Yatık Gökbaş

Tanımı ve Yaşayışı

Üreticiler tarafından Peygamber çiçeği ve gelin düğmesi adıyla bilinen Gökbaş, 20–80 cm boyunda, tabandan itibaren dallanan, 20–50 cm taç genişliği oluşturan bir yabancı ottur (Şekil 25). Gövde gri renkli keçemsi tüylerle kaplıdır. Yaprakları karşılıklı dizilişli, sapsız, kenarları düz ve mızrak şeklindedir.

Alt yapraklar loplu olup, uçtaki lop diğerlerinden daha büyüktür. Çiçekleri mavi renkli olup, 14-18x8–12 mm boyutlarında oval veya kadeh şeklinde bir başçık içerisinde toplanmıştır. Olgunlaşmış bir çiçek başçığında 5–7 adet tohum bulunur. Tohumların bir ucunda tohum boyunun yarısı uzunluğunda tüyler bulunur. Bu tüyler sayesinde tohumlar rüzgârla uzak mesafelere yayılabilir.

Orta Anadolu Bölgesi’nde buğdayın en önemli yabancı otlarından birisi olan Gökbaş bölge koşullarında Kasım ayından Mart ayına kadar çıkış yapabilmektedir. Sonbaharda çıkış yapan bitki kışı rozet döneminde geçirir. En uygun çimlenme sıcaklığı 5–10 °C’dir. Mart sonu ve Nisan başında 4–6 yapraklı döneme ulaşan bitki, buğdayın sapa kalkmasıyla hızlı bir gelişme periyoduna girerek gövde oluşturmaya başlar.

Gökbaşta ilk çiçeklenme Mayıs ortasında görülmeye başlar ve Haziran ayında en üst düzeye ulaşır. Çıkış ve dallanma periyodik olduğundan çiçeklenme de buna bağlı olarak periyodik olmaktadır. Temmuz ortalarında aynı bitki üzerinde yeni açmış çiçek başçıkları yanında tohumlarını olgunlaştırmış başçıkları da görmek mümkündür.

Buğday hasat olgunluğuna geldiği dönemde Gökbaş tohumları olgunlaşarak tarlaya dökülmektedir. Geç açan çiçeklerden oluşan tohumlar ise hasatla birlikte buğday tohumluğuna karışmaktadırlar.

Buğdayda Yatık Gökbaş Otunun Mücadelesi

Kültürel Mücadele

Temiz tarlaların Gökbaş tohumlarıyla bulaşmaması için gereken önlemler alınmalıdır. Bunun için de bulaşık tarlalarda çalışan hasat ve harman makineleri, çeşitli toprak işleme aletleri, temiz alanlara sokulmadan önce çok iyi temizlenerek yabancı ot tohumlarından arındırılmalıdır. Sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır. Üretici kendi ürününü tohumluk olarak kullanacaksa mutlaka selektörden geçirmelidir.

Bulaşık tarlalarda uygun bir münavebe sistemi uygulanarak yabancı ot yoğunluğu azaltılmalıdır. Nadas yılında iyi bir toprak hazırlığı yapıldıktan sonra çıkan Gökbaşlar ile mücadele edilmesi yabancı ot yoğunluğunun önemli ölçüde azalmasına neden olacaktır.

Kimyasal mücadele

Buğdayın kardeşlenme Gökbaşın 3–4 yapraklı döneminde Ek 4’de (aşağıda) verilen ilaçlardan biri seçilerek kullanılmalıdır. Uygulamadan önce herbisitin etiket bilgileri dikkatle okunmalıdır.

Herbisitlerin tavsiye edilen dozunun tarlaya homojen dağılımını sağlamak için ilaçlama öncesi mutlaka aletin kalibrasyonu yapılmalıdır. İlaçlamalarda genel olarak dekara 20–40 litre su kullanılır. İlaçlama havanın rüzgârsız, yağışsız ve sıcaklığın 8–25°C olduğu zamanlarda yapılmalıdır.

Aktif madde adı ve oranı	Formülasyon tipi	Doz	Etki mekanizması	Açıklama
Güvenli olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünleri
344 g/l 2,4 D (Dichloropenoxy) acetic acid + 120 g/l Dicamba	SL	100 ml	O; O	Çıkış sonrası kullanılır.
% 30 Aminopyralid + % 15 Florasulam	WG	3 g	U; B	Yabancı otların genç ve aktif büyüme dönemlerinde buğdayın kardeşlenme devresinin sonuna kadar kullanılır.
% 65,9 Dicamba + % 4,1 Triasulfuron	WG	12,5 g	O; B	Çıkış sonrası kullanılır.
% 20 Metsulfuron Methyl	WP	1 g	B	Buğdayın 2-3 yapraklı dönemi ile kın dönemi arasın- da kullanılır.
% 7,08 Pyroxulam + 1,42 Florasulam + % 7,08 Cloquintocet- exyl(Safener)	WG	26.5 g+50 ml Dassoil 26-2N	B; B; -	Çıkış sonrası kullanılır.
% 75 Sulfosulfuron + % 5 Metsulfuron-Methyl	WG	4 g	B; B	Çıkış sonrası kullanılır.
% 1 Tribenuron Methyl + % 73,4 Mecoprop-P	SG	100 g	B; O	Çıkış sonrası kullanılır.
% 75 Tribenuron-methyl	DF	1.5 gr/da veya 1g/ da+yüzde 0,1 yy	B	Çıkış sonrası kullanılır.
Kontrollü olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünleri
600 g/l 2,4-D- 2-Ethylhexyl Ester	EC	90 ml	O	Çıkış sonrası kullanılır.
% 75 Chlorsulfuron	DF	1 g	B	Çıkış öncesi ve Çıkış sonrası olarak kullanılır.
Geçici olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünleri
% 50 Dicamba + % 25 Tritosulfuron	WG	20 g	O; B	Yabancı otların 2-6 yapraklı döneminde kullanılır.