Tarım ve Orman Bakanlığı
T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı
Ziraai Mücadele Teknik ve İdari Müdürlüğü

Akdeniz Meyve Sineği

Zararlı Mücadelesi
25 Aralık Cumartesi
Akdeniz Meyve Sineği Mücadelesi & İlaçları
Özet
Turunçgilde Akdeniz Meyve Sineği için kültürel önlemleri, doğal düşmanları, biyolojik, fiziksel ve kimyasal mücadele yöntemlerini öğrenin.
0
Paylaş

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Erginleri, 4,5-6 mm boyunda, ev sineğinin 2/3’ü büyüklüğündedir. Vücudun genel rengi sarımsı kahverengidir (Şekil 28a). Baş sarı, gözleri büyük, yeşil madeni pırıltılı, kenarları kırmızıdır. Abdomen açık renkte olup üst tarafında ikinci segmentin alt yarısı ile dördüncü segmentin alt kısmının üçte ikisini kapsayan grimsi renkte 2 şerit vardır.

Kanatları geniş olup üzerinde siyah ve soluk kahverengimsi şeritler vardır. Ayrıca kanatların kaide kısmına yakın yerde küçük nokta ve lekecikler mevcuttur. Bacakları kırmızımsı sarı olup üzerinde sarı ve siyah kıllar bulunur. Dişilerin abdomenlerinin sonunda ince uzun boru şeklinde ucu sivri yumurta bırakmaya yarayan ovipozitörleri vardır.

Yumurtaları mekik şeklinde ve beyazdır (Şekil 28b). Larvası beyaz ve bacaksız, vücudu 11 segmentten oluşmaktadır (Şekil 29a). Pupa koyu kahverengi renkte olup, fıçı şeklindedir (Şekil 29b).

Akdeniz Meyve Sineği ergini ve yumurtaları
Şekil 28. a) Akdeniz Meyve Sineği ergini b) Akdeniz Meyve Sineği yumurtaları

Kışı toprakta pupa veya ağaç üzerinde kalan, yere dökülen meyveler içinde son dönem larva olarak geçirir. İklim koşullarına göre ilkbahar sonu, yaz başında çıkan erginler beslendikten sonra yumurtalarını olgunlaşmakta olan meyvelerin kabuğunun 1-2 mm altına ovipozitörleri ile açtıkları deliğe bırakırlar. Bir dişi ömrü boyunca ortalama 300 adet yumurta bırakır. Açılan yumurtalardan çıkan larvalar meyvenin etli kısmı ile beslenerek üç dönem geçirir ve olgunlaşınca kendisini toprağa atarak, toprağın 0-15 cm derinliğinde pupa olurlar. Larvanın gelişmesi sıcağa bağlı olarak 9-18 gün arasındadır. Pupalardan ergin çıkışı yazın 10-12 gündür. Çıkan erginlerin eşeysel olgunluğa erişip çiftleşmesi için mantar, maya, kuş dışkısı ve fumajin gibi maddelerle 4-7 gün beslenmeleri gerekir. Bunların dışında amonyum kaynağı olan hayvan barınak atıkları zararlının kışı aktif geçirmesinde rol oynamaktadır. Yumurtlamanın olması için günlük ortalama sıcaklığın 16°C’nin üzerinde olması şarttır. Erginin ortalama ömrü doğal koşullarda 30-50 gündür.

Ege Bölgesi’nde yılda 4-5, Akdeniz Bölgesi’nde ise 7-8 döl verebilir. Ancak uygun iklim ve besin koşullarında erginler yıl boyu aktiftirler. Erginler konukçunun bol bulunduğu ortamlarda 20-50 m uçar, besinin az olması durumunda ise 500-700 m uçabilir.

Polifag bir zararlı olup dünyada 200’den fazla konukçusu bilinmektedir. Ülkemizdeki önemli konukçuları ise; turunçgiller (ekşi limon hariç), şeftali, kayısı, trabzon hurması, incir, avokado nardır.

Akdeniz Meyve Sineği zararını larvaları yapar. Meyvenin etli kısmında beslenen larvalar, bu kısımda bir yumuşama ve çürüme meydana getirirler. Zarara uğrayan meyveler, vaktinden önce sararıp dökülür (Şekil 29c, d).

Akdeniz Meyve Sineği larvası ve zararı
Şekil 29. a) Akdeniz Meyve Sineği larvası b) Akdeniz Meyve Sineği pupası c) Altıntopta Akdeniz Meyve Sineği zararı d) Mandarinde Akdeniz Meyve Sineği zararı

Karantina zararlısı olduğu için ihraç edilen turunçgil çeşitlerindeki zararı ülke ekonomisi yönünden çok önemlidir. Toleransı sıfır olduğundan, bu tür meyvelerin vuruklu ve bulaşık olması ihracata engel olmakta ve ürünün yurt dışına çıkarılmasına izin verilmemektedir. Yıllık zararının Ege Bölgesi’nde %5,2-78,9 arasında değişebileceği saptanmıştır. Dünyadaki subtropik ve tropik iklime sahip hemen hemen tüm ülkelere yayılmış bulunan zararlı, Türkiye’de Akdeniz sahil şeridinde yıl boyu görülebilir.

Bu zararlı, Ege ve Akdeniz sahil şeridi dışındaki bölgelerde meyve taşınımı sonucu gözlenmekte ve nadiren zarar meydana getirebilmektedir.

Doğal Düşmanları

Dünyada Hymenoptera takımından Braconidae ve Chalcididae familyasına ait larva ve pupa parazitoitleri biyolojik mücadele çalışmalarında kullanılabilmektedir. Genel avcı olan Hymenoptera takımından Vespidae familyasına bağlı bazı türlerin erginleri yakalayarak tükettiği bilinmektedir. Coleoptera takımına bağlı olan genel avcı Carabidea familyası türleri ve kümes hayvanlarının da toprakta bulunan pupalarla beslendiği bilinmektedir.

İlgili Ürünler

Turunçgilde Akdeniz Meyve Sineği Mücadelesi

Kültürel Önlemler

Dökülen enfekteli meyveler toplanıp imha edilmeli ve hasat sonunda ağaç üzerinde toplanmamış meyve bırakılmamalıdır. Turunçgil alanlarına, zararlıya ara konukçuluk eden şeftali, trabzon hurması, hünnap ve nar gibi çeşitler dikilmemelidir. Bulaşık meyveler meyve suyu işleme tesislerinde işlenmemeli ve temiz alanlara bulaşma riski nedeni ile taşınmamalıdır.

Kimyasal Mücadele

Erginlerin bahçede varlığını saptamak amacıyla erkenci çeşitlerin bulunduğu turunçgil bahçelerine ağustos ayının ikinci yarısında, içinde cezbedici olarak Trimedlure içeren tuzaklar asılır. Tuzaklarda erginler yakalanmaya başladığında ve meyveler de vurma olgunluğuna ulaştığında mücadeleye başlanır. İlaçlamayı takiben tuzaklarda yine sinek görülüyorsa kullanılacak ilacın etki süresine bağlı olarak ilaçlamalar tekrarlanır. Son ilaçlama ile hasat arasındaki bekleme süresine dikkat edilmelidir. Günlük ortalama sıcaklık 16°C’nin altına düştüğünde ilaçlamalara son verilir. Limon bahçelerinde ilaçlamaya gerek yoktur.

Mücadelede “zehirli yem kısmi dal ilaçlama yöntemi” kullanılır. Hazırlanan karışım (cezbedici+insektisit) mümkün olduğu kadar kalın zerrecikler atan (meme genişliği 2-3 mm) normal basınçlı pülverizatör ile ağaçların güneydoğu yönüne, 1-2 m2’lik bir alandaki meyve ve yapraklar iyice ıslanacak şekilde uygulanır. Ağaç başına ortalama 150 gr ilaçlı karışım kullanılır. İlaçlamada bir sıra atlanır, ikinci ilaçlamada ilaçlanmayan sıralar ilaçlanır. Zararlının mücadelesinde kullanılacak bitki koruma ürünleri aşağıda verilmiştir.

Turunçgilde Akdeniz Meyve Sineği İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Biyo-teknik Mücadele

Kitle Halinde Tuzakla Yakalama (KHTY)

Akdeniz Meyve Sineği’ne karşı değişik şekil ve boyutlarda yapılmış ruhsatlı tuzaklar zararlının kitle halinde yakalanmasını sağlamak amacıyla kullanılmaktadır. Ülkemizde ruhsatlı olan tuzaklardan ikisi para-feromon (erkek cezbedici) bulunan kapsüller ile erkek böcekleri, diğer ruhsatlı tuzaklar ise besin cezbedici içerenler ile çoğunlukla dişileri çekerek etkili olmaktadır.

Kitle halinde yakalama tuzakları altı sarı kova ve üstü şeffaf veya sarı kapak olmak üzere iki parçadan oluşur ve tüm dünyada “Tephri trap” olarak bilinir. Kovaların içine erkek veya dişi bireyleri çeken cezbediciler yerleştirilerek kullanılmaktadır (Şekil 34). Ancak tephri trap haricinde farklı şekillere sahip ruhsatlı tuzaklar da bulunmaktadır.

Besin İstasyonu (BS)

Kova tipi ve benzeri tuzaklar haricinde besin istasyonları da biyo-teknik mücadelede kullanılabilmektedir. Besin istasyonlarının kova tipi tuzaklardan farkı, zararlının belirli bir hazneye toplandığı parça bulunmamaktadır. Bu tuzaklar hidrolize protein veya farklı cezbediciler ile az miktarda insektisit karışımından oluşmakta ve genellikle tek parça şeklindedir. Cezbedici ve insektisit karışımı, sünger benzeri ya da farklı yüklenici materyallere emdirilerek kullanılmaktadır (Şekil 35) .

Tuzaklar ağaçların güney, güney doğu yönüne, yerden 1.5–2 m yüksekliğe asılmalıdır. Ayrıca tuzak açıklıklarının yaprak, dal, sürgün gibi bitki kısımları ile kapanmamasına dikkat edilmelidir (Şekil 36).

Akdeniz meyvesineği tuzak asımı
Şekil 30. a) Tephri trap b) Besin istasyonu c) Akdeniz Meyve Sineği tuzak asımı

Kaynaklar

Bu makale, T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI’ndan alınmıştır. İçerikte hiçbir değişiklik yapılmamıştır.

Orijinal Makale

Ali ÖZTOP, Dr. Abdullah YILMAZ, Dr. Mehmet KARACAOĞLU,Dr. Adalet HAZIR, Dr. Melike YURTMEN, Ali KARATAŞ, Dr. Münevver KODAN, Bengi TOPKAYA KÜTÜK, Nuri ARI, Bilgin GÜVEN, Dr. Öncül K. CANER, Dr. Ercan CANIHOŞ, Selda ÇALIŞKAN, Fatih TOLGA, Dr. Serdar EYMİRLİ, İlker KURBETLİ, Dr. Yasemin SABAHOĞLU (2017). Turunçgil Entegre Mücadele Teknik Talimatı. Ankara: T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI