Elma, Armut ve Ayvada Fındık Koşnili

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Ergin dişinin kabuğu yarım küre şeklindedir. Rengi başlangıçta koyu kahverengi olup üzerinde siyah ve sarı bantlar bulunmaktadır. Daha sonra bu renk açık kahverengine dönüşür. Kabuk buruşur ve üzerinde koyu renkli çukurluklar oluşur. Eski kabuklar ise koyu sarı veya açık kahverengidir. Çoğu kez üzerinde parazitoit çıkış delikleri görülür.

Dişilerin, kabukla birlikte uzunluğu 3.5 mm, yüksekliği ise 1.5-2.0 mm’dir. Ancak vücut büyüklüğü, bulunduğu konukçu bitkiye ve beslenme durumuna göre değişir (Şekil 67a,b,c).

Ergin erkek bireyler bir çift kanatlı ve kahverenginde olup, abdomen sonunda 2 beyaz uzantıya sahiptir. Dişinin kabuğu altında bulunan yumurtalar oval şekilde yaklaşık 0.3 mm boyunda, önce beyaz, sonra krem ve pembemsi bir renk alır. Bazen aynı kabuk altında açık ve koyu renkli yumurtaları bir arada görmek mümkündür.

Yumurtadan yeni çıkan hareketli larvalar açık sarı, sonraki dönemler ise kahverenginde olup, vücutları yassıdır (Şekil 67d).

Kışı ağaçların genç dal ve sürgünlerinde ikinci dönem larva halinde geçirir. İlkbaharda tomurcuklar açıldığı zaman beslenmeye ve gelişmeye başlar. Martın ilk haftasından itibaren erkek ve dişi koşnilleri birbirinden ayırmak mümkündür. Dişiler, kısa süre içinde gelişerek kabarık bir şekil alırlar ve renkleri de çok fazla değişim gösterir. Erkekler ise prepupa ve pupa dönemlerini geçirdikten sonra, kanatlı ergin halinde kabuğu terk eder ve uçarlar. Erkeklerin kabukları uzunca oval olup, dişilerinki gibi kabarık değildir. Kabuk rengi de beyazımsı-gridir.

Olgun hale gelen erkek ve dişiler çiftleşir ve çiftleşen dişiler, nisan sonu mayıs başından itibaren yumurta bırakmaya başlar. Hazirana kadar dişilerin kabuklarının içi yumurta
ile dolar. Bir dişi ortalama 2070 (502- 4025) adet yumurta bırakır. Yumurta bırakma 35-37 gün kadar sürer ve yumurtalar doğada 1-1,5 ay sonra açılır. Haziranın birinci
veya ikinci haftasından itibaren yumurtalardan hareketli larvalar çıkmaya başlar. Bunlar, ağaçların taze yapraklarına geçer ve özellikle yaprakların altına damarlar boyunca yerleşir yaprakların özsuyunu emerler. Burada 75-80 gün kadar beslenen larvalar, ikinci döneme geçer ve ağustosun sonundan itibaren dallara geçerek burada yerleşirler. Yapraklardan dallara geçiş, kasımın ortalarında tamamlanır. Dallarda, kışa kadar beslenerek zararını sürdüren ikinci dönem larvalar, diyapoza girer ve bu şekilde kışı geçirirler. Yılda 1 döl verir.

Kahverengi koşnilin larvaları yaprak, dal ve sürgünlerde; dişileri de dal ve sürgünlerde, bitki özsuyunu emmek suretiyle zarar yaparlar. Yoğunluğun fazla olduğu meyve bahçelerinde ayrıca, salgıladıkları tatlımsı maddeler üzerinde saprofit mantarların gelişmesi sonucu fumajin (karaballık) denilen dolaylı bir zarara da neden olurlar. Böyle ağaçlarda dal, sürgün, meyve ve yapraklar koyu bir renk alır. Bu gibi ağaçları kışın, kolayca fark etmek mümkündür. Gerek emgi, gerekse fumajin şeklindeki zarar nedeniyle sürgün ve dallar gelişemez, yapraklar zamanından önce dökülür, sonunda ağaçlar zayıf kalır, hatta kuruyabilir, meyve verimi ve kalitesi düşer.

Kahverengi koşnil, yurdumuzun hemen her tarafında az veya çok rastlanır. Ancak, Orta Anadolu, Batı Anadolu ve Karadeniz bölgelerinin bazı kesimlerinde yoğun olarak bulunur.

Polifag bir zararlıdır. Elma, armut, ayva, kayısı, erik, fındık, kiraz, şeftali, badem, asma, kuşburnu ve diğer bazı meyve, süs bitkileri ve geniş yapraklı orman ağaçları konukçularıdır.

Doğal düşmanları

Entomopatojenler

• Verticillium lecanii (Zimm.) (Hypocreales: Hypocreaceae)
• Cordiceps clavulatus (Schv.) (Hypocreales: Clavicipitaceae)

Predatörleri

Kahverengi koşnilin, Brachytarsus fasciatus Forster var. ventralis Rey (Col.: Anthribidae) adlı önemli bir predatörü saptanmıştır.

Elma, Armut ve Ayvada Fındık Koşnili Mücadelesi

Kültürel Önlemler

Kahverengi koşnil ile yoğun bulaşık olan dal ve sürgünler, budama sırasında kesilerek bahçeden uzaklaştırılmalıdır.

Biyolojik Mücadele

Doğal düşmanların korunması ve etkinliklerinin arttırılması için diğer zararlılarla mücadelede kimyasal mücadeleye alternatif metotlara öncelik verilmeli, eğer kimyasal mücadele gerekiyorsa, doğal düşmanlara yan etkisi en az olan bitki koruma ürünleri tercih edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama zamanı

Mayıs ve Haziran aylarında yapılan kontrollerde, tesadüfen seçilen 6 ağaçtan ikişer adet olmak üzere 10’ar cm uzunluğunda toplam 12 dal alınır. Bu dallarda, altında yumurta bulunan en az 3 adet dişi koşnil görülmesi halinde bahçenin ilaçlanması gerekir.

Bu zararlının mücadelesi, hareketli larva ile birinci ve ikinci dönem larva dönemlerinde yapılmalıdır. Yaz ilaçlaması için en uygun ilaçlama zamanı, yumurtaların tamamının veya tamamına yakın bir kısmının açıldığı devredir. Bu da Orta Anadolu Bölgesi’nde Haziran sonu-Temmuz başına rastlar. Zamanında ve usulüne uygun olarak yapıldığı
taktirde bir ilaçlama yeterlidir. İlaçlamada fazla acele edilmemelidir. Zira bu zararlının larva dönemleri çok uzundur. Dolayısı ile haziran ayından sonbahara kadar, geniş bir mücadele periyodu bulunmaktadır.

Popülasyon yoğunluğunun yüksek olmadığı ve parazitoit ve predatör faaliyetinin fazla olduğu yerlerde; ayrıca herhangi bir nedenle uygun kış ilaçlaması yapılan bahçelerde ve Elma içkurduna karşı düzenli ilaçlama yapılan bahçelerde, bu zararlıya karşı ilaçlı mücadele yapmaya gerek yoktur.

Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları Ek 4’de verilmiştir.