Dmitry Mendeleev tarafından geliştirilmiş olan periyodik tablo, bilim adamlarının elementleri tanımlamasına, anlamasına, onları türe göre sınıflandırmasına, özellikleri ve görünüşünü tahmin etmesine olanak sağlamıştır.
Biyologlar, bitkilerin sağlıklı gelişimi ve verimi için gerekli olan 17 unsuru, geliştirilen bu tablonun yardımıyla bulmuşlardır.
Besin maddeleri olarak bilinen bu elementler, bitki yaşamının yapı taşları olup, topraktaki eksikleri gübre ile takviye edilerek, bitkiler için yeterli düzeye getirilir.
Çalışmaları ile periyodik tablonun yaratıcısı olan Dmitry Mendeleev; modern tarım ve gübre gelişimine katkıda bulunan birçok bilimsel öncüden biridir.
Araştırmaları ile bitki besleme ürünlerinin geliştirilmesinde önemli rol oynayan diğer üç bilimsel öncüye kısaca göz atalım.
Justus von Liebig (1803-1873)
"Gübre endüstrisinin babası"olarak anılan Alman kimyager Justus Freiherr von Liebig, en sağlıklı mahsulleri yetiştirmek için azot bazlı gübre ihtiyacını anlayan ve amonyağı bir kaynak olarak doğru bir şekilde tanıyan ilk kişiydi.
Liebig, bitki büyümesi için gerekli besinler olan azot, fosfor ve potasyumu doğru şekilde tanımlamanın yanı sıra, bitkilerin ihtiyaç duyduğu karbon ve hidrojeni de, atmosferden ve sudan aldıklarını gözlemledi.
Liebig ayrıca, bitkilerin ihtiyaç duydukları besinlerin tek bir kaynaktan yeterince alınmamasının bitki büyümesini sınırlayacağını, bitkilerin farklı miktarda her besine ihtiyaç duyduğunu göstermeye yardımcı olmuştur.
Sir John Bennet Lawes (1814-1900)
İngiliz tarım bilimci ve girişimci John Bennet Lawes, Rothamsted'deki tarlalarındaki mahsuller üzerinde bir dizi deney başlatmadan önce, 1837'de gübrenin bitki büyümesi üzerindeki etkilerini araştırmaya başladı.
İlgili Ürünler
1842'de mineral fosfatları sülfürik asitle işleyerek, modern gübre endüstrisinin doğuşuna işaret eden bir gübre oluşturma tekniğinin patentini aldı.
Lawes’ın Rothamsted’daki tarlalarında başlatmış olduğu araştırmalar, dünyanın en uzun süredir devam eden tarımsal araştırma bölgelerinden olma özelliği ile günümüzde de halen devam etmektedir.
Fritz Haber (1868-1934) ve Carl Bosch (1874-1940)
19. yüzyıldan beri önemli rolleri kabul edilen azotlu gübreler, Alman Nobel ödüllü kimyagerler Fritz Haber ve Carl Bosch'un; Haber-Bosch süreci (1908-1913) isimini verdikleri ve, atmosferik azottan amonyak oluşturdukları icatlarına kadar, doğal kaynaklarla sınırlı kalmıştır.
Bu güne kadar gübrelerde hala ana azot kaynağı olan Haber-Bosch süreci, 20.yüzyılda mahsul verimini artırmanın anahtarı olan ve bugün dünyanın büyüyen nüfusunu beslemeye devam eden azot kaynağının kilidini açmıştır.
Bu yazımızda, modern gübre endüstrisini yaratmaya yardımcı olmuş 4 değerli bilim adamı ve agronomistten kısaca bahsettik. Günümüzde çiftçiler, gübreler ve içerdikleri 14 temel elementi mahsullerine uygulayarak, farklı toprak ve iklimlerde başarılı ve verimli bir şekilde ürün yetiştirebilmektedir.
Günümüz modern gübre sektöründe Dmitry Mendeleev’in açtığı bu yolda, isimlerinden bahsetmediğimiz tüm öncü bilim insanlarına hortiturkey ailesi olarak teşekkür ederiz!