Hıyar Mozaik Virüsü

Tanımı, Yaşayışı ve Hastalık Belirtileri

Hastalık etmeni hıyar mozaik virüsü (CMV) veya bu virüsün ırklarıdır. Konukçu bünyesinde sistemik olarak bulunur. Hastalıklı bitki artıklarında ve yabancı otlarda yaşayışını devam ettirebilir. Mekanik olarak kolaylıkla taşınabilen bu virüs yaprakbitleri ile de yayılır.

Başta hıyar olmak üzere kavun, karpuz, kabak, domates ve biberde de görülür. ToMV’nin neden olduğu mozaik görünümü CMV tarafından da oluşturulur. Ancak CMV’nin enfekte ettiği domates bitkilerinde yeşil aksam karakteristik olarak iplik şeklinde daralır. Bu virüs enfekte ettiği bitkide yaprak ayasının azalmasına veya yok olmasına neden olur. Bu durum “ayakkabı bağı” veya “eğrelti otu yaprağı” olarak tanımlanır.

Genç yapraklar spiral şeklinde döner, yaşlı yapraklarda ise damarlar boyunca kloroz oluşur. Gövdede boğum araları kısalır, yapraklar birbirinden ayrı ve yaygın şekilde dallanmış oldukları için bitki çalımsı bir görünüm kazanır. Hasta bitkilerin meyvelerinde meyve sapından etrafa yayılan ince kahverengi çizgiler oluşur. Olgunlaşmamış meyveler üzerinde ise, güneş yanığına benzer sert lekeler bulunur. Bu virüs genellikle yaprak bitleri tarafından taşındığı için fidelikte ve seralarda, hastalıklı bitkilerden sağlıklılara çok hızlı bir yayılma gerçekleşir (Şekil 111).

Kabakgillerdeki ilk belirtiler genç yapraklarda 1-2 mm çapında küçük yeşilimsi sarı lekeler halinde ortaya çıkar. Bu lekeler yaprağın diğer kısımlarına göre biraz daha şeffaf ve geçirgendir. Çoğu zaman ışığa tutulmadıkça görülmez. Bu yeşilimsi-sarı lekeler daha sonra gelişen tüm yapraklarda kendini gösterir.

Yapraklarda şekil bozuklukları ve bitki boyunda kısalma meydana gelir. Daha ileri dönemde ise, yapraklar kenar kısımlardan aşağı doğru kıvrılır, yüzeyinde buruşukluklar, küçük damarlar arasında kalan kısımlarda bombeli yüzeyler oluşur. Bitkinin normal büyümesi ve gelişmesi durur, gövdede boğum araları kısalarak bitki bodurlaşır. Hasta bitkilerde çiçek sayısında ve meyve tutumunda da önemli ölçüde azalma olur.

Meyvedeki belirtiler çok daha tipiktir. Önce genç meyvelerin sap ucunda sarımsı-yeşil lekeler oluşur ve zamanla bu lekeler tüm meyveye yayılır. İleri dönemde meyvenin tamamında çok daha koyu yeşil renkli lekelerle birbirine karışmış açık sarımsı-yeşil lekelere dönüşür. Meyvedeki koyu yeşil kısımlarda genellikle siğil benzeri çıkıntılar veya kabartılar gelişerek şekil bozuklukları oluşur (Şekil 111).

Hıyar Mozaik Virüsü ile mücadele yöntemleri için lütfen aşağıdaki içeriğe bakınız.

İlgili İçerik: Seralarda Virüs ve Benzeri Hastalıklarla Mücadele Etmenin Yöntemleri