Turunçgil Nematodu

Etmenin tanımı, yaşayışı ve zarar belirtileri

Turunçgil nematodu’nun dişileri böbrek veya fasulye tanesi şeklinde, başını boyun bölgesine kadar kılcal köklere sokmuş, vücut asılı vaziyette tek veya koloniler halinde, erkekleri ise iplik şeklinde ve kök etrafındaki toprakta serbest olarak bulunan mikroskobik canlılardır (Şekil 113a).

Dişi turunçgil nematodu kendisini köke tespit ettiğinden, hayatı sona erinceye kadar burada beslenir. Yumurtadan çıkan 2. dönem larvalar, turunçgil köklerini enfekte ederek beslenirler (Şekil 113b). Bir dişi jelatinimsi yapışkan bir madde içinde 70-100 yumurta bırakabilir. Yılda 1-3 döl vermektedir. Turunçgil nematodu’nun gelişme süresi 6-8 haftadır. Larvaları 8-10 yıl kadar toprakta canlı kalabilmektedir. Nematodun en uygun gelişme sıcaklıkları 20-31°C’dir.

Dişi nematodlar beslenmek amacıyla kılcal köklerin kabuk hücrelerini zedeleyerek başlarını içeriye sokar, kökün korteks tabakasında beslenerek kılcal kök hacmini azaltır. Özsuyun nematodlar tarafından alınması ve iletken doku hücrelerinin tahrip edilmesi nedeniyle de, normal su nakli yapılamadığından, ağaçta su dengesi bozulur, yeteri kadar mineral madde temin edemez. Bunun sonucunda ağaçta durgunluk, gerileme ve susuzluk belirtileri görülür. Yapraklarda mangan, demir, bakır, fosfor gibi mineral madde noksanlık belirtileri oluşur. İnce küçük dallarda yapraklar seyrekleşir.

Yapraksız kalan dallar kurur ve çalılaşır. Bu hal, özellikle yaşlı ağaçlarda kendini daha çok gösterir. Dişi nematodların yumurtalarını bıraktığı jelatinimsi maddeye toprak partiküllerinin yapışması sonucu bulaşık kökler sağlıklı köklere göre çamursu ve kirli bir görünüme sahiptir (Şekil 113c). Genç ağaçlarda durgunlaşma sonucu bodurlaşma meydana gelir. Normal
beslenemeyen ağaçlarda meyveler küçülür ve verim düşer. Turunçgil nematodu %30’a kadar verim kaybına neden olabilir.

Köklere başını sokarak beslenen Turunçgil nematodu dişileri, iletken dokularda küçük yaralar meydana getirirler. Açılan bu yaralardan fungus ve bakteri gibi sekonder zararlılar da girebilir. Kök sisteminin bozulmasıyla susuzluk belirtileri gösteren ağaçlara sık sık su verilmesi neticesinde kök ve gövde çürümeleri, hatta zamklanmalar meydana gelebilir.

Turunçgil Nematodu Mücadelesi

Kültürel önlemler

• Turunçgil fidanlıkları nematoddan temiz arazilerde kurulmalı, turunçgil tesis edilmiş bahçeler arasında fidanlık kurulmamalıdır. Bulaşık bahçelerden herhangi bir şekilde toprak nakledilmemelidir.
• Bulaşık bahçelerde kullanılan pulluk, çapa vs. gibi aletler iyice temizlenmeden kullanılmamalıdır (Bu gibi aletler bir gece su içerisinde bırakılarak temizlenebilir).
• Bulaşık bahçelerden geçen sulama suyu ve yağmur sularının temiz bahçelere bulaşması engellenmeli ve damlama sulama sistemi tercih edilmelidir.
• Toprağa çiftlik gübresi, yeşil gübre gibi organik maddeler karıştırılarak toprağın biyolojik aktivitesi artırılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Kültürel önlemlerin yerine getirilmediği veya yetersiz kaldığı durumlarda kimyasal mücadele yoluna başvurulmalıdır. Turunçgil nematodu’na karşı kimyasal mücadele iki şekilde yapılmaktadır.

Boş saha ilaçlaması: Turunçgil tesisi yapılacak arazilerde Turunçgil nematodu larvaları tespit edildiğinde dikimden önce uygun bir nematisitle ilaçlanmalıdır.

Bitki varken ilaç uygulaması: Yapılan toprak analizleri sonucunda 100g toprakta en az 1600 adet ikinci dönem larva yoğunluğunda bulaşıklık saptanan bahçeler uygun bir nematisitle ilaçlanmalıdır. Zararlının mücadelesinde kullanılacak bitki koruma ürünleri aşağıda verilmiştir.

Turunçgil Nematodu İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı(%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar
Dazomet % 97	G	40 kg / da (dikimden 3 hafta önce)	1A;Z
Geçici olarak tavsiye edilen ilaçlar
Fenamiphos 400 g/l	EC	7,5 L/da (Bahçe)	56	1B
Fenamiphos 400 g/l	EC	200 ml (Fidanlık-Daldırma)		1B
Fenamiphos 400 g/l	EC	5 L/da (Fidanlık)		1B