Patates Böceği

Tanımı, Yaşayışı ve Zarar Şekli

Ergin 1 cm boyunda olup, sarımsı turuncu renkte ve sırtı bombelidir. Sertleşmiş üst kanatları üzerinde 5’er adet uzunlamasına siyah bantlar vardır. Böceğin bu
görünüşünden dolayı bazı bölgelerde “pijamalı böcek” adı da verilir (Şekil 3 a). Yumurta 1 mm boyunda, oval ve koyu sarı renklidir (Şekil 3 b). Larva kambur duruşlu, başı koyu kahverengi vücudu turuncu renktedir. Olgun larvanın boyu 10-13 mm’dir (Şekil 3 c). Pupa, turuncu renkte ve 1 cm boyundadır.

Patates böceği kışı toprağın 1-30 cm derinliğinde ergin olarak geçirir. Erginler, Marmara ve Ege Bölgelerinde genellikle nisan ayı içerisinde hava ve 10 cm derinliğindeki toprak sıcaklığı 14-15°C’ye ulaştığı zaman ortaya çıkar. İç Anadolu Bölgesinde ise çıkışlar mayıs ayı başına kadar devam eder. Kışlama yerinden çıkan erginler konukçuları varsa hemen beslenmeye başlar. Besin yoksa besin aramak için başka alanlara uçar ve bulaşma bu yolla olur. Dişilerin bir kısmı kışı döllenmiş olarak geçirir. Bunlar topraktan çıkıp kısa bir süre beslendiktan sonra yumurta koymaya başlar. Diğer erginler ise çıkıştan 2-3 gün sonra çiftleşerek yumurta bırakmaya başlar.

Yumurtalarını genellikle yaprağın alt yüzüne gruplar halinde veya tek tek bırakır. Bir kümede 2-57 adet yumurta bulunur. Bir dişi 500-3000 adet yumurta bırakır. Hiç
çiftleşmemiş dişilerde yumurta bırakır ancak bu yumurtalar 4-8 gün sonra bozulur. Yumurtalar 14.7°C’de 10 günde, 21.5°C’de 6 günde açılır. 12°C ‘nin altında açılma olmaz. Yumurtadan çıkan larvalar gruplar halinde önce yumurta kabuğunu yer daha sonra yaprakların alt yüzünde epidermis ile beslenir. Larvalar birinci gömleği değiştirdikten sonra bitkinin her tarafına dağılır. Zararlı 4 larva dönemi geçirir ve gelişmesini tamamladıktan sonra toprağın 1-14 cm derinliğinde pupa olur. Orta Anadolu Bölgesi’nde 1.5, Marmara Bölgesi’nde 3-4 döl verir.

Patates böceğinin ergin ve larvaları patates ve patlıcan yapraklarını genellikle dıştan içe doğru veya yaprakta bir delik açarak bu deliği genişletmek suretiyle beslenir. Önce yaprakların ana damarlarını bırakarak beslenir, sonra onu da yiyerek bitkileri sadece gövdeden ibaret bir hale getirir. Ergin ve larvalar patates ve patlıcanın çiçekleri ile de beslenir, patlıcan meyvesini ise kemirerek yerler (Şekil 3 d).

Patates böceği’nin enana konukçuları patates ve patlıcandır. Domateste ve yabani Solanaceae’ler konukçuları arasındadır.

Patates böceği’nin beslenerek yaptığı zararın yanı sıra patateslerde “Kahverengi çürüklük”, “İğ yumru virüsü” ve “Patates Halkalı çürüklüğü” etmenlerinin yayılmasında da rol oynamaktadır.

Doğal Düşmanları

Sığırcık, serçe, karga, bıldırcın gibi kuşlar ve tavuk, hindi, ördek gibi kümes hayvanları Patates böceğinin larva ve erginlerini yemektedir. Patates böceğinin Ülkemizde tespit edilen doğal düşmanları aşağıda verilmiştir.

Predatörler

• Anthocoris sibiricus (Rt.) Hemiptera : Anthocoridae
• Adonia variegata (Goeze) Coleoptera :Coccinellidae
• Coccinula quatuordecimpustulata (L.) Coleoptera : Coccinellidae
• Coccinella septempunctata (L.) Coleoptera :Coccinellidae
• Chrysoperla cornea Neuroptrea : Chrysopidae
• Edovum puttleri Grissel Hymneoptera : Eulophidae
• Propylaea quatuordecimpustulata (L.) Coleoptera : Coccinellidae
• Semiadalia undecimnotata Schreider Coleoptera : Coccinellidae
• Zicrona caerulae Linnaeus Hemiptera : Pentatomidae

Patates Böceği Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Patates hasadı tarlada yumru bırakılmadan yapılmalıdır. Aksi halde kalan yumrular ertesi yıl yeşermekte ve kışlama yerinden çıkan erginlere barınak ve beslenme kaynağı olmaktadır.
• İlkbaharda bir önceki yıl dikili olan alanlar dolaşılmalı ve kalan patates bitkileri, üzerindeki böcekler ile birlikte yok edilmelidir.

Mekanik Mücadele

Patates böceğinin ergin ve larvaları büyük olduğu için kolaylıkla görülebilir. Bu nedenle küçük alanlarda larva ve erginleri toplayarak yok etmek yumurtalarını ezmek oldukça etkilidir.

Kimyasal Mücadele

Yeşil aksam ve tohumluk ilaçlaması olarak iki şekilde yapılır.

Yeşil aksam ilaçlaması

Mücadele zamanının tespiti amacıyla ilkbaharda günlük ortalama hava sıcaklığı 14- 15°C’ye ulaştığında haftada bir göz ile inceleme yapılır.

Örnekleme için tarlaya köşegenleri doğrultusunda girilerek ocaklarda Patates böceği’nin yumurta, larva ve ergini aranır. Herhangi bir dönemine rastlanması o tarlanın bulaşık olduğunu gösterir.

Patates böceği’nin kimyasal mücadelesine karar vermede bir eşik bulunmamakla birlikte patates bitkisi, böcek yoğunluğuna bağlı olarak meydana gelecek ürün kaybını tolere edebilmektedir.

Yapılan araştırmalar sonucunda, patates bitkisinin yapraklarında Patates böceği’nin neden olduğu %20 oranındaki zarar, bitki tarafından tolere edilebilmekte ve üründe bir azalma olmamaktadır. Bu oran bitkinin fenolojik dönemine ve gelişimine bağlı olarak %40’a kadar çıkmaktadır.

Kimyasal mücadeleye karar vermede bu husus özellikle dikkate alınmalı ve birinci döle karşı ilaçlama bitkilerde ilk olgun larvalar (dördüncü dönem) görüldüğünde yapılmalıdır.

İkinci döle karşı yapılacak ilaçlamada yumurta açılımının tamamlanması beklenmelidir. Bu dönemde de böcek yoğunluğuna bağlı olarak meydana gelecek zarar bitki tarafından tolere edilebildiğinden ilaçlama gerekmeyebilir.

Larvalar ilk gelişme döneminde yaprakların alt yüzünde bulunduklarından yaprak altlarının ilaçlanmasına özen gösterilmelidir.

Tohumluk ilaçlaması

Dikim öncesi yumrular ilacın etiketinde önerildiği şekilde ilaçlanır. Patates böceğinin kimyasal mücadelesinde kullanılan Bitki koruma ürünleri ve dozları aşağıda verilmiştir.

Patates Böceği İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar
Azadirachtin 10 g/l	EC	250 ml / da	3	18B
Spinosad 480 g/l	SC	10 ml / da	3	5
Spinetoram 120 g/l	SC	50 ml/da (larva, ergin)	3	5
Kontrollü olarak tavsiye edilen ilaçlar
Lambda-yhalothrin	EC	40ml / da	3	3
Lambda-Cyhalothrin % 3.75	WG	50 g / da	3	3
Novaluron 100 g/l	EC	25 ml / da	14	15
Thiamethoxam 350 g/l	FS	10 ml/ 100 kg tohuma	56	4A
Geçici olarak tavsiye edilen tarım ilaçları
Chlorantraniliprole 200 g/l	SC	6.0 ml (larva) / da	14	28