Tanımı ve Yaşayışı
Antepfıstığı meyve içkurdu (Megastigmus pistaciae) erginleri 4,0-5,9 mm boyunda, genellikle sarı renklidir. Baş sarı, petek gözler büyük ve kırmızıdır. Antenlerin uç kısmı iplik gibidir. Mezotoraks oldukça iyi gelişmiş olduğundan, zararlı kambur gibi görünür. Yumurta koyma borusu (ovipozitör) iyi gelişmiş ve hemen hemen abdomen boyu kadardır.
Kanatlar şeffaf ve parlak, üzerileri çizgiler halinde esmer noktalı ve kıllıdır. Yumurtaları kirli beyaz renkli ve uzuncadır. Olgun larva 4,5-6,5 mm olup, rengi donuk kirli beyaz, yay biçiminde, baş ve abdomen uçları ince, ortası kalın ve bacaksızdır.
Pupa 4,0-6,5 mm rengi mat beyaz olup, serbest pupa tipindedir.
Kışı antepfıstığı meyveleri içerisinde geçirerek, nisan ayı ortalarında pupa olur. Pupa dönemi 20-27 gündür. Larva, pupa olmadan önce çıkış deliğini hazırlar. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde iklim koşullarına bağlı olarak ergin çıkışları Şanlıurfa için mayıs ayının ilk haftası, Gaziantep için mayıs ayının 2. haftasında olmaktadır. Ergin çıkış süresi Şanlıurfa’da 27, Gaziantep’te 52 gün sürmektedir. Ergin ömrü 6-8 gündür. Erginler, çıkışlarının üçüncü veya dördüncü gününde yumurta bırakmaya başlar. Yumurtalarını meyve sap kısmına yakın ve meyve embriyosuna ovipozitörü ile bırakır. Erginler her meyve tanesine bir yumurta bırakır, bazı tanelerin embriyosu içinden nadiren 2 larva çıkar. Yumurtalardan 5-6 gün içinde çıkan larvalar, meyve embriyosunda beslenir. Bu larvaların bir kısmı hızla gelişerek, temmuz-ağustos aylarında ergin olurlar. Ancak, bu dönemde meyvenin kemik dokusu sertleşmiş olduğundan, bırakılan yumurtalardan çıkan larvalar, sertleşmiş meyve kabuğunu delerek meyve içine giremezler. Bu dönemde çıkan erginler popülasyonun ortalama %15’ini oluşturmaktadır. Diğer larvalar, ağaç üzerinde veya yere dökülen meyveler içinde kışı geçirmektedir. Yılda bir döl verir. Bazı yıllar diyapoz süresi 2 yıl kadar sürebilir.
Zarar Şekli, Ekonomik Önemi ve Yayılışı
Esas zararı mayıs ayı içinde çıkan erginler meydana getirir. Yumurtalarını kemik dokusu sertleşmeyen meyvelerin sap kısmına yakın yere bırakır. Burada siyah renkli bir halka görülür ve reçine çıkışı olur. Zarara uğrayan meyveler ya kurur kahve renkli bir görünüm alır, ya da hasada kadar diğer meyvelerden farksız, ancak içsiz olarak gelişir. Meyve içi geliştikten sonra zarara uğrayan meyveler, karakteristik olarak olgunlaşmış gibi kırmızılaşır ve genellikle uç kısmı siyahlaşır. Zarar %40’a kadar varabilir. Her larva bir meyvede zararlı olur. Ülkemizde antepfıstığı yetiştirilen bütün alanlarda bulunmaktadır.
İlgili Ürünler
Konukçuları
Ülkemizde M. pistaciae’nın konukçusu olarak antepfıstığı (Pistacia vera L.), buttum (P.khinjuk (Stocks)), menengiç (P. terebinthus L.) ve atlantik sakızı (P. atlantica Desf.) belirlenmiştir.
Doğal Düşmanları ve Etkinlikleri
Parazitoitleri
Sycophila biguttata (Swederus) (Hymenoptera: Eurytomidae)
Eurytoma pistaciae (Rond.) (= setigera Mayr) (Hymenoptera: Eurytomidae)
Eupelmus uruzonus (Dalman) (Hym.:Eupelmidae)
Mücadelesi
Mekanik Mücadele
Hasattan sonra, ağaç üzerinde kalan çürük ve bozuk meyve salkımları ile yere dökülen ticari değeri olmayan meyveler toplanarak yakılmalıdır.
Kimyasal Mücadele
İlaçlama zamanı
Ağaç üzerinde kalmış veya toprağa dökülmüş bir yıl öncesine ait 300 meyve mart-nisan aylarında kontrol edilir. Meyve içinde saptanan canlı larva oranı %10 ise kimyasal mücadeleyapılmalıdır. İlaçlama yapılması gerekli olan bahçelerde yaklaşık 100 adet kurtlu meyve tel kafes içerisinde kültüre alınarak mayıs ayından itibaren ergin çıkışı izlenir. Yapılan günlük kontrollerde ilk ergin çıkışının görülmesinden bir hafta sonra ilaçlamaya başlanır.
Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları
Bakanlığın “Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı" ile "Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı Mobil Uygulaması” nda yayınlanan ve tavsiye edilen bitki koruma ürünü kullanılır.
Kullanılacak alet ve makineler
İlaçlamada, hidrolik bahçe pülverizatörü veya motorlu bahçe pülverizatörü kullanılır.
İlaçlama tekniği
İlaçlama kaplama şeklinde yapılmalı ve meyve salkımlarının iyice ıslatılmasına dikkat edilmelidir.