Tanımı ve Yaşayışı
Avrupa ayçiçeği güvesi ergini, 18-25 mm kanat açıklığında bir kelebektir. Ön kanatları grimsi renkte ve üzerinde dört adet nokta şeklinde leke vardır. Alt kanatları beyazımsı gri renkli olup alt kısmı saçaklı bir görüntüdedir. Erginlerin vücutları ince uzun gri renktedir. Abdomen kısmında altın renginde pullar bulunmaktadır.Yumurtalar 0.9 mm boyunda, 0.4 mm eninde, eliptik silindir şeklinde ve parlak beyaz renklidir.
Yumurtadan yeni çıkmış larvaların boyları 1.1-2.1 mm, kirli beyaz renklidir. Baş kapsülü siyah renklidir. Protoraksta siyah bir bant bulunmaktadır. Olgun hale gelmiş bir larvanın boyu 10-15 mm olup, rengi grimsi beyaz renkte kızılımsı kahverenkli boyuna bantlara sahiptir. Baş kapsülü kahverenginde, protoraks ise siyah renktedir. Pupa 9-11 mm boyunda, sarımsı kahverengindedir.
Kışı, toprakta veya ayçiçeğinin bitki artıklarında olgun larva döneminde geçirir. Kelebekler nisan ayının ikinci yarısından itibaren görülmeye başlar. Ergin uçuşları genellikle akşam saatlerinde olur. Dişi, yumurtalarını genellikle ayçiçeği tablasına teker teker bırakır. Bir dişi iklim koşullarına bağlı olarak 50-337 adet yumurta bırakabilir. Yumurtalar 2-4 gün içinde açılır. Larvalar gelişmesini 14-20 günde tamamlar ve 5 dönem geçirerek olgun hale gelir. Olgunlaşan larva ayçiçeği tablasında veya toprağın 5-10 cm derinliğinde pupa olur. Pupa dönemi 11-15 gün sürer. Yılda 3-4 döl verir.
Zarar Şekli, Ekonomik Önemi ve Yayılışı
Avrupa ayçiçeği güvesinin zararına larvalar neden olmaktadır. Zarar tablada ve tabla içerisindeki tohumlarda görülmektedir. Larvalar polen, ovariler ve taç yaprakları yiyerek zarar verirler. İlerleyen dönemde larvalar tablada ayçiçeği taneleri ve içerisindeki tohum ile beslenirler. Zararı doğrudan generatif aksama yönelik olması nedeniyle verime doğrudan etki etmektedirler. Larvanın tohumdaki zararı önem taşımaktadır. Larvaların zararı ile oluşan yaralardan Rhizopus hastalık etmenleri kolayca bulaşmakta ve tablanın tamamen kurumasına neden olmaktadır.
İlgili Ürünler
Konukçuları
Polifag bir zararlıdır. Ayçiçeğinden başka aspir kültür bitkisi ile Astereaceae familyasına ait çeşitli süs bitkileri ve yabancı otlar konukçuları olarak bilinmektedir.
Doğal Düşmanları ve Etkinlikleri
Avrupa ayçiçeği güvesinin doğal düşmanları aşağıda verilmektedir.
Parazitoitleri
Bracon hebetor (Say.) (Hym.: Braconidae)
B. trucidator Mars. (Hym.: Braconidae)
B. pectoralis (Wesmael) (Hym.: Braconidae)
Exeristes roborator F. (Hym.: Ichneumonidae)
Bu doğal düşmanların etkinlik durumları bilinmemektedir.
Mücadelesi
Kültürel Önlemler
- Ekimden önce tarlanın derin sürülmesi, toprakta kışlayan zararlının olgun larvalarının imhasında önemlidir
- Tarla içerisinde ve kenarında bulunan Asteraceae familyasına ait yabancı otlarla mücadele edilmelidir.
- Hasattan sonra tarla sürülmeli ve tarla içindeki bitki artıkları toplanarak imha edilmelidir.
Biyolojik Mücadele
Doğal düşmanların korunması ve etkinliklerinin artırılması için diğer zararlılarla mücadelede kimyasal mücadeleye alternatif metotlara öncelik verilmeli eğer kimyasal mücadele gerekiyorsa doğal düşmanlara etkisi en az olan bitki koruma ürünleri tercih edilmelidir.
Kimyasal Mücadele
İlaçlama Zamanı
Mücadele zamanının belirlenebilmesi için, ayçiçeği tarlalarında çiçeklenmenin başlamasını takiben, zararlının eşey feromonu bulunan delta tipi tuzaktan hakim rüzgar yönünde bir adet tarla kenarına, bir adet de tarla merkezine olacak şekilde toplam 2 adet tablanın 20-30 cm üzerine asılır. Tuzaklar haftalık olarak sayılır. Örnekleme için, her 10-20 dekarlık ayçiçeği tarlası bir ünite kabul edilir. Eşeysel feromon tuzağıyla yapılacak ergin uçuşlarının takibinde tuzak başına ortalama 10 ve üzeri ergin yakalandıktan 7-10 gün sonra veya tarlanın köşegenleri doğrultusunda yürünerek her 15-20 m’de bir olmak üzere tesadüfen seçilen toplam 100 bitkinin 5’inde yumurta, birinci dönem larva ve ilk zarar belirtileri görüldüğünde ilaçlamaya karar verilir.
Kullanılacak Bitki Koruma Ürünleri ve Dozları
Bakanlığın “Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı" ile "Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı Mobil Uygulaması” nda yayınlanan ve tavsiye edilen bitki koruma ürünü kullanılır.
Kullanılacak Alet ve Makinalar
İlaçlamada hidrolik tarla pülverizatörü, sırt pülverizatörü (mekanik, otomatik, motorlu) veya sırt atomizörü kullanılır.
İlaçlama Tekniği
İlaçlamalar sabah erken veya akşam geç saatlerde, rüzgârsız bir havada, bitkinin tablasını ıslatabilecek şekilde yapılmalıdır.