Bezelyede Antraknoz

Tanımı ve Yaşayışı

Bezelyede antraknoz hastalığı, Ascochyta türleri tarafından meydana getirilir. Hastalıktan sorumlu 3 tür bulunmaktadır. Bunlar Ascochyta pinodes (Berk and Blox) (Jones), Ascochytapisi (Lib). ve Ascochyta pinodella (Jones) dır.

Tüm dünyada ve Türkiye’de yaygın olarak bulunan tür ise Ascochyta pinodes (Eşeyli formu Mycosphaerella pinodes ) dır.

Ascochytapinodes toprakta saprofit olarak yaşayabilen, tohum ve hastalıklı bitki artıkları ile taşınabilen ve bezelyenin tüm toprak üstü organlarında hastalık yapabilen bir fungustur. Yine Mycosphaerella pinodes, toprakta ve bitki kalıntıları üzerinde sklerot ve klamidospor gibi yapılar oluşturarak kışı geçirebilmektedir. Etmenin kısa mesafelerde taşınıp epidemi oluşturmasında piknidiosporlar önemliyken, eşeyli sporları olan askosporlar ise yeni patotiplerin oluşmasında ve uzak mesafelere taşınmasına aracılık etmektedir.

Hastalığın epidemik karekter kazanmasında nem ve sıcaklık oldukça önemlidir. Optimum enfeksiyon koşulları, %90’nın üzerindeki nem ve 15-20°C sıcaklıktır. Enfeksiyonun oluşabilmesi için bu koşulların 1-2 gün sürmesi ve yaprak ıslaklığının en az 2 saat süre ile devam etmesi gerekmektedir. Sağanak yağışlar ve rüzgâr hastalığın epidemi yapmasında önemlidir.

Belirtileri, Ekonomik Önemi ve Yayılışı

Etmen, bezelyenin toprak üstü tüm organlarında hastalık belirtileri oluşturmaktadır. Aynı zamanda çıkış öncesinde tohum çürüklüğü ve çıkış sonrasında ise fide kök boğazı çürüklüğüne de neden olabilmektedir.

Hastalığın belirtileri, yapraklarda başlangıçta ıslak görünümlü lekeler halindedir. Daha sonra bu alanlar siyahımsı morumsu şekilsiz küçük lekelere dönüşür (Şekil 1). Çevre koşulları hastalığın gelişmesi için uygun olduğunda bu lekeler genişleyerek birleşip yanıklık görüntüsü meydana getirir ve bu yapraklar bitkide asılı kalırlar.

Belirtiler daha çok bitkinin alt kısımlarında yaygın olarak görülür. Bitkinin sap kısmındaki belirtiler yapraklarda olduğu gibi ıslak görünümlü lekeler şeklinde başlar. Daha sonra kiremit kırmızımsı siyah renge döner. Belirtilerin ilerleyişi bitkinin boyuna doğrudur. Bu belirtiler hastalığın ileri aşamalarında genişlik olarak da artar ve sapı çepe çevre sarar (Şekil 2).

Bitkinin sapı bu noktadan kırılır. Etmenin kapsüllerdeki belirtisi ise yine benzer renkte çökük, yuvarlak veya oval lekeler şeklinde, genellikle 0.5-1 cm çapında bir görünüm alır. Daha sonra bu belirtiler hastalığın şiddetine bağlı olarak genişleyip kapsüllerin büyük bir kısmını kaplayabilir ( Şekil 3).

Şiddetli enfeksiyonlarda bitkinin üst kısımlarında da (yaprak,dal ve kapsüller) hastalık belirtileri görülebilir (Şekil 4).

Hastalık, bezelye tarımı yapılan alanlarda, özellikle ilkbaharda yağışın bol ve nemli geçtiği yıllarda %15-20 ürün kaybına neden olmaktadır. Bu ürün kayıpları bazen %50’yi bulabilmektedir.

Konukçuları

Etmenin konukçuları bezelye, fasulye, bakla ve bu bitkilerin yabani formlarıdır.

Mücadelesi

Kültürel Önlemler

• Hastalıkla bulaşık olmayan tohum kullanılmalıdır.
• Tohumluk üretimi için nemin düşük ve daha az yağış alan bölgeler seçilmelidir.
• Daha önceki yıllarda hastalıkla bulaşık olduğu belirlenen tarlalarda ekim yapılmamalı ve münavebe uygulanmalıdır.
• Bitkide, aşırı sulamadan ve nem ile yaprak ıslaklığına neden olan sulama şekillerinden kaçınılmalıdır.
• Hastalıklı bitki artıkları tarladan uzaklaştırılarak imha edilmelidir.
• Etmene konukçuluk yapan yabancı otların mücadelesi yapılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

İlaçlama Zamanı

Yeşil aksam ilaçlamasında, hastalığın her yıl görüldüğü üretim alanlarında, günlük ortalama sıcaklığın 15-20°C ve nisbi nemin %80 ve üzerine çıktığı yağışlı dönemlerde koruyucu olarak ilaçlamaya başlanmalıdır. Hastalığın her yıl görülmediği alanlarda ise ilaçlamaya, çiçeklenme döneminde bitkinin yaşlı alt yaprakları üzerinde ilk belirtilerin görülmesiyle başlanır ve çevre koşulları ile hastalığın durumuna bağlı olarak ilaçlama tekrarlanır.

Kullanılacak Bitki Koruma Ürünleri ve Dozları

Bakanlık tarafından yayınlanan “Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı”nda tavsiye edilen bitki koruma ürünleri ve dozları kullanılır.

Kullanılacak Alet ve Makineler

Sırt pülverizatörü (mekanik veya motorlu), atomizörü veya tarla pülverizatörü kullanılır.

İlaçlama Tekniği

Tohum ilaçlamasında, ilacın tohumu kaplamasına, yeşil aksam ilaçlamasında ise özellikle bitkinin alt kısımlarına da gelecek şekilde tümünün ilaçlanmasına özen gösterilmelidir.