiren larvaların kabukları daha koyu esmer renk alır. İkinci gelişme dönemindeki bireylerin kabuğu üzerinde ikinci bir halka oluşur. Üçüncü dönem veya ergin dönemindeki dişilerin üzeri esmer renkli 1.7-2.0 mm çapında hafif şişkin kabukla örtülüdür. Erkek ve dişiler ikinci dönemden itibaren farklılaşır. Erkek kabuklar 0.7 mm boyunda, 0.2 mm eninde oval şekildedir. Zararlının bulunduğu dalın kabuğundan boylamasına bir kesit alınırsa, kan kırmızısı emgi lekeleri görülür.

San-Jose Kabuklu Biti, kışı birinci dönem larva olarak, ağaçların gövde, dal, göz ve dalcıkları üzerinde geçirir. Larvalar şubatın sonuna doğru veya Martın ilk haftasından itibaren sıcaklık ortalaması 7.3°C’yi bulduğu zaman diyapozu terk edip zarar yapmaya başlarlar.

Özellikle genç ve orta yaştaki ağaçlar için çok tehlikeli bir zararlı olup, bir meyve ağacını 2-3 yılda kurutabilir. Ağaçların gövde, dal ve dalcıklarındaki yaprak, sürgün, tomurcuk ve meyvelerin öz sularını emmek suretiyle zarar yapmaktadır. Fakat gerçek zarar, emgi esnasında salgıladığı toksik maddelerden oluşur.

Yaşlı ağaçlarda önce yaprak dökümü yapar, sonra bazı dallarını ve gitgide ağacın bir bölümünü ve daha sonra ağaçları tamamen kurutur. Meyvede önce sap çukuru ve çiçek çukuruna yerleşir, sonra yayılır. Beslenme yerlerinde kırmızı lekeler oluşur, meyvelerin kalitesi bozulur ve pazar değeri düşer (Şekil 71d,e,f).

Polifag bir tür olup, çeşitli kaynaklara göre 700’den fazla konukçusu vardır. Başlıca konukçuları elma, armut, şeftali, erik, muşmula, kiraz ve söğüttür.

Parazitoit ve Predatörleri

San-Jose Kabuklu Biti’nin parazitoit ve predatörleri aşağıda verilmiştir.

Parazitoitleri

• Aphytis aonidia (Mercet) Hym.: Aphelinidae
• A. melinus Debach Hym.: Aphelinidae
• A. mytilaspidis Le Baron Hym.: Aphelinidae
• A. proclia Walker Hym.: Aphelinidae
• A. hispanicus (Mercet) Hym.: Aphelinidae
• Aspidiotiphagus citrinus (Crawford) Hym.: Aphelinidae
• Encarsia perniciosi (Tower)
• Hym.: Aphelinidae

Predatörleri

• Chilocorus bipustulatus Linnaeus Col.: Coccinellidae
• Exochomus quadripustulatus Linnaeus Col.: Coccinellidae

Bu parazitoitler Marmara, Ege ve Karadeniz Bölgelerine adapte olmuş ve %31’in üzerinde etki göstermektedir.

San-jose Kabuklu Biti Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• San-Jose ile bulaşık olan bahçelerde toprak işlemesi, sulama, gübreleme, budama ve diğer kültürel önlemler zamanında ve usulüne uygun olarak yapılmalıdır.
• San-Jose Kabuklu Biti ile yoğun bulaşık olan meyve ağaçları gözler uyanmadan önce kısa budamaya tabi tutulmalı, budamadan kalan artıklar parazitoit çıkışı için bahçeden uzak bir yere bırakılmalıdır.
• Bahçe tesis ederken sertifikalı ve temiz fidanlar kullanılmalıdır.
• Bulaşık ağaçlardan alınan sırıklar temiz ağaçlarda destek olarak kullanılmamalıdır.
• Bulaşık ağaçlardan aşı gözü ve kalemleri alınmamalıdır.
• Bahçe kenarında diğer konukçu bitkiler zararlı ile bulaşık ise ilaçlanmalıdır
• Bulaşık meyveler imha edilmelidir.

Biyolojik Mücadele

San-Jose popülasyonunun düşük olduğu yerlerde, E. perniciosi ile bulaştırma yapılarak zararlıyı baskı altında tutmak mümkündür. Parazitoitin bulaştırılması, nisan-mayıs ve ağustos sonu-eylül ayında yapılmalıdır. E. perniciosi faaliyetinin yüksek olduğu bahçelerde faydalının korunması ve etkinliklerinin arttırılması için diğer zararlılarla mücadelede kimyasal mücadeleye alternatif metotlara öncelik verilmeli, eğer kimyasal mücadele gerekiyorsa, doğal düşmanlara yan etkisi en az olan bitki koruma ürünleri tercih edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama zamanı

Kış mücadelesi: Meyve ağaçlarının kış uykusunda bulundukları dönemde, gözlerin uyanmasından iki hafta önceye kadar sıcaklığın 5°C’nin üzerinde olduğu ve yağışsız günlerde ocak-mart aylarında uygulanır.‍

Erken ilkbahar mücadelesi: Ağaçlarda gözler uyandıktan sonra, pembe tomurcuk dönemine kadar, zararlının larva döneminde uygulanır.‍

Yaz mücadelesi: Kış veya erken ilkbahar ilaçlaması yapılan veya yapılamayan bahçelerde, çiçekten sonra kontroller yapılarak San Jose Kabuklu Biti’nde yavrulama başladığı günlerde birinci ilaçlama ve ilacın etki süresi dikkate alınarak ikinci ilaçlama yapılır. Birinci döle karşı uygulanan ilaçlamalardan sonra sürekli olarak kontroller yapılır. Zararlının popülasyonunda artış görüldüğü takdirde, diğer döllerde de aynı metoda göre ilaçlamalar tekrarlanır. Ancak ağustostan itibaren faydalıların etkinliği arttığı için ilaçlama yapılmamalıdır.

Meyve fidanlıklarında yaz mücadelesi: San-JoseKabuklu Biti’nde yavrulama başladığı günlerde birinci ilaçlama ve ilacın etki süresi dikkate alınarak ikinci ilaçlama yapılır. İkinci döle karşı da aynı şekilde ilaçlama yapılmalıdır.

Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları aşağıda verilmiştir.

San-jose Kabuklu Biti İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Geçici olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünleri
Phosmet %50	WP	200 g (yaz mücadelesi)	14	1B