Septoria Yaprak Lekesi Hastalığı

Tanımı, Yaşayışı ve Hastalık Belirtileri

Buğday, tritikale, çavdar, arpa ile bazı yulaf ve yabani Poacea türleri Septoria tritici’nin konukçuları arasındadır.Etmen hastalıklı bitki artıklarında ve kendi gelen buğday bitkileri üzerinde yaşamını sürdürür. Enfekteli artıklar, şayet derin sürülmemiş ve yok edilmemişse 3 yıldan fazla canlı kalabilir ve spor üretebilirler. Yağışlı hava süresince, enfekteli anız veya ürün artıkları üzerinde, toprak yüzeyinde sporlar ürer. Buğday yaprakları üzerine yağmurla veya rüzgârla gelen sporlar, yaprak üzerinde ıslaklık en az 6 saat süreklilik gösterdiğinde çimlenir ve yaprağı enfekte ederler.

Yapraklar 2-3 gün süreyle ıslak kaldığında enfeksiyon oranı yükselir. Hastalığın yaprakta gelişmesi sonucunda piknitler oluşur. Piknitler gri-kahverengi ve küremsi olup, yaprak dokusu içinde gömülü olarak bulunur. Olgunlaşan piknitlerden nemli ortamlarda beyazdan devetüyü rengine kadar değişen renkte spor kitlesi (pikniospor) dışarı akar. Enfekteli boğumlar üzerinde bazen koyu renkli ve dokuya gömülmüş noktalar şeklinde piknitler görülür. S. tritici konidiosporlarının (pikniospor) çimlenme sıcaklıkları optimum 20-25°C’dir.

Hastalık etmeninin 5°C’den 35°C’ye kadar geniş bir sıcaklık aralığında hastalık oluşturabilme yeteneğine sahiptir. Havanın sıcak ve kurak dönemleri veya kış soğukları hastalık gelişmesini durdurur. Enfeksiyonlar, uygun sıcaklık ve birbirini takip eden yağışlı havalar süresince devam eder.

Hastalığın ilk belirtileri yapraklarda, bulaşmadan 14-21 gün sonra görülmekle birlikte, orantılı nemin yüksek olduğu durumlarda 5-6 gün sonra da görülebilir.

Hastalığın ilk belirtileri, yaprak üzerinde damarlar ile sınırlandırılmış, küçük, düzensiz, kırmızımsı-kahverengi lekeler şeklindedir. Hastalık, kül rengi lekelerin merkezinden gelişir. Bu lekelerin genişlemesi ve birleşmesi sonucunda yaprağın tümü lekelerle kaplanır. Daha sonra lekeler üzerinde küçük siyah noktalar şeklinde piknitler görülür; bu nedenle hastalık “benekli yaprak lekesi” olarak da bilinir (Şekil 44 a,b).

Hastalık, ilk olarak alt yapraklarda görülür. Daha üst yapraklara yayılma hızı, çevre koşullarına ve çeşidin duyarlılığına bağlı olarak değişir. Hastalığın şiddeti, bitki olgunluğa yaklaştıkça azalmaktadır.

Septoria yaprak lekesi, Akdeniz Bölgesinde hastalığın gelişmesi için şartların uygun olduğu yıllarda epidemilere neden olarak ekonomik önemde zarar yapmakta, Ege, Marmara ve İç Anadolu Bölgelerinde de görülmektedir.

Septoria Yaprak Lekesi Hastalığının Mücadelesi

Kültürel Mücadele

• Hassas çeşitlerin ekiminden kaçınılmalı, dayanıklı çeşitler ekilmelidir.
• Ekim nöbeti uygulanmalıdır.
• Derin sürüm yapılarak, bitki artıklarının toprağa gömülmesi sağlanmalıdır.
• Analiz sonuçlarına göre dengeli gübreleme yapılmalı, özellikle gereğinden fazla
  azotlu gübre kullanmaktan kaçınılmalıdır.
• Sık ekimden kaçınılmalı, mibzerle ekim tercih edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Eğer iklim koşulları hastalığın gelişmesine uygun gidiyorsa ve epidemik bir durum yaprağın korunması esas alınmalı; hastalık belirtileri alt yapraklarda görülse bile ilaçlama için acele edilmemeli, yağış, nem ve hava şartları ile hastalığın gelişimi izlenmelidir. Hasattan 30 gün önce ilaçlamalara son verilmelidir.

Kullanılacak ilaçlar ve dozları Ek 4’de verilmiştir. (aşağıda)