Gübreler, bitkiler için gerekli ana besin maddeleri olan azot, fosfor ve potasyumu sağlar.
- Azot bitkisel büyümeyi destekler.
- Fosfor kökleri ve çiçeklenmeyi iyileştirir.
- Potasyum aşırı sıcak, soğuk ve zararlılara karşı bitkide direnç oluşturur ve meyve kalitesinden sorumludur.
Üre ilk kez 1828'de Alman kimyager Friedrich Wöhler tarafından sentezlendi. O zamandan önce, bu önemli makro besinleri toprağa vermenin tek yolu dışkı yada kompost gibi organik azot kaynaklarıydı.
Beyaz kristalli bir organik kimyasal bileşik olan üre gübresi; %46 azot oranıyla en yüksek azot içeriğine sahip olan gübredir.
Bu gübre piyasada Üre 46 olarakta adlandırılmaktadır.
Üre pH bakımından nötrdür ve hemen hemen her türlü toprak ve bitkide kullanılabilir. İnsanlarda, diğer memelilerde ve bazı balıklarda proteini metabolize ederek doğal olarak oluşan ve dışkıyla atılan atık bir üründür. Üre tarım sektöründe hem gübre hem de hayvan yemi katkı maddesi olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Üre susuz amonyağın, yaklaşık 180 derecede yüksek basınç altında reaksiyona sokulmasıyla elde edilir.
Çözünürlük oranı çok yüksek (20ºC'de 1079 g / L çözünürlük) olan üre, topraktan yada yapraktan uygulanabilirliğiyle bitkilerin azot ihtiyacını karşılar. Var olan bu yüksek çözünürlüğünden dolayı üre nemli ortamlardan uzak tutulmalıdır.
Negatif yükü nedeniyle üre toprakta son derece hareketlidir. Bitkiler tarafından kolayca emilen üre, topraktan ve yapraktan uygulanır ve bitki büyümesi için baskın azot kaynağıdır.
Üre diğer gübrelerle karıştırılabilir veya kendi başına uygulanabilir. Asidik toprakları seven bitkiler için üre, asitleştirici topraklar için en iyi gübrelerden biridir.
Üre Gübresi Ne İşe Yarar?
İçeriğinde %46 oranında azot bulunan üre gübresinin ana işlevi, yeşil yapraklı büyümeyi teşvik etmek ve bitkilerin gür görünmesini sağlamak için bitkilere azot sağlamaktır. Üre ayrıca bitkilerin fotosentez işlemine yardımcı olur. Üre gübresi fosfor veya potasyum değil sadece azot sağlayabildiğinden, öncelikle çiçek büyümesi için kullanılır. Kök yapıcı etkiside olan üre ayrıca meyve dane gelişiminede etki etmektedir.
Üre Gübresinin Faydaları?
- Azot içeriği en yüksek olan gübredir.
- Maliyeti düşüktür.
- Yanıcı olmadığından depolama riski yoktur.
- Her türlü bitki ve toprakta uygulanabilir.
- Nötr Ph olduğundan, ekine zarar vermez.
Buğdayda Üre Kullanımı
Buğdayın kardeşlenme başlangıcından başaklanma ve hatta dane dolum dönemine kadar yapılan gübrelemeye üst gübreleme denir. Üst gübrelemede esas olarak buğdaya azot verilir.
Azotlu gübreleme buğdayın verim ve kalitesi yanında hastalık ve zararlılar ile olumsuz iklim koşullarına dayanıklılığı üzerinde çok etkilidir. Araştırmalara göre genellikle buğdaya kuru şartlarda 6-10 kg/da, sulu şartlarda ekmeklik buğdaylara 12-14 kg N/da, makarnalık buğdaylara ise 14-18 kg N/da azot uygulanması önerilmektedir.
Bu azotun taban gübrelemesinde 3 kg/da‘nın verildiği kabul edilirse üst gübrelemede kuru şartlarda 3-7 kg N/da, sulu şartlarda ekmeklik buğdaylara 9-11kg N/da, makarnalık buğdaylara ise 11-15 kg N/da uygulanması gerekir. Bu azot kuru şartlarda bir defada, yağışı yeterli olan veya sulama yapılan yörelerde ise eşit parçalar halinde en az iki defada yapılmalıdır.
Kuru şartlarda azotun tamamı erken ilkbaharda üre gübresi şeklinde verilmelidir. Sulu şartlarda üst gübrelemesi ile verilecek azotun ilk parçası erken ilkbahar veya kardeşlenme döneminde üre gübresi, geriye kalanı ise sapa kalkma veya başak oluşturma döneminde amonyum nitrat (%33 N) gübresi şeklinde verilmelidir.
Ayrıca buğdaya özellikle de makarnalık buğdaylara üst gübreleme ile verilecek azotun yaklaşık 2-3 kg/da‘ı başak oluşturma döneminde verilirse dane protein oranının artışına katkı sağlamasının yanında danede dönme oluşumu önlenir veya önemli düzeyde azaltılabilir.
Üre Gübresinin İçeriği
Bünyesinde %46 oranında azot bulunan üre gübresinin içeriğinde azotun dışında, oksijen, karbon ve hidrojen bulunur.
İlgili Ürünler
Üre gübresinin formülü NH2- CO-NH2 dir.
Üre gübresinin içeriğini bulmak için formülde var olan karbon, hidrojen ve oksijenin atom ağırlıklarından hesaplamalıyız.
Formüle göre 2 - N (azot) , 1 - O (oksijen), 1 - C (karbon), 4- H (hidrojen) vardır. Azotun atom ağırlığı 14, oksijenin 16, karbonun 12 ve hidrojenin 4 dür.
N: 2x14= 28
O: 1x16= 16
C: 1x12= 12
H: 4x1= 4
Tüm bunların toplamı 60 yapmaktadır. Yani bunun anlamı 60 kg ürede, 28 kg azot, 16 kg oksijen, 12 kg karbon ve 4 kg hidrojen bulunur.
Bunu 100 kg da döndürdüğünüzde; 100 kg ürenin içeriğinde 46,66 kg azot, 26,66 kg oksijen, 20 kg karbon ve 6,66 kg hidrojen bulunur.
Üre Gübresi Nasıl Uygulanır?
Üre toprağa atıldığında, toprakta bulunan bakteriler tarafından parçalanarak yarayışlı hale geçer.
Bu dönüşümde ürenin üst gübre olarak kullanılmasıyla toprak üzerinde kalan üredeki amonyumun buharlaşması sonucu yaklaşık %30 luk azot kaybı olur.
Bu sebeple üreden optimum fayda sağlanması için ürenin ekilen bitkinin köküne yada tohuma değmeden toprak altında kalması gerekir.
Üre, çok soğuk yada çok sıcaklarda uygulanmamalıdır. İdeal uygulama sıcaklığı 15-20 ° C arasındadır. Soğuklarda toprak donar ve ürenin toprağa dahil edilmesini zorlaşır.
Yüksek sıcaklıklarda üredeki azot kaybını arttıran diğer bir nedendir.
Çözünürlüğü yüksek olan üre, aynı zamanda damla sulama ile köklere, yada püskürtülerek yapraktan da uygulanabilir.
Meyve ağaçlarında, taç izdüşümlerine gelecek şekilde atılan üre sonrasında çapalanarak toprağa karıştırılır yada damla sulama ile köklere ve püskürtülerek yapraktan uygulanabilir.
Üre Gübresi Nerelerde Kullanılır ve Ne zaman Atılır?
Ekonomik bir azot kaynağı olan Üre gübresi; tüm bitkilerde ve her dönemde kullanılabilmektedir.
Üre gübresi sonbaharda ekimle yada ekim öncesi taban gübre olarak uygulanabildiği gibi, ilkbaharda üst gübre olarak da kullanılabilir.
Üst gübre olarak uygulanan üre gübresinde azot kaybının çok olmasından dolayı, üre yağışlardan önce toprağa karıştırılarak atılmalıdır.
Tahıllarda, ekimle birlikte verilen üre; kardeşlenme döneminde ise yağışlardan önce verilmelidir.
Meyve ağaçlarında; çiçeklenme öncesi ve sonbaharda.
Bağda, ilk çapadan önce
Sebzelerde; yarısı dikimden 15 gün sonra, diğer yarısı meyve bağladıktan sonra.
Bostanda; yarısı ekim anında, diğer yarısı çapadan önce verilir.
Üre Gübresi Dekara Ne Kadar Atılır?
Gübre kullanım miktarına, yapılacak olan toprak analizi sonuçlarına göre karar vermenizi hatırlatmak isteriz.
İçeriğinde %46 azot bulunan üre gübresinin dekara ne kadar atılacağını aşağıdaki formülle hesaplayabiliriz.
Azotlu gübre olarak Üre gübresi kullanılacaksa; toprak analizi sonucunda çıkan saf madde miktarı, 2,2 sayısıyla çarpılır.
Örnek olarak, yapılan toprak analizi sonucu gerekli azot miktarı saf madde olarak 5 kg ise, kullanılacak üre gübre miktarı 5 x 2,2 = 11 kg / dekardır.
Yani dekara 11 kg üre gübre atılmalıdır.
Üre Gübresinin Zararları
Toprakta daha yüksek amonyak konsantrasyonları uygulayarak toprağı daha asidik hale getirebilir ve böylece toprağın doğal verimliliğinde gecikmelere yol açabilir.
Üre gübresinin tohumla teması halinde; tohumun çimlenmesini bozar veya tamamen engeller. Çok fazla üre gübresi uygulanması halinde ekinlere “yanma” verebilir.
Üre, üretim sürecinde zararlı kirleticileri atmosfere serbest bırakır.