Tanımı ve Yaşayışı
Erginlerin hâkim rengi siyahtır. Abdomen sarı çizgili, vücudun diğer kısımları gri- siyah renkte, fazla hareketli olmayan sineklerdir. Tarlada dikkatlice bakıldığında nohut yaprakçık ve dalcıkları üzerinde kolayca görülürler. Dişiler ortalama 1.4–1.6 mm, erkekler 1.1–1.3 mm boyundadır.
Yumurta mat beyaz renkte ortalama 0.1 mm boyundadır. Yumurtalar yaprak dokusu içine bırakıldıkları ve küçük olduklarından gözle görülmez.
Larva kirli sarı, parlak görünümlü ve silindiriktir. Larvalar nohut yaprakçıklarının iki epidermisi arasında açtığı galeride bulunur. Larva üzerinde enine 10 adet bant vardır. Olgun larva ortalama 2.4–2.8 mm boyda ve çıplak gözle kolayca görülür.
Pupa fıçı şeklinde, bal sarısı veya kızıl-kahve renkli, boyları 2 mm kadar olup, kök boğazı civarından alınacak toprak örneğinde gözle görülebilir.
Kışı toprağın 3–6 cm derinliğinde pupa döneminde geçirir. İlkbaharda erginler çıkar ve taze nohut yaprakçıklarında beslenir. Cinsel olgunluğa erişince çiftleşir. Dişiler ovipozitörleriyle yaprakçıkların üst epidermisini delerek iki epidermis arasına yumurtalarını bırakırlar. Her yaprakçığa genellikle 1 adet olmak üzere bir dişi 30–35 civarında yumurta bırakır. Yumurtaların bırakıldığı yer hafif bir şişkinlik ve açık renkli bir leke halinde görülür. Erginler bu yumurta bırakılan yerden çıkan özsu ile beslenir.
Yumurtalar 2–4 günde açılır. Çıkan larva, yaprakçıklar içinde galeri açarak beslenir. Olgun larva yaprakçığın yan kenarından kendini toprağa atarak 2–5 cm toprak derinliğinde pupa olur. 14–15 günlük pupa döneminden sonra yeni erginler çıkar. Bir dölün gelişme süresi sıcaklık ve neme bağlı olarak 1–1.5 ayda tamamlanır. Yılda 2–3 döl verebilir.
Zarar Şekli, Ekonomik Önemi ve Yayılışı
Yeni çıkan ergin dişiler ovipozitörlerini yaprak epidermisine sokarak buradan çıkan öz su ile beslenirler. Emgi yerleri yaprakçıklar üzerinde zarımsı sarımtrak renkte lekeler halindedir. Bir yaprakta 40 emgi deliği bulunabilir. Açılan bu yaralara saprofit mantarlar yerleşebilir.
Asıl zarar larvalar tarafından yapılır. Yumurtadan çıkan larva parankima dokusu içinde beslenir. Beslenme sonucu önce açık renkli ip şeklinde galeri oluşur, sonra kabarcık şeklini alır ve tüm yaprak ayasını kaplar. Bu dönemde larvanın dışkıları belirgin bir şekilde görülür.
Fazla zarar görmüş yaprakçıklar sararır ve dökülür. Dökülmeler bitkinin özellikle alt dalcıklarında olur ve verim azalır. Bahar ayları yağışlı geçen ve kuvvetli topraklarda bitki yeni yapraklar ve büyüme yapabildiğinden zararı önemli değildir. İlkbaharı kurak geçen ve zayıf topraklarda bitki yeni yapraklar ve büyüme yapamadığından zararı önemlidir.
İlgili Ürünler
Ülkemizdeki tüm nohut ekiliş alanlarında görülür.
Konukçuları
Kültür bitkilerinden nohut, yabani bitkilerden Öküz çanı (Kayışkıran), O. spinosa konukçularıdır.
Doğal Düşmanları
Larva parazitoitleri
Opius monilicornis Fischer. (Hym.: Braconidae),
Diglyphus isaea (Walk) (Hym.:Eulophidae),
Tetrastichus sp. (Hym.:Braconidae)
Dialinopsis arenaria (Erdos) (Hym.: Braconidae)
Chrysorcharis longitarsus Han. (Hym.: Braconidae)
Mücadelesi
Kültürel Önlemler
Bir önceki yıl Nohut sineği zararı görülen tarlalarda kışı geçirecek pupaları öldürmek amacıyla hasat sonunda derin sürüm uygulanmalıdır.
Biyolojik Mücadele
Zararlının parazitoitlerinin korunmasına özen gösterilmeli ve nohut sineğine karşı yapılacak olan mücadelede parazitoitlere yan etkisi en az olan bitki koruma ürünleri kullanılmalıdır.
Kimyasal Mücadele
İlaçlama Zamanı
Zararlı olduğu yer ve yıllarda nohutların çıkışından 15–20 gün sonra yapılan kontrollerde bulaşmanın %50’ye ulaşması durumunda ilaçlama yapılmalıdır. Bir bitkide iki veya üç galerili yaprak bulunması halinde o bitki bulaşık kabul edilir.
İlkbaharı yağışlı geçen yıllar ile nohutun iyi gelişme gösterdiği verimli ve kuvvetli topraklarda Nohut sineği popülâsyonu yüksek olsa dahi verimi azaltacak bir etkide bulunmadığından ilaçlama gerekmemektedir. Bu nedenle, bitkilerin normal gelişemediği, taban suyu az, toprağı kıraç ve ilkbaharı kurak geçen yıl ve yerlerde kimyasal mücadele gerekmektedir. Bir uygulama yeterlidir.
Kullanılacak Bitki Koruma Ürünleri ve Dozları
Bakanlık tarafından yayınlanan “Bitki Koruma Ürünleri” kitabında tavsiye edilen bitki koruma ürünleri ve dozları kullanılır.
Kullanılacak Alet ve Makineler
İlaçlamada, hidrolik tarla pülverizatörü, sırt pülverizatörü (mekanik, otomatik, motorlu)veya sırt atomizörü kullanılır.
İlaçlama Tekniği
Bitkinin her tarafı ilaçla kaplanacak şekilde uygulama yapılır.