Bağda Armillaria Kök Çürüklüğü

Tanımı, yaşayışı ve belirtileri

Hastalık etmeni toprak kökenli bir fungus olup, şapkalı mantarlardandır. Şapkalarını sonbaharın ilk yağmurlarından sonra genellikle ağaçların kökboğazında ve kökboğazına yakın toprak yüzeyinde oluşturur. Şapkalar sarımsı kahverenginde (Şekil 92) ve 5-15 cm çapındadır. Bu şapkalar miselyumlardan oluşan rizomorfların ucunda meydana gelir. Rizomorflar kalın, silindir şeklinde, önceleri beyaz, sonra koyulaşan miselyum uzantılarıdır.

Fungus hem toprakta, hem de odun dokusunda yaşar, ölü ağaçlarda ve toprakta kalan kök parçalarında uzun süre yaşamını sürdürür. Nemli yerlerde iyi gelişme olanağı bulur. Kabukta gelişen rizomorflar incedir ve kabuk ile odun dokusu arasında yelpaze şeklindeki gelişmesi ile Armillaria enfeksiyonunun tanısı için tipiktir. Etmen kambiyum dokusunu ve kabuğu öldürür. Toprakta gelişimini sürdüren rizomorf kahverengi-siyah bir kabukla çevrilidir. Yeraltında 5-15 cm derinlikte nadiren 30 cm derinlikte gelişimini sürdürür ve yılda 1-2 m uzar. Rizomorflar büyüme ve yayılma sırasında sağlıklı asmalara ulaşarak onları kökten enfekte eder.

Hastalık etmeni asmanın köklerinde çürüklüğe neden olur. Hastalığa yakalanan asmalarda sürgün oluşumu azalır, yapraklar sararır ve dökülür. Sürgün ve kollar kurumaya başlar ve sonuçta asmalar tamamen ölür. Şiddetli enfeksiyon koşullarında 1-2 yıl içinde asmalar kuruyabilir. Hastalığa yakalanmış asmaların kökleri incelendiğinde, ikinci köklerden başlayarak kök boğazına kadar, kabuk dokusu ile odun dokusu arasında beyaz fungal tabakanın oluştuğu görülür (Şekil 93).

Hastalığın başlangıcında odun dokusu açık kahverengindedir, daha sonra sarımtrak veya beyaz süngerimsi dokuya dönüşür.

Hastalık, asmalarda gelişme geriliğine ve asmanın verimli olduğu dönemde ölümüne neden olduğu için ekonomik açıdan önemlidir. Hastalık daha çok orman alanlarına yakın, toprak yapısı ağır, uzun süre su tutan ve kültürel işlemlerin tekniğine uygun olarak yapılmadığı bağlarda görülmektedir.

Hastalığın yaygın olarak görüldüğü konukçuları asma, elma, armut, erik, şeftali, kiraz, vişne, kayısı, dut, nar, zeytin, kestane, ceviz, meşe ve iğne yapraklılardır.

Bağda Armillaria Kök Çürüklüğü Mücadelesi

Kültürel önlemler

• Asmalar sağlıklı yetiştirilmelidir. Köklerin yaralanmamasına dikkat edilmelidir.
• Asmalar derin dikilmemeli, yüzey sulaması yapılmamalıdır.
• Sonbaharın ilk yağmurlarından sonra oluşan fungusun şapkaları ve oluştukları yerdeki kök parçaları imha edilmelidir.
• Kuruyan asmalar bağdan kökleri ile birlikte sökülerek imha edilmeli ve yerlerinde kireç söndürülmeli, bu yere en az 3 yıl asma fidanı dikilmemelidir.
• Hastalık bağın belli kesimlerinde ise rizomorfların sağlam asmalara ulaşmaması için hasta olanlar 60 cm derinlik ve 30 cm genişlikteki hendekler ile izole edilmelidir.
• Çevre bağlarda ve bahçelerde hastalığın bulunduğu durumlarda sel sularının getireceği hastalıklı parçaların girişini önlemek için bağın çevresine 60-70 cm derinlikte hendekler açılmalıdır.

Kimyasal mücadele

Hastalık yeni başlamış ise hasta kökler kesilip, hasta kısımlar kazındıktan sonra bu yerlere %5’lik Bordo Bulamacı ya da %2’lik Göztaşı fırça ile sürülmeli, ilaç kuruduktan sonra da üzerine aşı macunu sürülmelidir veya temizlenen yerlerdeki yaraların üstü 750g ardıç katranı + 250g Göztaşı karışımı ile kapatılmalıdır.

Kökler tamamen hasta ise asma, ince köklere kadar sökülerek, kendi çukurunda yakılmalı, daha sonra bu çukura sönmemiş kireç veya %2’lik Formalin dökülerek kapatılmalıdır.

Hastalığın görüldüğü bağdaki sağlam asmaları korumak için, sonbaharda veya ilkbahar başında ağaçların iz düşümleri %2’lik göztaşı ile m²’ye 10 l ilaçlı su gelecek şekilde ilaçlanmalıdır.