Tanımı Yaşayışı ve Zarar Şekli
Ergin 3–4 mm boyunda ve kahverengi renkte olup üzeri krem renginde pullarla kaplıdır (Şekil 33). Zararlı kışı ergin olarak toprakta geçirir. Yaklaşık 8 aylık bir süre toprakta yazlama ve kışlama periyotlarını geçirdikten sonra erginler, ilkbaharda (Güneydoğu Anadolu ve Ege bölgelerinde Mart sonu, İç Anadolu bölgesinde Mayıs başı) aktif duruma geçerek toprak yüzeyine çıkmaktadırlar.
Zararlının toprak yüzeyine çıkışında en önemli etken toprak sıcaklığı ve yağıştır. Mart ayının 2. yarısından itibaren toplam yağışın 10 mm’nin üzerine çıktığı ve aynı dönem içerisinde 8-10 günlük bir sürede toprak sıcaklığının da 9°C’nin üzerine çıkmasıyla birlikte erginler topraktan çıkarlar. Erginler, topraktan çıkışlarından 5-7 gün sonra çiftleşmeye ve çiftleştikten 20-25 gün sonra yumurtlamaya başlarlar. Buğdaylarda başağın bayrak yaprağı içinde kabarmasından, arpa ve çavdarlarda ise başaklanma devresinden sonra başlayan yumurtlama periyodu, süt olum devresine kadar devam etmektedir.
Dişi hortumu ile açtığı delikten başakçığa (her başakçığa 2–3 adet) yumurta koymaktadır. Yumurtadan çıkan larvalar tane içine girmektedirler. Larvalar tane içinde beslenerek boş kavuz oluşmasına neden olurlar. Larvalar, tane süt olum dönemini tamamlayıp sertleşmeye başlayınca, taneyi terk ederek toprağa düşerler. Toprakta yuva içinde pupa olur ve genellikle Temmuzun 3. haftası ile Ağustos ayının ilk haftasında ergin çıkışları olur. Zararlı yılda 1 döl vermektedir.
Doğal Düşmanları
Ülkemizde yapılan çalışmalarda larvaların iç ve dış parazitoitler tarafından parazitlendiği belirlenmiştir. Bulunan iç ve dış parazitoitler aşağıda verilmiştir.
Dış parazitoitler
- Mesopolubus teliformi (Walker) Hymenoptera:Pteromalidae
- Habrocytus sequester (Walker) Hymenoptera:Pteromalidae
- Lariophagus distinguendus(Foerster) Hymenoptera:Pteromalidae
- Monodantomerus obscurus(Westw.) Hymenoptera:Torymidae
- Exopristus trigonomerus (Ms) Hymenoptera:Torymidae
- Microplitis mediana (Ruthe) Hymenoptera:Braconidae
- Bracon pectoralis Wesmael Hymenoptera:Braconidae
- Eurytoma sp. Hymenoptera:Eurytomidae
İç parazitoit
Entedon sp. Hymenoptera:Eulophidae
İlgili Ürünler
Hububat Hortumlu Böceği Mücadelesi
Kültürel mücadele
- Çapa bitkileri ile ekim nöbeti (Nadas-hububat-çapa bitkisi)
- Ergin popülasyonunu düşürmek için hasattan sonra derin sürüm
Kimyasal mücadele
Erginlerin ilk çıktığı tarihlerde hububat fenolojisi izlenmelidir. Topraktan kademeli olarak çıkan hububat hortumlu böceğine karşı, çıkıştan takriben 10 gün sonra (sapa kalkma dönemi) ilaçlamaya başlanılmalıdır. Hububatın sapa kalkma devresi sonunda ve başak bayrak yaprağı içinde kabarmaya başladığında; erginler yumurta koymaya başladığı için bu dönemde ilaçlamaya son verilmelidir.
Hububat hortumlu böceğine karşı kullanılacak ilaçlar ve dozları Ek 4’te (aşağıda) verilmektedir.
Aktif madde adı ve oranı | Formülasyon tipi | Doz | Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün) | Etki mekanizması* |
---|---|---|---|---|
Güvenli olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünleri | ||||
Kontrollü olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünleri | ||||
Lambda Cyhalothrin 50 g/l | EC | 25m1/da | 14 | 3 |
Geçici olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünleri | ||||
Deltamethrin, 25 g/1 | EC | 30 ml/da | 3 | 3 |
Alphacypermethrin, 100 g/1 | EC | 15 ml/da | 14 | 3 |
Beta-cyluthrin 50 g/l | EC | 30 ml/da | 14 | 3 |
Kaynaklar
Bu makale, T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI’ndan alınmıştır. İçerikte hiçbir değişiklik yapılmamıştır.
Orijinal Makale
Dr. M. Selçuk BAŞARAN, Dr. Numan E. BABAROĞLU, Dr. Eda AKSOY, Dr. Mehmet DUMAN, Doç. Dr. Adnan TÜLEK, Ekrem KAYA, Abdullah YILMAZ, A. Faik YILDIRIM, Dr. Münevver KODAN, Dr. Arzu AYDAR (2017). Buğday Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Ankara: T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI