Örtüaltında Yaprak Bitleri

Tanımı, Yaşayışı ve Zarar şekli

Yaprak Bitleri'nin vücutları oval biçimde ve yumuşak olup, 1,5-3,0 mm boyundadır. Özellikle bitkilerin taze sürgün ve dallarında koloni halinde bulunurlar (Şekil 14). Yaprak bitleri yaşayışlarına göre “Tek konukçulu” ve “İki konukçulu” olmak üzere iki gruba ayrılırlar. İki konukçulu türlerde ikinci ve üçüncü döllerden meydana gelen kanatlı formlar, bulundukları primer konukçuyu terk edip sekonder konukçulara giderler.

Bazı türler kışı döllenmiş yumurta halinde geçirir. Kışı geçiren yumurtalardan çıkan bireylerden (Fundatrix) itibaren, sonbaharda gerçek dişiler (seksual dişiler) ve erkek bireyler meydana gelene kadar döllemsiz olarak (partenogenetik) çoğalırlar ve canlı doğururlar. Kışı ılık geçen yerlerde ve seralarda bazı türler yıl boyunca partenogenetik olarak çoğalmalarını sürdürürler ve zorunlu kışlamaya gerek duymazlar. Sera koşullarına ve türlere göre yılda 10-16 döl verirler.

Yaprak Bitleri bitki öz suyunu emerek zarar yaparlar. Emgi nedeniyle yapraklar büzüşmüş, kıvrılmış bir görünüm alır. Bu emgi sonucu bitki zayıflar, gelişme durur, ürünün verim ve kalitesi bozulur. Salgıladıkları tatlı maddeler fumajine neden olarak bitki yüzeyini örter, bitkinin özümleme ve solunuma engel olması sonucu zarar oluşur. Ayrıca virüs hastalıklarını taşımak ve sağlam bitkilere bulaştırmak suretiyle büyük zararlara neden olurlar. Örneğin M. persicae 50 değişik virüsün vektörüdür. Polifag bir zararlıdır. Özellikle biber, patlıcan, hıyar, domates ve kabakta zararı önemlidir.

Doğal düşmanları

Çok fazla üreme yeteneği olan yaprakbitlerinin popülasyon artışları doğal düşmanları sayesinde kısmen önlenebilmektedir (Şekil 15-20). Yaprak Bitleri'nin belirlenen parazitoit ve predatörleri aşağıda verilmektedir.

Predatörler

• Chrysoperla carnea (Steph.).
• Sympherobius sanctus Tjed.
• Coccinella septempunctata L.
• Chilocorus bipustulatus
• Exochomus quadripustulatus
• Exochomus flavipes
• Adonia variegata (Goeze)
• Hypodemia convergens
• Scymnus bipustulatus
• Scymnus marginalis Rossi
• Scymnus interruptus (Goeze)
• Scymnus rubromaculatus (Goeze)
• Scymnus subvilloaus (Goeze)
• Scymnus pallipediformis Günter
• Scymnus apetzi Mulsant
• Synharmonia conglobata (L.)
• Propylaea quatuordecimpunctata L.
• Syrphus spp.
• Episyrphus balteatus (De Geer)
• Metasyrphus corollae (Fabricius)
• Chrysotoxum intermedium (Meigen)
• Sphaerophoria scripta (L.)
• Aphidoletes aphidimyza (Rond.)
• Nabis spp.
• Orius spp.

Parazitoitler

• Aphelinus mali Halt.
• Lypsiphlebus fabarum Marshall (Walk)
• Aphidius matricariae Holiday
• Erynia neoaphidis Remaud et Hennb.
• Diaretiella rapae (M’intosh)

 

Örtüaltında Yaprak Biti Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Sağlıklı fideler seraya şaşırtılmalı, bunun için fidelikte bulaşmayı önlemek amacıyla havalandırma açıklıkları mutlaka tül (462 μm) ile kapatılmalıdır.
• Bulaşık bitkiler ve yabancı otlar sera içinden temizlenmelidir.
• Seralardaki giriş-çıkış ve havalandırma açıklıkları, kanatlı formların girmesini önlemek amacıyla tül ile kapatılmalıdır.

Biyolojik Mücadele

Predatörlerden, özellikle Coccinellidae, Chrysopidae ve Syrphidae familyasına bağlı türler ve parazitoitlerden Aphidius türleri, biyolojik mücadele açısından çok önemlidir. Bu faydalıları korunması ve etkinliklerinin artırılması için gerekli önlemler alınmalıdır. Ülkemizde Yaprak Bitleri'yle mücadele amaçlı tavsiye alan biyolojik mücadele etmenlerinin, zararlının yoğunluklarına bağlı olarak tavsiye edilen salım yoğunlukları Ek 3’te verilmektedir.

Kimyasal Mücadele

Yaprak Biti'nin kimyasal mücadelesine karar verebilmek için, seradaki yoğunluklarının ve doğal düşman popülasyonunun saptanması gerekir. Bunun için, “Örnekleme ve Kontrol Metotları” bölümünde “Zararlılar” başlığı altında anlatıldığı şekilde Yaprakbiti sayımları yapılmalıdır. Yaprak Bitleri'nin mücadele eşiği olan yaprak başına küçük yapraklı bitkilerde (fasülye, biber vb.) yaprak başına 10, büyük yapraklı bitkilerde (domates, patlıcan, hıyar, kabak vb.) yaprak başına 20 birey olması gerekir.

Ancak çevrede bu zararlının vektörü olduğu virüs hastalıkları görülüyorsa vektör mücadelesi yapmak amacıyla ekonomik zarar eşiği dikkate alınmadan mücadele yapılabilir. Yaprak Biti genellikle lokal olarak görüldüğü için, sadece bu yerler ilaçlanmalıdır. Mücadelede spesifik afisitler uygulanarak doğal düşmanların korunmasına özen gösterilmelidir.

Yaprak Bitleri'nin kimyasal mücadelesinde kullanılacak ilaçlar ve dozları aşağıda verilmiştir.

Örtüaltında Yaprak Bitleri için Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar
Azadirachtin A 10 g/l	EC	500 ml (domates)	3	18B
Pirimicarb %50	WP-WG	50 g (domates)	7	1A
Pirimicarb %25	WG	100 g/ da (domates)	7	1A
Kontrollü olarak tavsiye edilen ilaçlar
Thiamethoxam 240 g/I	SC	100 ml/da (biber-sera), 100 ml/da (domates-sera), 20 ml/da marul	7	4A