Armutta Geriye Doğru Ölüm

Etmenin tanımı, yaşayışı ve hastalık belirtileri

Hastalık etmeni, tek hücreli, hücre çeperi olmayan, konukçuları dışında yaşayamayan ve suni besi yerinde kültüre alınamayan fitoplazmadır

Etmen, konukçu bitkilerin sadece floem dokularında bulunur. Ayrıca floemden beslenen vektör böceklerinin bünyesinde bulunup çoğalabilir.

Hastalık etmeni, enfekteli aşı gözü, kalem, anaç, fidan gibi üretim materyalleri ve Armut psillidlerinden Cacopsylla pyricola, C. pyri ve C. pyrisuga ile taşınır ve yayılır. Tohumlar ise fitoplazmayı taşıyamaz. Ayva anacı kullanıldığında aşı yoluyla taşınma gerçekleşmez.

Fitoplazma, Armut psillidleri tarafından kısa mesafelere taşınır ve yayılır. Armut ağacının tomurcukları, sürgünleri ve genç yaprakları üzerinde bitkinin özsuyunu emerek beslenen psillid, fitoplazmayı birkaç saat içerisinde alır ve en az 3 hafta süreyle vücudunda muhafaza ederek bulaştırma yeteneğini korur. Ergin psillidler genelde armut üzerinde kışlar, ancak bazan bahçe dışına göç edip orada da kışlayabilir.

Ülkemizde, hastalığın görüldüğü yerlerde etmen C. pyri vektörü ile taşınır. Hastalık etmeni, anacın duyarlılığına ve alınan kültürel önlemlere, özellikle de psillid mücadelesine bağlı olarak ani veya yavaş geriye doğru ölüm olmak üzere iki farklı şekilde belirti oluşturabilir

Vejetasyon dönemi boyunca tomurcuk bölgesindeki floem dokusu kökleri besleyemeyecek kadar çok zarar gördüğünde ani geriye doğru ölüm belirtileri görülür. Bu belirtiler; meyve oluşumunun durması, hızla yaprakların solması ve meyvelerin pörsümesi şeklinde gözlenir. Bu durumu takiben ağaçlar genelde birkaç hafta içinde ölür (Şekil 111a).

Yavaş geriye doğru ölüm belirtileri; sürgün ucu gelişmesinin azalması veya tamamen durması, az sayıda küçük, derimsi, açık yeşil renkte, kenarları hafifçe yukarı kıvrılmış yaprakların (kaşıklaşma) oluşmasıdır. Bu yapraklar sonbaharda yaşlanmaya bağlı renk değişiminden farklı olarak kırmızı renk alır ve zamanından önce dökülür (Şekil 111b, c, d).

Enfeksiyonun ilk dönemlerinde, yoğun çiçeklenme görülmesine rağmen, daha sonraki yıllarda az sayıda çiçek oluşur, meyve tutumu azalır ve meyveler normal boyutuna ulaşamaz. Yıldan yıla azalan gelişme yaprak kümesi gibi görünen sürgün oluşumuna neden olur. Besleyici köklerin çoğu ölür, kalın kökler ise normal görünür. Aşı noktasında kabuk dokusu kaldırıldığında, bazen kabuk yüzeyinin kambiyal tarafında aşı noktasının tam altında kahverengi çizgi görülebilir.

Hastalığın belirtileri anaç-kalem uyuşmazlığı, iyi yapılmayan drenaj, beslenme bozukluğu, soğuk zararı ve kuraklık gibi faktörlerin belirtileri ile karışabilir. Etmenin konukçuları armut, ayva ve diğer Pyrus türleridir.

Armutta Geriye Doğru Ölüm Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Sertifikalı üretim materyalleri kullanılmalıdır.
• Etmenin vektörü olan armut psillidleri ile mücadele edilmelidir.
• Hastalığın görüldüğü bahçelerdeki hasta bitkiler yakılarak imha edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Etkin bir kimyasal mücadele yöntemi bulunmamaktadır.