Soğan-sak Nematodu

Tanımı, Yaşayışı ve Zarar Şekli

Soğan-sak nematodu erkek ve dişisi ortalama 1mm boyunda, ipliksi yapıda mikroskopik canlılardır (Şekil 16). Ağır topraklardaki nematod popülasyonu hafif topraklara nazaran daha fazladır. Soğan-sak nematodu bitki dokusu içinde ve özellikle killi topraklarda, dördüncü dönem larva halinde uzun yıllar canlı olarak kalabilir. Etmene konukçu bitki köklerinde nadiren rastlanır. Bitkilerde yaşam koşulları uygun olmayan duruma geldiğinde, bitkiyi terk ederek toprağa geçerler. Soğan-sak nematodu zararına özellikle ılıman bölgelerde çok rastlanır. Serin, rutubetli koşullar
bu nematodun zararı için çok uygundur. Enfeksiyon 13-18°C arasında nisbi nem % 90-100 olduğu durumlarda yoğun şekilde görülebilir. Yüksek nem bu nematodun zarar oluşturması için en önemli faktördür. Nematod aktivitesi 36°C’de durur.

Soğan-sak nematodunda bir dişi 200-500 arasında değişen sayıda yumurta bırakır. Popülasyon yoğunluğu toprağın tipine ve konukçu türüne bağlı olarak değişebilir. Nematod, yumrular ekildikten sonra bitkilerin büyüme dokularında zarar oluşturur.

Bu nematodun yumruda oluşturduğu yarala, çürüklük nematodu yaralarından daha derin olup, bazen tüm yumruyu kaplar. Genellikle yumru üzerinde çatlak görülmez. Soğan-sak nematodu bitkinin toprak üstü aksamında da zararlı olur. Yumruda herhangi bir belirti oluşturmaksızın, bitkide tipik bodurluk, kalınlaşma ve çarpıklıklar meydana getirir.

Soğan-sak nematodu 44 familyaya bağlı 450’den fazla bitki türünde zarar yapar. Ülkemizde konukçularının yetiştiği tüm alanlarda bu nematodun zararına potansiyel olarak rastlamak mümkündür.

Soğan-sak Nematodu Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Sertifikalı tohum kullanılmalıdır.
• Tohumluk patates yumruları bulaşık olmayan tarlalardan alınmalı veya elle seçilmelidir. Sertifikalı tohum kullanılmayacaksa tohumluklar mutlaka analiz ettirilmelidir.
• Hasat edilmeyen bulaşık yumrular toplanıp imha edilmelidir.
• Nematodun temiz yerlere yayılmasını önlemek için, temiz sulama suları kullanılmalıdır.
• Yapılacak münavebede Soğan-sak nematodu’nun konukçusu olmayan bitkiler (havuç, ıspanak, marul gibi) yetiştirilmelidir. Toprak tipine göre münavebe 2-4 yıl arasında uygulanmalıdır. Münavebe süresince yabancı otlar ile de mücadele edilmelidir.
• Bulaşık yerlerde kullanılan toprak işleme aletlerinin temizlenmeden kullanılmaması gerekir.

Kimyasal Mücadele

Türkiye’de patateste Soğan-sak nematodu’na karşı ruhsatlı herhangi bir preparat yoktur.