Elma, Armut ve Ayvada Rosellinia Kök Çürüklüğü

Etmenin tanımı, yaşayışı ve hastalık belirtileri

Rosellinia kök çürüklüğüne Rosellinia necatrix fungal etmeni neden olmaktadır. Fungusun tanımında patojenin miselyumu önemlidir. Hifler bölmeli olup, bölüm yerlerinin armut gibi şişkin olması tipiktir. Miselyum üzerinde zamanla sklerotlar oluşur.

Sklerotlar çimlenince konidioforlar ve bunların uçlarında da renksiz konidiosporlar oluşur. Fungusun peritesyumları yüzeysel, küre biçiminde, koyu renkli olup, ostiolleri bulunur. Hastalığın yayılmasında önemli olan miselyum sulama suyu, sel ve yağmur suları, toprak işlemesi ile yayılır.

Kök çürüklüğüne yakalanmış ağaçlardaki ilk belirtisi, yapraklardaki sararmalardır. Yaprak sararmaları ağacın tümünde veya köklerdeki enfeksiyona bağlı olarak ağacın bir yönünde olabilir. Sararma ve solgunluğun yanı sıra yapraklarda küçülme de dikkati çeker. Zamanla yaprakların kuruyup dökülmesiyle ağaçta normalden daha az yaprak kalır.

Hasta ağaçlarda büyümede durgunluk ve geriye doğru ölüm söz konusudur. Meyve verimi ve kalitesi düşer, meyveler irileşmeden ve olgunlaşmadan dökülür.

Hasta ağaçların ince kökleri esmerleşip çürür. Kalın köklerde ve kök boğazında önceleri beyaz renkli olan miselyum tabakası giderek koyulaşır, gri ve siyah renge dönüşür. Kökün kabuk kısmı kaldırılınca kabuk altında ağ şeklinde beyaz miselyum örtüsü görülür (Şekil 107).

Hastalığa yakalanma açısından fidanlarla ağaçlar arasında farklılık yoktur, ancak fidan ve genç ağaçlarda hastalık daha etkilidir ve böyle fidanlar elle çekildiğinde topraktan kolayca çıkarlar.

Etmen, ağaçların kurumasına neden olduğu için ekonomik boyutta zarar oluşturmaktadır. Yaygın olmamakla birlikte meyvecilik yapılan bölgelerde görülebilmektedir.

Polifag bir hastalık etmeni olan fungusun konukçuları arasında incir, zeytin, bağ, turunçgil, sert ve yumuşak çekirdekli meyve ağaçları ile orman ağaçları yer almaktadır. Ayrıca hububat, sebze ve süs bitkilerinde de zarar oluşturmaktadır.

Elma, Armut ve Ayvada Rosellinia Kök Çürüklüğü Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Ağır ve su tutan topraklarda bahçe kurulmamalıdır.
• Toprakta fazla su birikmesine engel olmak için bahçenin etrafına drenaj kanalları açılmalıdır. Bahçeler sel sularından korunmalıdır.
• Sulama suyu ve gübre, ağaçların kök boğazına değil, tekniğine uygun şekilde taç izdüşümüne verilmelidir.
• Bulaşık bahçelerde, ilkbaharda ağaçların kök boğazları ana köklere kadar açılarak, yaz aylarında güneş ve hava almaları sağlanmalıdır.
• Kökleri tamamen çürüyen ağaçlar, toprakta hiç kök parçası kalmayacak şekilde sökülmeli ve yakılmalıdır. Ağaçların söküldüğü kısımlara en az 2 yıl hiçbir meyve fidanı dikilmemelidir.
• Hastalığın yeni bulaştığı ağaçlarda ise, çürüyen kökler sağlam kısma kadar temizlenmeli, kesilen köklerin üstüne rastlayan dallar da köklerle dengeyi sağlayacak şekilde budanmalıdır.
• Kök çürüklüğünün sağlam ağaçlara bulaşmasını önlemek amacıyla, bahçede hastalığın bulaşık olduğu kısmın etrafına 1 m derinliğinde hendek açılmalı, hendek toprağı bulaşık tarafa atılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Hastalığın belirlendiği her dönemde ilaçlama yapılabileceği gibi, ilkbaharda kültürel önlemler ile birlikte ilaçlı mücadele yapmak uygundur. Hastalığın yeni görüldüğü bahçelerde kimyasal mücadele yapabilmek için ilkbaharda ağaçların dipleri açılarak kök ve kök boğazları incelenmelidir. Hastalık yeni başlamış ise; hasta kökler kesilip, hasta kısımlar temizlendikten sonra bu yerlere %5’lik Bordo bulamacı, %2’lik göztaşı veya %5’lik karaboya eriyiği ilaçlarından biri fırça ile sürülür, ilaç kuruduktan sonra üzeri aşı macunu veya 750 g ardıç katranı + 250 g göztaşı karışımı ile kapatılır.

Elma, Armut ve Ayvada Rosellinia Kök Çürüklüğü İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Kontrollü olarak tavsiye edilen bitki koruma ürünleri
%25 Metalik Bakıra eşdeğer %98 Bakır Sülfat	Suda çözünen kristal	2000 g göztaşı (m²ye 10 l ilaçlı su)	-	M1
%25 Metalik bakıra eşdeğer	SC	%1'lik	21	M1