Kamalı Nematodlar

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Xiphinema cinsine bağlı türlerin boyu oldukça uzun olup ipliksi formda ve bazı türler 5,5 mm kadardır (Şekil 74). Çok uzun ağız iğnesine sahip olmalarıyla tanınırlar. Köklerin özsuyunu emerek beslenen larvalar olgunlaştıktan sonra çiftleşerek toprağa yumurtalarını bırakırlar. İlkbaharın ilk aylarında yumurtlamaya hazır pek çok dişi nematoda rastlandığı halde çok sıcak yaz aylarında bunlara nadiren rastlanır.

Sonbahar aylarında ikinci bir döl verebilmektedir. Üreme hızı bu nematodlarda oldukça yavaştır. Kamalı nematodlar genellikle orta ve hafif yapıda ve pH’sı 6,5-7,5 olan toprakları tercih ederler. Gelişmeleri için optimum sıcaklık 16-28°C arasında değişmektedir.

Kamalı nematodlar’ın köklerde beslenmelerinden dolayı, köklerin uç kısımlarında açılmamış bezelye çiçeğine benzer şişkinlikler, kıvrılma, kısalma, kök hacminin azalması ve çürüme gibi belirtiler görülür (Şekil 75). Bu zararın yanı sıra, virüs vektörü olmaları daha büyük önem arz eder.

Kamalı nematodlar’dan X. index, Asma kısa boğum virüs hastalığı (Grapevine fanleaf nepovirus, GFLV)’ndan başka, Asma krom mozaik virüs hastalığı (Grapevine crom mosaic virus, GCMV) ve Arabis mozaik virüsünün (Arabis mosaic nepovirus, ArMV); X. vitaliae, Asma kısa boğum virüs hastalığının taşıyıcılarıdır. Bu nematodların vektörü oldukları virüs hastalıkları ile birlikte bulunduğu durumlarda, asmaların yapraklarında sararmalar, çift yaprak, çift sülük, boğum aralarının kısalması, yelpaze yapraklılık, asmalarda bodurlaşma, çubuklarda yassılaşma, salkımların ufak, tanelerin irili ufaklı olması gibi belirtiler görülür (Şekil 76 ve 77). Bu virüsler asmalarda zayıflama, durgunluk ve verimde azalma meydana getirerek, bağlarda %30-40’a varan oranlarda zarara neden olur.

Kamalı Nematodların Mücadelesi

Karantina Önlemleri

• Kamalı nematodlar’dan virüs vektörü olan türler karantinaya dahildir. Bu nedenle bulaşık üretim materyallerinin temiz bölgelere bulaştırılmasına engel olunmalıdır.
• Kültürel önlemler
• Yeni bağ tesisinde sertifikalı asma fidanı kullanılmalıdır.
• Dikilecek köklü bağ çubuklarının virüs hastalığından ari olması veya nematoda dayanıklı anaçlar kullanılması gerekir. Çok dayanıklı anaçlar; Dodridge, Salt Creek (Ramsey), Harmony, 1613C olup orta düzey dayanıklı anaçlar ise, Rupestris du lot, 1103 Paulsen, 420A, 110R ve Riparia Gloire De Montpellier’dir.
• Kamalı nematodlar’la taşınan virüslerle bulaşık bağlarda sökümden sonra, yeni bahçe tesisine kadar, en az 3 yıl süreyle tahıl gibi konukçusu olmayan bitkiler yetiştirilmelidir.
• Hasat sonunda sıcak yaz aylarında toprak iki üç sefer 30-40 cm derinlikte alt üst edilerek yakıcı güneş ışınları ve rüzgârın etkisiyle nematod popülasyonunu oldukça azaltmak olasıdır.
• Bağların sökümünden sonra, toprak işlemeleri sırasında, eski bitki kökleri (çok derinde olanlar da dahil) tamamen toplanıp imha edilmelidir. Çünkü eski kök parçaları uzun yıllar canlılıklarını korumakta, bünyelerinde virüsleri barındırmakta ve nematodlar için besin kaynağı oluşturmaktadırlar.
• Çiftlik gübresi, yeşil gübre vb. organik maddeler toprağa karıştırılarak toprağın biyolojik aktivitesi artırılmalıdır.
• Bağ ve fidanlık tesis edilecek alanlardan ilkbahar ve sonbahar aylarında toprak örnekleri alınarak ilgili laboratuvarlarda Kamalı nematodlar yönünden analiz yapılmalıdır.

Kimyasal mücadele

Türkiye’de bağda Kamalı nematodlara karşı ruhsatlı herhangi bir preparat yoktur.