Patates Bakteriyel Yumuşak Çürüklük (Karabacak) Hastalığı

Tanımı, yaşayışı ve hastalık belirtileri

Patateste yumuşak çürüklük ve karabacak hastalığına, yumuşak çürüklük grubu bakterilerden türleri neden olur. Bu bakteriler konukçularına yaralardan ve doğal açıklıklardan giriş yaparlar. Pektolitik enzimleri sayesinde hücrelerdeki orta lamel ve hücre duvarındaki pektik maddeleri parçalayarak hücreler arası bağlantıların kopması ve protoplast suyunun hücre dışına çıkması ile sulu ve yumuşak çürüklüklere neden olurlar.

Hastalık etmeni bakteriler toprakta, sulama suyunda, toprağa karışmış yumru ve bitki parçaları ile enfekteli yumrularda kışı geçirirler. Patates bitkisi ve yumrularında belirti vermeksizin bulunabilirler. Enfekteli yumruların 10-15°C’lik soğuk ve ıslak topraklara dikilmesi ve bitkinin çıkışından sonra 20°C üzerindeki sıcaklıklar çıkış sonrası oluşan karabacak belirtisini teşvik eder. Yağmurlama sulamanın yapıldığı yerlerde gövde çürüklüğü daha fazla görülebilir. Yumuşak çürüklük bakterileri enfekteli tohumlarla yayılmaktadır.

Enfekteli yumrular çoğunlukla bitkinin çıkışından önce çürüyebilir veya çok zayıf bitkilerin gelişimine neden olur. Hasta bitkilerin yapraklarında yukarıya doğru kıvrılma, sararma, solgunluk ve bazı durumlarda ölüm gözlenir (Şekil 23a ).

Karabacak belirtisi genellikle bitki çıkışından sonra kendini belli eder. Hasta bitkilerin gövdesinin hemen toprak üstündeki kısmında siyahlaşma ve yumuşama görülür (Şekil 23b). Bazı durumlarda siyahlaşma gövdenin üst kısımlarına kadar ulaşır (Şekil 23 c). Ana gövdedeki siyahlaşma ve çürüme stolonlara ve yeni oluşan yavru yumrulara doğru yayılır. Ağır enfekteli yumrulardan çıkan bitkilerde yan köklerin hiç oluşmadığı gözlenir (Şekil 23 d). Enfekteli gövdenin rengi, ılıman yörelerde siyah, daha sıcak bölgelerde ise açık kahverengidir. Enfekteli bitkiler çekildiğinde toprak seviyesinden kopar.

Hastalık etmeni bakteriler gövdenin üzerinde düzensiz kahverengi-siyah lekeler oluşturur. Zamanla genişleyerek yumuşak çürüklüğe dönüşen bu lekeler bitkinin solmasına ve ölümüne neden olur.

Yumrulardaki belirtiler başlangıçta dokularda krem-beyaz renkte, sulu bir çürüme şeklindedir (Şekil 24 a). İlerleyen dönemde enfeksiyon nedeniyle yumuşama ile birlikte dokuda renk değişikliği artar (Şekil 24 b). Zamanla hasta ve sağlam doku arasında siyah sınır oluşur ve diğer saprofit bakterilerin gelişmesi nedeniyle renk hızla değişir (Şekil 24 c). Böyle yumrularda hızlı ve kokulu bir çürüme gözlenir (Şekil 24 d).

Hastalık yumru çürüklüğüne, az sayıda yumru oluşumuna ve bitki ölümüne neden olduğundan ciddi ürün kayıpları oluşturur. Ayrıca enfekteli yumruların yeterince olgunlaşmamış, yaralanmış ve diğer hastalık etmenleriyle bulaşık yumrularla birlikte havalandırmanın iyi olmadığı yerlerde depolanması durumunda yeni yumru bulaşmaları olur ve ürün kaybı artar.

Patates Bakteriyel Yumuşak Çürüklük (Karabacak) Hastalığı Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Hastalık yumru ile taşındığından, hastalığın görüldüğü üretim alanlarından tohumluk alınmamalı, hastalıktan ari, sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır.
• Ağır topraklarda derin dikimden kaçınılmalıdır.
• Toprakaltı zararlıları ile mücadele edilerek yumrularda yara açılması önlenmelidir.
• Patates yumruları kesilmeden dikilmelidir.
• Hastalıklı bitki artıkları yumruları ile birlikte üretim alanından uzaklaştırılmalı ve imha edilmelidir.
• Bulaşık topraklarda konukçu bitkilerin dışındaki bitkilerle (hububat, mısır vs) 3-4 yıllık ekim nöbeti uygulanmalıdır.
• Patates yumruları kabuğu kalınlaştıktan sonra hasat edilmelidir.
• Aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.
• Aşırı azotlu gübreleme yapılmamalıdır.
• Dikim ve hasat sırasında yumruların yaralanmasından kaçınılmalıdır.
• Yumrulardaki ıslaklık depolarda yumru çürüklüğünü arttırdığından nemli ve yağışlı havalarda hasat yapılmamalıdır.
• Yumru depolanırken mümkün olduğunca topraktan arındırılmalıdır.
• Hasattan sonra tohumluk patateslerin ayırma ve boylamasında kullanılan makineler dezenfektanlarla sık sık temizlenmelidir.
• Depolar sık sık kontrol edilerek hasta yumrular ayıklanmalı ve uzaklaştırılmalıdır.
• Depolarda karbondioksit birikiminin engellenmesi için iyi bir havalandırma sağlanmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Etkin ve ekonomik bir kimyasal mücadele yöntemi bulunmamaktadır.