Yıldız Koşnili ve Kanlı Balsıra

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Yıldız koşnili (Ceroplastes floridensis): Ergini 2-3 mm çapında, oval yarım küre şeklinde, hafif kirli beyaz renkte ve bir balmumu tabakası altında bulunan bir zararlıdır. Vücutta 7’si yanlarda, 1’i ortada olmak üzere 8 adet balmumsu bölüm bulunur.

Yumurtaları uzunca ovaldir. Ergin dişi altında bulunan yumurtalar açık sarı veya krem renginde, oldukça saydam görünüşlü olup, zamanla koyu sarı olur. Larvalar beyaz yıldız şeklindedir. Larva döneminde belirgin olan bölme ve beyaz çıkıntılar, ergin olduktan sonra kısalır, bölmeler karışır. Ergin dönemine geçişte orta bölge büyür, yan bölgeler yana doğru küçülür.

Döllemsiz olarak çoğalır, erkeği yoktur. Akdeniz Bölgesi’nde haziran ve ekim aylarında olmak üzere yılda iki döl verir. Yumurtadan çıkan larvalar birkaç saat dolaşıktan sonra yaprak, filiz ve dalcıklarda uygun bulduğu yere yerleşir. Hortumunu bitki dokusuna sokup emmeye başlar. Üzerinde mumsu çıkıntıları oluşturur. Üç larva döneminden sonra ergin olur. Yumurtalı dönem hariç bazen yer değiştirebilir.

Genellikle ilkbaharda, kışlayan bireylerin taze sürgün ve yapraklara geçtiği görülür. Ortalama olarak birinci döl 3-4, ikinci döl 8-9 ay sürer. Ergin dişi ortalama 795 adet yumurta bırakır.

Kanlıbalsıra (Ceroplastes rusci): Ergin dişi kubbemsi, 4-5 mm boyunda, 3-4 mm enindedir. Üstten bakıldığında 1’i ortada 8 tane yanlarda olmak üzere 9 adet kalın pembemsi, kirli beyaz mum levhacık görülür (Şekil 99a). Her levhanın ortasında beyaz bir leke bulunur. Vücut koyu kırmızıdır. Yumurtaları elips şeklinde ve koyu pembedir (Şekil 99b). Kışı genellikle 2.ve 3. dönem nimf halinde geçirir.

Nisan ayı başında ergin hale geçen dişilerde mayıs ayından itibaren yumurta oluşmaya başlar. Bir dişi 1500 (500-2500) yumurta bırakır. İlk hareketli larvalar mayıs ortalarında çıkmaya başlar. Bir bireydeki açılma 2 hafta sürer. Larvalar yaprakların üst yüzeyinin orta ve yan damarları boyunca tutunup beslenirler (Şekil 100). Eylül ayının ilk haftasında ikinci dölün hareketli larvaları görülmeye başlar. Bunlar da yapraklara tutunurlar, çok azı eylül sonu ekim başında kışı geçirmek üzere dallara göç ederler. Sürgün, yaprak ve yoğun olduğu zamanlarda meyvede de bulunur. Emgi sonucu ağaçlar zayıf kalır, fumajin oluşur. Turunçgil dışında birçok bitkide de zararlıdır.

‍Ceroplastes sinensis Del.G. (Hemiptera:Coccidae): Ergin döneminde yanlarda 2 şer, ön arka ve ortada birer olmak üzere toplam 7 bölmeden oluşur. Birinci dönem larvaların çıkıntıları uzun olduğundan, yıldız gibi gözükür. Yanlarda ikişer çift, arkada 4, ortada 3 ve bir hörgüç gibi ortada olmak üzere 16 mumsu çıkıntısı vardır. Daha çok Doğu Karadeniz Bölgesi’nde bulunur. Yılda bir döl verir. Bir dişi 2000 kadar yumurta bırakır. Kışı genç dişi veya yaşlı nimf dönemlerinde geçirir. İlkbaharın sonuna doğru dişiler yumurta koymaya başlar.

Koşniller; bitki özsuyunu emerek ağaçların zayıf kalmasına, verimin azalmasına ve meyvenin kalitesinin düşük olmasına neden olur. Ayrıca, çıkardıkları tatlı madde ile fumajin oluşmasına neden olarak solunum ve özümlemeye etki eder. Meyvelerin değeri düşer. Ege ve Akdeniz Bölgelerinde yaygındır.

Konukçuları; başta turunçgil olmak üzere, harnup, nar, ayva, ayna ayvası, erik, malta eriği, taflan, kauçuk, defne, muz, mersin, zakkum, palmiye vb. bitkilerdir.

Doğal düşmanları

Yıldız Koşnili'nin parazitoitleri ve predatörleri

• Coccophagus scutellaris Daim. (Hym.: Aphelinidae)
• Scutellista cyanea Motsch. (Hym.: Pteromalidae)
• Coccophagus lycimnia Walk. (Hym.: Aphelinidae)
• Scymnus spp. (Coleoptera: Coccinellidae)

Kanlı Balsıra parazitoitleri

• Scutellista cyanea Motsch. (Hym.: Pteromalidae)
• Dinarmus acutus (Thomson) (Hym.: Pteromalidae)
• Pachyneuron concolur (Forst.) (Hym.: Pteromalidae)
• Coccophagus lycimnia Walk. (Hym.: Aphelinidae)
• Tetrastichus ceraplastes Girault (Hym.: Eulophidae)
• Paraceraptrocerus italicus (Masi) (Hym.: Encyrtidae)
• Metaphicus dispar (Mercet) (Hym.:Encyrtidae)
• Microterya lunatus (Dalm.) (Hym.:Encyrtidae)

Kanlı Balsıra predatörleri

• Scymnus rubromaculatus (Goeze) (Col.: Coccinellidae)
• Scymnus subvillosus Mots. (Col.: Coccinellidae)
• Scymnus apetzi Muls. (Col.: Coccinellidae)
• Chilocorus bipustulatus (L.) (Col.: Coccinellidae)
• Synharmonia conglobata (L.) (Col.: Coccinellidae)

Yıldız Koşnili ve Kanlı Balsıra Mücadelesi

Kültürel Önlemler

Bahçe bakımı normal ve zamanında yapılmalı, sık dikimden kaçınılmalı, bahçede hava akımını sağlayacak şekilde budama yapılmalıdır.

Biyolojik Mücadele

Doğal düşmanları %25-30 oranında etkilidir. Scymnus türleri de zararlının aktif larvalarıyla beslenir. P. italicus, C.rusci’nin özel bir iç parazitoidi olup zararlının 2. ve 3. nimf dönemlerini parazitler. Özellikle Ege Bölgesi’nde yaygındır. Faydalı türlerin varlık ve etkinliklerini artırmak için öneri dışı ilaç kullanılmamalıdır.

Kimyasal Mücadele

Mayıs ayında yapılan kontrollerde yaprak başına bir adet canlı ergin düşerse ilaçlama yapılır. İlaçlama zamanını tespit için, haziran ortalarından itibaren dal ve yapraklardaki erginlerin altındaki yumurtaların açılıp açılmadığına bakılır. Yapılan kontrollerde erginlerin altı %100 boşalmışsa birinci ilaçlama yapılır. İkinci döl için de eylül ortalarındaki kontrollerde yine yaprak başına 1’den fazla canlı birey saptanırsa kışın yazlık yağ uygulaması mutlaka yapılmalıdır.

Mayıs ayı başlarına kadar olan zamanda bahçede bulunan kabuklu bitler için birinci ilaçlama yapılmışsa, ikinci ilaçlama yıldız koşnili ilaçlama zamanına denk geleceğinden ayrıca ilaçlama gerekmez. Eğer mayıs ortalarından haziran başlarına kadar kabuklu bitler için ilaçlama yapılmamışsa; haziran sonuna kadar, Yıldız koşnili için yapılan 1. ilaçlamadan sonra 2. bir ilaçlama yapılabilir. Zararlının mücadelesinde kullanılacak bitki koruma ürünleri Ek-5’ de verilmiştir.

Yıldız Koşnili ve Kanlı Balsıra İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı(%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Kontrollü olarak tavsiye edilen ilaçlar
Yazlık yağlar 700 g/l	EM	1500 ml 2000 ml	21	-
Yazlık yağlar 850 g/l	EM	1500 ml 2000 ml	21	-