Turunçgil Palamutlaşma Hastalığı

Etmenin tanımı, yaşayışı ve hastalık belirtileri

Hastalık etmeni Spiroplasma citri Saglio; turunçgil floem dokusunda bulunur. Bu hastalık aynı zamanda “Yediverenleşme” olarak da adlandırılmaktadır.

Hastalık etmeni aşı materyali ve cüce ağustos böcekleri ile sağlıklı bitkilere taşınmaktadır. Circulifer tenellus (Baker), Scaphytopius nitridus (Delong), S. acutus delongi (Young), C. haematoceps M.R., C. opacipennis (Leth) ve Euscelis plebejus (Fall) (Hom.:Cicadellidae) önemli vektörleridir.

Hastalığın belirtileri, ağacın yaprak, sürgün ve meyvelerinde görülür. Yaprakların normal şekli bozulur, küçülür, ovale yakın bir şekil alır ve bazen de kaşık gibi çukurlaşır (Şekil 139a). Bununla birlikte yaprak uçlarında beneklenmeler, damar aralarında çinko noksanlığına benzer sarımsı lekeler gözlenir. Ayrıca yaprak sapı ile dal arasındaki açı daralır. Genel olarak ağacın üst sürgünlerinin boğum araları kısalıp dikine büyüdüğü için (Şekil 139b) ağaç çalılaşmış gibi görülür. Sürgün gelişiminin durur ve ağaç bodurlaşır. Hastalıklı bahçelerde hemen hemen her mevsimde aynı anda çiçek ve irili ufaklı meyve bulmak mümkündür. Oluşan çiçeklerin çok az bir kısmı meyve bağlar ve bunların da büyük bir kısmı olgunlaşmadan dökülür. Hastalığın
en tipik belirtileri ağaçların zamansız çiçek açmaları ve meyvelerin olgunlaşma devresinde meşe palamudu şeklini almalarıdır. Hasta meyvelerin sapa yakın olan yarısının kabuğu daha kalındır. Kalın olan kabuk turuncu renkte olduğu halde, ince olan yarısının rengi sarımsı yeşildir. Meyve simetrisi bozulur, tadı ekşir ve acılaşır (Şekil 139c). Ağaç üzerinde fazla bekletilen meyvelerin alt yarısının rengi bazen grimsi kahverengi bir hal alır.

Göbekli portakallarda göbeğin kaybolması ve içeri doğru çökmesi tipiktir. Meyvelerin çekirdekleri genelde küçük ve kahverengi olup bu çekirdeklerin çimlenme gücü zayıftır.

Hastalık, %30-50 oranında ürün kaybına neden olur. Ayrıca zamansız açan çiçeklerin meydana getirdiği meyveler susuz, tatsız ve kabuğu çok kalın olduğundan pazar değeri bulunmaz.

Hastalık bütün turunçgil çeşitlerinde zararlı olup en çok göbekli portakallarda görülür. Portakal, mandarin, altıntop çeşitleri hastalığa karşı çok duyarlı olup şiddetli belirti gösterirler (Şekil 139d). Turunçgil dışında, Cezayir menekşesi, lahana, yabani turp, soğan, karnabahar, yonca, bezelye, kasımpatı, susam gibi bir çok otsu bitki ve sebzeler konukçuları arasındadır.

Turunçgil Palamutlaşma Hastalığı Mücadelesi

• Hastalık etmenlerinden ari sertifikalı fidan kullanılmalıdır.
• Hastalığa dayanıklı anaç kullanılmalıdır.
• Budama alet ve ekipmanları ağaçtan ağaca geçerken %3’lük sodyum hipoklorid solüsyonuna batırılarak dezenfekte edilmelidir.
• Araziye dikilen genç fidanlar sık sık kontrol edilip, hastalık belirtisini gösterenler kökleri ile beraber derhal sökülmeli ve imha edilmelidir.
• Vektörle taşınabilen viral etmenlerin mücadelesi ZMTT’ na göre yapılmalıdır.
• Hastalığı taşıyan vektörlere konukçuluk etmeleri bakımından yabancı ot mücadelesine önem verilmelidir.