Yaprak Galeri Sinekleri

Tanımı, Yaşayışı ve Zarar Şekli

Erginler, grimsi-siyah renkte, 1,3-2,3 mm boyundadır. Yumurtalar oldukça küçük olup, yaprak epidermisine bırakılır. Yumurtadan çıkan larva yaprakta galeri açarak beslenir. Zararlının 3 larva dönemi bulunur. Son dönem larva, toprakta veya bazen yaprak üzerinde pupa olur. Pupa süresi 20-30°C sıcaklıkta 7-14 günde tamamlanır. Pupa 1,3x2,3 mm boyda olup, başlangıçta açık sarı olan rengi giderek kahverengiye dönüşür (Şekil 12a,b,c).

Yaprak Galeri Sineği, sera koşullarında bütün mevsim görülebilir. Bir dişi, 30°C sıcaklıkta ömrü boyunca yaklaşık 400 yumurta bırakabilir. Sera koşullarında yaklaşık 10 döl verebilir.

Yaprak Galeri Sinekleri'nin ergin ve larvaları bitkide zarar oluştururlar. Ergin dişiler beslenme ve yumurtlamak amacıyla ovipozitörleri ile yapraklarda küçük yaralar açarlar. Erginler, buradan çıkan özsu ile beslenir ve yaprakta küçük sarı lekecikler oluştururlar (Şekil 12d). Larvalar yaprakta iki epidermis arasındaki parankima dokusunda beslenerek ilerler ve bunun sonucunda galeriler oluşur. Bir yaprakta birden fazla galeri olabilir. İleriki dönemlerde bu bölgeler sararıp, kurur ve dökülürler (Şekil 12e,f). Genç fide ve bitkilerde gelişmeyi geciktirerek dolaylı olarak ürün ve değer kaybı meydana getirir.

Polifag bir zararlı olup, özellikle fasulye, hıyar ve domatesteki zararı önemlidir.

Doğal Düşmanları

Ülkemizde belirlenen doğal düşmanları aşağıda verilmiş olup, bu zararlının popülasyonunun doğal olarak baskı altına alınmasında çok önemli rol alırlar. Ülkemizde belirlenen doğal düşmanları aşağıda belirtilmiştir:

• Diglyphus isaea Walker
• Chrysonotomyia chlorogaster (Erdös)
• Chrysonotomyia formosa (Westw.)
• Hemiptarsenus zilahisebessi Erdös
• Hemiptarsenus varicornis (Girault)

Yaprak Galeri Sineklerinin Mücadelesi

Kültürel önlemler

• Sağlıklı bitki elde edebilmek için özellikle fide döneminde zararlıya karşı önlemler alınmalıdır. Bu amaçla havalandırma açıklıkları mutlaka tül (462 mikrometrelik) ile kapatılmalıdır.
• Sera çevresindeki ve içindeki yabancı otlar yok edilmelidir.
• Bulaşık bitki artıkları imha edilmeli, bulaşık fideler seraya dikilmemelidir.
• Malçlama yapılarak toprağın nemli kalması ve pupaların nemden çürümesi sağlanmalı ve larvaların toprağa geçerek pupa olması önlenmelidir.
• Seralardaki giriş-çıkış ve havalandırma açıklıkları, erginlerin girmesini önlemek için tül ya da ince delikli tel ile kapatılmalıdır.

Biyo-teknik Mücadele

Alınacak kültürel önlemlerle birlikte Yaprak Yaprak Galeri Sinekleri'nin serada varlığını izlemek için Beyaz Sinek'te olduğu gibi fide dikimi ile 50-100 m² ye 1 adet olacak şekilde sarı yapışkan tuzaklar bitkinin 10-15 cm üzerinden asılır. İlk ergin uçuşu belirlendikten sonra ise 10 m²’ye 1 tuzak gelecek şekilde 3 m aralıklarla almaşık olarak tuzaklar aynı şekilde yerleştirilir. Tuzaklar kirlendikçe yenisi ile değiştirilir.

Biyolojik Mücadele

Parazitoitlerin korunması ve etkinliğinin artırılması için gerekli önlemler alınmalıdır. Özellikle üretim dönemi başında zararlıya karşı kimyasal ilaç kullanılmamalı, diğer zararlılara karşı kullanılan ilaçlarda da parazitoitlere yan etkisi en az olan ilaçlar kullanılmalıdır.

Parazitoit salımı için serada bulunan bitkilerde Yaprak Galeri Sineği yoğunluğu örnekleme bölümünde anlatıldığı şekilde yapılır. Yaprak başına düşen Yaprak Galeri Sineği sayısı belirlenir. Parazitoit erginleri Ek 3'te belirtilen oranlarda sebze çeşidine göre bitkilere homojen olarak dağıtılır.

Sera sıcaklığının düştüğü dönemlerde faydalının etkisiz kalabileceği göz önüne alınarak, mücadelenin diğer yöntemlerle (sarı yapışkan tuzak asılması veya kimyasal mücadele) desteklenmesi gereklidir. Parazitoit salımı yapılmış alanlarda bitkide koltuk ve yaprak alma işlemleri sırasında alt yapraklar hemen kopartılmamalı, bu yapraklar parazitoit pupalarının çıkışı tamamlandıktan sonra kopartılmalıdır.

Ülkemizde yaprak Galeri Sinekleri ile mücadele amaçlı tavsiye alan biyolojik mücadele etmenlerinin, zararlının yoğunluklarına bağlı olarak tavsiye edilen salım yoğunlukları Ek 3’te verilmektedir.

Kimyasal Mücadele

Yaprak Galeri Sinekleri'nin kimyasal mücadelesine karar verebilmek ve ilaçlama zamanını doğru bir şekilde belirleyebilmek için, seradaki Yaprak Galeri Sineği yoğunluğu ve doğal düşman popülasyonunun saptanması gerekir. Bunun için, “Örnekleme ve Kontrol Metotları” bölümünde “Zararlılar” başlığı altında anlatıldığı şekilde Yaprak Galeri Sineği sayımları yapılmalıdır.

Yaprak Galeri Sinekleri'ne karşı ilaçlı mücadelede göz önünde bulundurulması gereken mücadele eşiği, küçük yapraklı bitkilerde (fasülye, biber vb.) yaprak başına 4 larva, büyük yapraklı bitkilerde (domates, patlıcan, hıyar, kabak vb.) yaprak başına 10 larvadır. İlacın etki mekanizmasına bağlı olarak bu eşik daha düşük tutulabilir. İlaç seçiminde yararlı türlerin korunması açısından, yararlılara olumsuz etkisi en düşük ilaçlar tercih edilmelidir.

Yaprak Galeri Sinekleri'nin kimyasal mücadelesinde kullanılacak ilaçlar ve dozları aşağıda verilmiştir.

Yaprak Galeri Sinekleri için Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar
Cyromazine %75	WP	20g/da (fasulye)	14	17
Spinosad 480 g/l	SC	25 ml+125 öl (hıyar-sera)	3	5