Turunçgil Beyazsineği

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Erginlerin üzerini beyaz toz şeklindeki mumsu madde ile kaplı olduğundan beyaz renkte görülür. Boyu 1-1,5 mm’dir (Şekil 80a). Yumurtaları soluk sarı renkli ve oval olup kısa bir sapla yaprağa bağlanmıştır. Nimfleri saydam, soluk yeşil sarımsı renktedir.

Yumurtadan çıkan nimf hareketli olup birkaç saat dolaştıktan sonra yaprak alt yüzüne styletini sokarak sabitleşir ve kabuklubit görünümündedir (Şekil 80b). Pupa’da, ergin çıkışına ortalama bir hafta kala, kırmızı gözler belirginleşir.

Kışı esas olarak prepupa ve pupa olarak (% 95) geçirmesine karşı diğer dönemlere de rastlanır. Eşeyli veya eşeysiz olarak çoğalabilirler. İlkbaharda nisan ayının ilk yarısından itibaren pupadan çıkmaya başlayan erginler, yumurtalarını yeni oluşan yaprakların alt yüzlerine tek tek bırakırlar. Bir dişi 150-200 adet yumurta bırakır. Yumurtalar 8-24 gün içinde açılır, larva dönemi 23-30 gün, pupa dönemi ise 13- 34 gün sürer. Üç larva, prepupa ve pupa döneminden sonra ergin olurlar. Ergin öncesi dönemler 1. döl için 60-80 gün, 2. döl için 45-60 gün ve 3. döl için 220-260
gündür. Birinci dölden sonra döller arası karışım söz konusudur. Erginleri 10 gün kadar yaşar. Yılda 2-3 döl verebilir.

Larva ve erginler, yaprak altlarında emgi yaparak zarar yapar. Yaprak alt yüzeyinde emgi yerlerinde klorofil parçalanması sonucu sarımsı lekeler oluşur. Böyle yapraklar sertleşerek zamanla dökülür. Bu gibi ağaçlarda gelişme yavaşladığından verimde azalma olur. Ayrıca yoğun tatlımsı madde salgılarıyla fumajine neden olur. Ülkemiz turunçgil alanlarının tamamında görülebilir.Polifag bir zararlı olup, turunçgilden başka 100’ün üzerinde konukçusu vardır.

Doğal düşmanları

Turunçgil beyazsineği’nin parazitoitleri, predatörleri ve entomopatojen fungusları aşağıda verilmiştir.

parazitoitleri

• Encarsia lahorensis (How.) (Hym.: Aphelinidae)
• Encarsia armata (Sil.) (Hym.: Aphelinidae)

predatörler

• Serangium parcesetosum Sicard. (Col.: Coccinellidae)
• Clitostethus arcuatus Rossi (Col.: Coccinellidae)
• Exochomus quadripustulatus (L.) (Col.: Coccinellidae)
• Hyperaspis campestris (Herbst.) (Col.: Coccinellidae)
• Hippodomia variegata (Goeze) (Col.: Coccinellidae)
• Semidalis aleyrodiformis (Steph.) (Neur.: Coniopterygidae)
• Conwentzia hageni Banks (Neur.: Coniopterygidae)
• Conwentzia psociformis (Curtis) (Neur.: Coniopterygidae)
• Chrysoperla carnea (Steph.) (Neur.: Chrysopidae)
• Deraeocoris pallens Reut. (Hem.: Miridae)
• Campylomma diversicornis Reut. (Hem.: Miridae)
• Heterotoma dalmatinum (Wgn.) (Hem.: Miridae)
• Cardiastethus nazarenus Reut. (Hem.: Anthocoridae)
• Orius minutus L. (Hem.: Anthocoridae)

entomopatojen fungusları

• Aschersonia aleyrodis Web. (Deuteromycota: Hyphomycetes)
• Aegerita webberi H.S. Fawc. (Deuteromycota: Hyphomycetes)

Bunlardan E. lahorensis, S. parcesetosum, C. arcuatus ve A. aleyrodis en önemlileridir.

Encarsia lahorensis: Parazitoidin ergin dişileri ortalama 0,8 mm boyunda sarı renkli arıcıklardır. Ergin erkeğin vücudu genel olarak siyahtır. Abdomen koyu siyah, baş ve toraks sarımsı siyah, bacaklar açık sarı, antenler siyahtır. Boyu 0,65 mm’dir. Adelphoparazitizm özelliği olan bir tür olup, erkek ve dişi farklılığı belirgindir. Konukçusunun nimf ve pupası içinde gelişmesini sürdüren parazitoid pupa dönemine geçince siyahlaşır (Şekil 81).

Serangium parcesetosum: Erginleri yarım küre şeklinde, kızıl-kahverengi ve 2-2,1 mm boyunda, 1,7-1,8 mm genişliğindedir (Şekil 82a). Başın ön kısmı, ağız parçaları ve bacaklar daha açık renklidir. Yumurta beyazımsı, oval şekilli ve 0,7 mm uzunluğundadır. Son dönem larva iğ şeklinde, açık yeşil-sarımsı renktedir. Boyu 4-5,3 mm’dir (Şekil 82b).

Clitostethus arcuatus: Ergin vücudu oval olup üzeri ince ve kısa tüylerle sıkça kaplanmış yerli bir predatördür (Şekil 83). Genel vücut rengi sarı kahverengi veya tarçın kahverengidir. Her iki elytranın orta kısmında orak şeklinde birer sarıbeyaz leke vardır. Elytra kapalı iken at nalı şeklinde sarı-beyaz bir leke görülür. Ağız parçaları, antenler ve bacaklar sarıdır. Vücut uzunluğu 1,3-1,5 mm’dir.

Turunçgil Beyazsineği Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Yeni kurulacak bahçelerde sertifikalı fidan kullanılmalı, sık dikimden kaçınılmalı,
• Turunçgil bahçelerinin çevresine zorunlu olmadıkça rüzgar kıran olarak yüksek boylu çit bitkileri dikilmemeli,
• Ara tarımı yapılmamalı, yüksek boylu meyve ağaçları arasında turunçgil bahçesi tesis edilmemeli,
• Hava sirkülâsyonunu sağlamak için, ürün verimini olumsuz yönde etkilemeyecek şekilde yüksek taçlı budama uygulanmalı,
• Tüm bakım işlerine özen göstererek ağaçlar güçlü bulundurulmalı,

Biyolojik Mücadele

Faydalı türlerin varlık ve etkinliklerini artırmak için öneri dışı ilaç kullanılmamalıdır. Zararlının sorun olduğu bahçelere S. parcesetosum salımı yapılmalıdır. Beyazsinekle bulaşık bahçelerde zararlının yoğun olduğu kısımdaki ağaçların %10’una ağaç başına 15-50 adet ergin salınmalıdır. Salımlar anı sıra üretimlerinden veya yerleştiği bahçelerden toplanarak yapılabilir. S. parcesetosum ve E. lahorensis ithal böcekler olup ülkemizde kışı geçirebilmektedirler. E. lahorensis düşük zararlı yoğunluğunda kısmen etkilidir. Bu nedenle S. parcesetosum tüm ülke genelinde korunmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Kültürel ve biyolojik mücadele yöntemlerinin uygulanmasına rağmen, haziran ayında yapılan kontrollerde turunçgil beyazsineğinin yumurta, larva ve pupa dönemlerinden yaprak başına en az 3 adet canlı bulunuyor ve faydalıları da yoksa ilaçlı mücadeleye karar verilir. İlk ilaçlama 3. dönem larvaların yoğun olduğu zamanda yapılır. Bu uygulama, haziran ayının ilk yarısına, Rize mandarini meyvelerinin fındık iriliğinde olduğu döneme rastlar.

Gerekirse 2. döle karşı ağustos ayı ikinci yarısından itibaren de ilaçlama yapılır. Ayrıca hasat sonrası ile şubat ayı arasında kış döneminde de ilaçlama yapılabilir. Hangi dönemde olursa olsun ilaçlama tekniğine uygun şekilde yapıldığı takdirde tek uygulama yeterlidir. Eğer bahçede kabuklubitler veya koşniller de bulunuyorsa, yazlık yağların mevcut kabuklubit ve koşnile önerilen dozları kullanılmalıdır. İlaçlamalarda yazlık yağlar kullanılmalıdır. Zararlının mücadelesinde kullanılacak bitki koruma ürünleri aşağıda verilmiştir.

Turunçgil Beyazsineği İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı(%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Kontrollü olarak tavsiye edilen ilaçlar
Buprofezin 400 g/l	EC	35 ml	56	16
Yazlık yağlar 700 g/l	EM	200 ml	21	-
Yazlık yağlar 850 g/l	EM	400 ml	21	-
Yağ asitlerinin Potasyum tuzları 455.7 g/l	SLbi	2,5 lt	-	-