Patates Halka Çürüklüğü Hastalığı

Tanımı, yaşayışı ve hastalık belirtileri

Hastalık etmeni bakteri olup, yumru kaynaklıdır. Düşük sıcaklıklarda (21°C) daha iyi gelişir. Hastalığın yayılmasında tohumluğun kesilerek dikilmesi önemli bir etkendir.

Enfekteli yumrunun kesilmesinde kullanılan bir bıçak ile sağlıklı yumrular kesilirse, 20-30 kadar yumru bulaşabilir. Etmen kış aylarında toprakta canlı kalamaz. Ancak enfekteli patates gövdeleri ve yumrularda kışlayabilir. Hastalık etmeni düşük nispi nem ve serin koşullarda depo duvarları, patates çuvalları ve nakliyede kullanılan araçlar üzerinde 5 yıl kadar canlılığını devam ettirebilir.

Hastalığın yayılmasında belirti vermeyen yumrular da (latent enfeksiyonlar) çok önemlidir. Latent olarak enfekteli patateslerin bir bölgeden diğerine ya da bir ülkeden diğerine nakliyle hastalık yayılır. Hastalığın yeşil aksam belirtileri, kuru topraklarda ve 24-32°C’lik hava sıcaklıklarında daha hızlı ortaya çıkar, ancak 32°C’nin üzerindeki sıcaklıklarda yavaşlar. Belirtiler Patateste erken yaprak yanıklığı (Alternaria solani), Patates mildiyösü (Phytophthora infestans), Patateste kahverengi çürüklük (Ralstonia solanacearum), Solgunluk (Verticillium albo-atrum) ve Kök-boğazı nekrozu (Rhizoctonia solani) hastalıklarının belirtileri, kuraklık zararı veya mevsim sonlarında ortaya çıktığı için bitkideki yaşlanma belirtileri ile karıştırılabilmektedir.

Belirtiler genellikle vejetasyon döneminin sonlarında hafif solgunluk şeklinde ortaya çıkar. Solgunluk önce en alttaki yapraklarda başlar, bu solgunluk ya bitkinin tamamında ya da sapın sadece bir tarafında görülür. Yaprakların kenarları içe ve yukarı doğru kıvrılır. Yapraklarda önce donuk açık yeşil renk, sonra grimsi yeşil rastgele bir beneklenme, damarlar arasında sararma ve son olarak kahverengi nekrotik alanlar oluşur (Şekil 28 a). Enfekteli saplar enine kesildiklerinde, iletim dokusunda renk değişikliği belirgin değildir.

Yumru enfeksiyonu stolonlar yoluyla olur. Yetiştirme mevsiminin sonuna doğru, bakteriler stolonlar yoluyla yeni yumrulara yerleşir ve ilk belirtiler oluşmaya başlar. Enfekteli yumrular, yumrunun sapa bağlandığı yerden (heel-end) enine kesildikleri zaman, stolona yakın yerlerindeki iletim demeti dokusunda şeffaf (cam gibi), kremsarı renkli çizgi 28 b). Son aşamada yumrularda, iletim demeti ve renk değiştiren bölge yumuşar, iletim demeti boyunca boşluklar ve koyu kahverengi, siyah nekrozlar oluşur (Şekil 28 c, d). Bu hastalığın bir özelliği olarak, yumrular sıkıldıklarında iletim demetinin dışındaki doku kolaylıkla iç dokudan ayrılır ve parçalanan dokuyla birlikte krem rengi, peynir gibi, kokusuz bakteriyel akıntı ortaya çıkar (Şekil 28 e). Hastalık ilerledikçe yumrunun dışında da belirtiler görülür, bunlar gözlerin etrafında kırmızımsı kahverengi lekeler şeklindedir. Yumru kabuğunda sık sık yıldız biçiminde çatlaklar oluşur. (Şekil 28 f)

Hafif şiddetteki enfeksiyonlarda, yumrularda belirti görülmez, bu durumdaki latent enfeksiyonları tespit etmek ise ancak laboratuvar analizleri ile mümkündür. Yumru belirtileri sekonder etmenler tarafından oluşturulan enfeksiyonlar nedeniyle maskelenebilir. Latent enfekteli yumrular 10°C’yi aşan depo koşullarında tutulursa, bakterinin çoğalması için uygun koşullar oluştuğundan yumru belirtileri hızla ilerler ve önemli ürün kayıpları oluşabilir.

Patates Halka Çürüklüğü Hastalığı Mücadelesi

Karantina Önlemleri

Bu hastalığın yeri ve yayılış alanlarının tespiti, mücadelesi ve yayılmasının engellenmesine ilişkin olarak T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 24.09.2011 tarih, 28064 sayı ile Resmi Gazete’de “Patates Halka Çürüklüğü Hastalığı ile Mücadele Hakkında Yönetmelik” yayınlanmıştır.

Hastalığın bulaştığı alanlarda bu yönetmelik esaslarına göre tedbirler alınmalıdır.

Kültürel Önlemler

• Hastalıktan ari, sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır.
• Patates yumruları kesilmeden dikilmelidir.
• Bulaşık tarlalarda hasat sonrası tüm bitki artıkları yok edilmeli ve konukçusu olmayan bitkilerle 3 yıl süreyle münavebe yapılmalıdır. Bu süre içerisinde bulaşık alan ve yakın çevresinde kendi gelen patates bitkileri ve doğal olarak bulunduğu diğer konukçu bitkiler sökülerek imha edilmelidir.
• Patates depolanan alanların tüm zemini ve duvarları %10’luk sodyum hipoklorit ile her yıl dezenfekte edilmelidir.
• Dikim, hasat, nakliye ve depolama esnasında kullanılan alet, ekipman ve malzemeler topraklarından temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
• Bulaşık çuvallar yakılarak imha edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Etkin bir kimyasal mücadele yöntemi bulunmamaktadır.