Fındık Bakteriyel Yanıklık Hastalığı

Tanımı, Yaşayışı ve Belirtileri

Fındıkta bakteriyel yanıklık hastalığına neden olan Xanthomonas arboricola pv. corylina bakteriyel bir etmendir. Hastalık etmeninin gelişme sıcaklığı optimum 28- 32°C, maksimum 37°C ve minimum 5-7°C’dir.

Bakteri yaralar ve stomalar yoluyla bitkiye giriş yapmakta ve tomurcukları, yaprakları ve yeni sürgünleri enfekte etmektedir. Yaprak enfeksiyonları için 20oC üzerindeki sıcaklıklar daha uygundur. Etmen yere düşen fındık yaprakları üzerinde 4 aydan fazla canlı kalabilmekte, ancak toprakta kışlayamamaktadır. Bir bitkiden diğerine yağmur, rüzgar ve budama aletleri ile yayılmaktadır. Bakteri enfekteli dikim materyali ile bir bölgeden diğer bölgeye taşınabilmektedir.

Hastalık etmeni tomurcuklarda ölüme, yapraklarda ve zuruflarda lekelere, sürgün, dal ve gövdede kanserlere sebep olmaktadır. Bitkinin özellikle yaprak ve çiçek tomurcukları hastalığa karşı hassastır. İlk hastalık belirtileri ilkbaharda tomurcuklar patladıktan sonra oluşur ve bir yaşından büyük sürgünlerde tomurcuk ölümü, sürgün uçlarında nekrozlar ve yapraklarda lekeler şeklinde kendini gösterir. Bakteri, tomurcuk pullarından giriş yapar ve daha sonra tomurcuğun içine ilerler. Bu tip tomurcuklar genellikle açılamaz. Eğer açılmışlarsa bunlardan gelişen sürgünler hastalıklı olur.

Yapraklar normal büyüklüklerini aldıkları döneme kadar geçen sürede hastalık etmenine karşı daha hassastır. Enfeksiyon gerçekleştikten sonra yapraklarda yuvarlak veya çok köşeli, çapları genellikle 1-2 mm olan lekeler oluşur. Yeni oluşan lekeler başlangıçta donuk, sarımsı yeşil renkte olup, zamanla kırmızımsı kahverengine dönüşebilir (Şekil 18 a,b).

Sürgünler ve dallarda boyuna çatlaklarla beraber kanserler oluşabilir. Bu belirtileri ayırt etmek zordur. Ancak yakından incelenirse, kabuğun hafifçe çökük ve kırmızımsı mor bir renkte olduğu ve bu bölgelerdeki kabuk kaldırıldığında, altındaki dokunun kırmızımsı kahverengi bir renk aldığı görülebilir (Şekil 19 a,b). Yapraklar bu dallar üzerinde kıvrılarak kurur ve asılı kalır. Eğer kanserler genç ağaçlarda gövdeyi kuşatırsa, ağaçların ölümüne sebep olabilir.

Hastalık etmeni zuruflar üzerinde koyu kahverengi veya siyah renkte küçük lekeler oluşturur. Bu lekeler yuvarlak veya farklı şekillerde olabilir. Lekeler ilk başlarda yüzeyseldir, ancak enfeksiyon ilerledikçe çökük bir hal alır. Meyve kabuğu üzerinde oluşturduğu lekeler ise yüzeysel, yuvarlak ve kahverengidir (Şekil 20 a,b).

Fındık Bakteriyel Yanıklık Hastalığı Mücadelesi

Kültürel Mücadele

• Fındık bahçeleri tesis edilecek yerlerde toprak normal derinlikte ve bitki besin maddelerince zengin olmalıdır.
• Taban suyu yüksek ve su tutan yerlerde bahçe tesis edilmemelidir.
• Gübreleme ve toprak işlemesi zamanında ve tekniğine uygun yapılmalıdır.
• Bahçe tesis edilirken sağlıklı fidanlar kullanılmalı ve fidan dikimi sonbaharda yapılmalıdır.
• Bahçe tesis edilirken sağlıklı fidanlar kullanılmalı ve fidan dikimi sonbaharda yapılmalıdır.
• Hastalıkla enfekteli ağaçlardan üretim materyali alınmamalıdır.
• Hastalıklı sürgünler ve dallar enfekteli kısmın 60–100 cm altından kesilerek bahçeden uzaklaştırılmalı ve yakılarak imha edilmelidir.
• Hastalıklı bahçelerde budama yaz ve kış aylarında yapılmalıdır.
• Budamada kullanılan aletler bir ocaktan diğerine geçerken %10’luk sodyum hipoklorite (çamaşır suyu) daldırılarak dezenfekte edilmelidir.

Kimyasal Mücadele

Fındık ağaçlarının enfeksiyona en hassas olduğu dönemler olan hasat sonu, yaprakların döküldüğü sonbahar ayları ve ilkbaharda olmak üzere her yıl üç ilaçlama önerilmektedir.

Birinci ilaçlama: Hasattan sonra, sonbahar yağışları başlamadan önce ağustos sonu veya eylül başında,

İkinci ilaçlama: Sonbahar sonunda yaprakların %75’inin döküldüğü dönemde,

Üçüncü ilaçlama: İlkbaharda yaprak tomurcukları patlamaya başladığı dönemde, rüzgarsız havalarda ve ağacın her tarafında ilaç gelecek şekilde yapılmalıdır.

Uygulanabilecek İlaçlar

Aktif Madde Adı ve Oranı	Formülasyon tipi	Doz	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması
% 25 Metalik Bakıra eşdeğer %98 Bakır Sülfat		% 1 lik bordo bulamacı	21 gün
% 25 Metalik Bakıra Eşdeğer Bakır Sülfat	Suda çözünen kristaller	% 1 lik bordo bulamacı	21 gün