Elma, Armut ve Ayvada Virgül Kabuklu Biti

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Ergin dişi bireyler virgül şeklinde 2-3.3 mm uzunluğunda grimsi kahverengi bir kabukla kaplıdır. Kabukları üzerinde baş tarafta portakal sarısı renginde birinci dönem
larva kabuğu vardır (Şekil 73a,b). Bu kabuğun altındaki dişi şeffaf beyaz renkte; vücudun ön kısmı dar, arka kısmı ise geniş ve yuvarlak yapıdadır.

Erkek pupanın kabuğu 1.0-4.5 mm boyunda, oval ve arka kısmı kavislidir. Prepupa döneminde kabuk biraz daha uzamış ve rengi açık kahverengine dönmüştür. Gözler belirgindir. Bacak, anten ve kanat izleri görülmeye başlar. Pupa döneminde kabuk arka taraftan ergin çıkışına olanak verecek şekilde aralanmaya başlar. Ergin erkek kabuk altından geriye doğru çıkar. Erkeklerin anten, bacak ve kanatları gelişmiş olup, bir çift kanat bulunur.

Dişi kabuğu altında bulunan yumurtaları oval ve saydamdır (Şekil 73b). Üç larva dönemi vardır. Yumurtadan yeni çıkmış olan larva, şeffaf, beyaz renkte ve hareketlidir (Şekil 73c). Kısa bir süre bitki üzerinde dolaştıktan sonra, ana kabuğunun çevresinde veya uygun buldukları yerde, hortumlarını bitki dokusuna sokarak beslenmeye başlar ve kendilerini buraya tespit ederler (Şekil 73d).

Kendini bitkiye tespit eden larvaların üzeri, vücudundan salgıladığı beyaz renkli mum yapısında pamuğumsu ipliklerle kaplanmaya başlar. Vücudun üzerinde beyaz bir tabaka oluşur. Bu dönemde bacak ve antenler kaybolur. Bu hareketli larva döneminin sonunda, vücudunda kahverengi bir kabuk oluşmaya başlar. Bu dönemde vücut kabukla bitişiktir ve kabuktan ayrılmaz, dişinin kabuğu yan ve arkadan uzamaya başlar, sonunda virgül şeklini alır. Hareketli larva döneminde oluşan beyaz mumumsu iplikler kaybolur ve kabuk parlak bir renk alır.

Kışı, yumurta halinde dişi kabuğunun altında geçirir. İlkbaharda birinci döle ait ilk hareketli larva çıkışı nisan sonu-mayıs başlarında elma ağaçlarında çiçek taç yapraklarının ¾’ü döküldüğü zaman olur. Hareketli larva çıkışından 34-37 gün sonra, erkek pupa kabuklarının altından kanatlı erkekler çıkar, dişiler de ergin döneme geçerler.

Erkeklerin ağız parçaları körelmiştir, beslenemezler. Çiftleşmeden kısa bir süre sonra ölürler. Dişiler 24-32 gün beslendikten sonra, haziran sonu temmuz başlarında yumurtlar ve yumurtlama sona erince ölürler.

Yumurtalardan yaklaşık temmuz ortalarına doğru ikinci dölün hareketli larvaları çıkar, yaz sonlarına kadar beslenir, meydana gelen dişiler eylül ortalarında kendi kabuğu altına yumurta koymaya başlar. Bir dişi 1169 yumurta bırakabilir. Yılda 2 döl verir.

Hortumlarını bitki dokusuna sokup kendilerini tespit ettikten sonra dal, yaprak, meyve sapı ve meyve, hatta gövdeye kadar yerleşip bitki öz suyunu emerek zararlı olurlar. Bir taraftan bitki öz suyu ile beslenirken diğer taraftan da bitki için zehirli madde salgılarlar.

Kontrol altına alınmadığı ve yoğunluğun çok fazla olduğu yerlerde ağaçları ve fidanları kurutabilirler. Meyve üzerine yerleşenler meyvenin gelişmesini engeller, kalitesinin düşmesine neden olur.

Konukçuları arasında; elma, armut, şeftali, kayısı, iğde, ceviz, fındık, kara ağaç, söğüt, asma ve kavak bulunmaktadır.

Parazitoit ve Predatörleri

Kabuklu Biti’nin parazitoit ve predatörleri aşağıda verilmiştir.

Predatörleri

• Chilocorus bipustulatus Linnaeus Col.: Coccinellidae
• Exochomus quadripustulaius Linnaeus Col.: Coccinellidae
• Seymnus apetzi Mulsant Col.: Coccinellidae
• S. levaillanti Mulsant Col.: Coccinellidae
• Cybocephalus fodori (Endrody-Younga) Col.: Cybocephalidae
• Temnostethus dacicus (Puton) Hem.: Anthocoridae
• T. longirostris (Horwath) Hem.: Anthocoridae
• T. reduvinus (Herric-Schaffer) Hem.: Anthocoridae
• Hemisarcoptes malus (Shimer) Acarina: Hemisarcoptidae
• Cheletogenes ornatus Canestrini and Fanzango Acarina: Cheyletida

Parazitoitleri

• Aphytis mytilaspidis (Le Baron) Hym.: Aphelinidae
• Encarsia citrinus (Craw) Hym.: Aphelinidae
• Ablerus celsus (Walker) Hym.: Aphelinidae
• Mariatte picta (Andre) Hym.: Aphelinidae
• Physcus testaceus Masi Hym.: Aphelinidae
• Apterencyrtus microphagus (Mayr) Hym.: Encyrtidae

Bu zararlının parazitoitler tarafından %44’e varan oranlarda parazitlenebildiği ve predatörler tarafından da %47’ye varan oranlarda imha edilebildiği belirlenmiştir. Bunlardan H. malus, gerek yoğunluk, gerekse dağılış ve etki yönünden zararlıyı baskı altında tutabilmektedir.

Elma, Armut ve Ayvada Virgül Kabuklu Biti Mücadelesi

Kültürel Önlemler

Kışın zararlı ile bulaşık dallar budanarak bahçeden uzaklaştırılmalıdır.

Biyolojik Mücadele

Yoğun ilaçlamalardan kaçınıldığı takdirde, yukarıda bahsedilen doğal düşmanlar, bu zararlıyı genellikle baskı altında tutabilmektedir. Bu zararlıya karşı mecbur kalmadıkça yaz ilaçlamaları yapılmamalıdır.

Aphytis spp., Temnostethus spp. ve H. malus. Virgül Kabuklu Biti'nin biyolojik mücadelesinde yararlanılabilecek önemli faydalılardır. H. malus’un yoğun olarak bulunduğu yörelerden 10-45 cm uzunluğundaki Kabuklu Bit ve predatör akar ile bulaşık dallar kesilerek, H. malus’un bulunmadığı yörelerdeki zararlı ile bulaşık ağaçların dallarına, özellikle sonbahar aylarında bağlanır. Böylece, bu predatör akarın zararlı ile bulaşık ağaçlara geçmesi sağlanır.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama zamanı

Kimyasal mücadele kış ve yaz ilaçlamaları şeklinde yürütülür. Kışın yapılan kontrollerde 5 cm uzunluğundaki bir dalda, altında yumurta bulunan en az 5 adet dişi kabuğu görülmesi o bahçenin ilaçlanmasını gerektirmektedir. Kış ilaçlaması yumuşak çekirdekli meyve ağaçlarında gözler kabarmadan 2-3 hafta, sert çekirdekli meyve ağaçlarında ise 3-4 hafta önce yapılmalıdır.

Birinci ve ikinci döle karşı yapılacak yaz ilaçlamalarına karar vermek için, ilkbaharda ve temmuz başlarında yumurta açılımından önce kontrol edilir ve 5 cm uzunluğunda bir dalda, altında canlı yumurta bulunan en az 5 adet dişi kabuğu bulunduğunda, yumurta açılımından en geç 7-10 gün sonra en yüksek larva çıkışında ilaçlama yapılmalıdır.

Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları Ek 4’de verilmiştir.