Turunçgil Kırmızı ve Sarı Kabuklu Biti

Tanımı, yaşayışı ve zarar şekli

Ergin dişinin kabuğu daire şeklinde olup, A. aurantii’de kırmızı renkli ve bombeli, A. citrina’da sarı renkli ve yassıdır. Kabuk çapı ortalama 1,8-2,0 mm’dir. Dişiler 3 nimf (Şekil 18a), erkekler 2 nimf (Şekil 18b), prepupa ve pupa dönemlerinden sonra ergin olurlar. Yeni çıkan nimfler çıplak ve açık sarı renklidir. Kabuk altındaki ergin dişinin vücudu böbrek şeklinde ve limon sarısı rengindedir (Şekil 19a). Erkekte kabuk prepupa döneminden itibaren bir tarafa doğru hafifçe uzar Ergin erkek bir çift kanada sahip olup, boyu 0,6-0,8 mm, kanat açıklığı ise 1,5 mm’dir.

Kırmızı Kabuklu Biti kışı ergin (%50) ve diğer dönemlerde, Sarı Kabuklu Biti ise çoğunlukla 2. dönem nimf (%75) halinde konukçusu üzerinde geçirir. Bu Kabuklu Bitiler ovovivipardırlar. Bir dişinin karnında açılan yumurtalardan 30-150 adet hareketli nimf çıkabilir. Bölgelere göre yılda 3-5 döl verebilirler.

Sarı Kabuklu Biti, turunçgil ağaçlarının en çok yapraklarını sonra meyvelerini tercih eder. Kırmızı kabuklubit’in aksine sürgün ve dallarda yok denecek kadar azdır. Ayrıca Sarı kabuklubit yaşlı, Kırmızı kabuklubit genç ağaçları daha çok tercih eder. Bu tercihler türlerin ayrılmasında önemlidir. Doğu Akdeniz bölgesinde hakim tür Kırmızı kabuklubit, diğer bölgelerimizde ise Sarı kabuklubit’tir. Meyve, yaprak ve sürgünleri sokup emmek suretiyle kalite ve kantite kaybına neden olurlar (Şekil 19b, c, d).

Doğal Düşmanları

Turunçgil sarı ve kırmızı Kabuklu Bitileri'nin parazitotleri ve predatörleri aşağıda verilmiştir.

Parazitotleri

• Aphytis melinus (DeBach) (Hym.: Aphelinidae)
• Aphytis aonidia (Mercet) (Hym.: Aphelinidae)
• Aphytis chrysomphali (Mercet) (Hym.: Aphelinidae)
• Aspidiotiphagus citrinus (Craw) (Hym.: Aphelinidae)
• Aspidiotiphagus lounsburyi B.P. (Hym.: Aphelinidae)
• Coccophagus lycimnia (Walker) (Hym.: Aphelinidae)
• Comperiella bifasciata How. (Hym.: Encyrtidae)
• Grasseiteles ciliator Aubert (Hym.: Ichneumonidae)

Predatörleri

• Chilocorus bipustulatus (L.) (Col.: Cocinellidae)
• Rhyzobius lophanthae (Blaisdell) (Hym.: Aphelinidae)
• (Col.: Cocinellidae) (Hym.: Aphelinidae)
• Scymnus apetzoides M. (Col.: Cocinellidae)
• Scymnus (Pullus) levaillantii Muls. (Col.: Cocinellidae)
• Scymnus rubromaculatus Gozeze (Col.: Cocinellidae)
• Pharascymnus oveides Sic. (Col.: Cocinellidae)
• Pharascymnus pharocides Mars. (Col.: Cocinellidae)
• Cybocephalus fodori minor E.-Y. (Col.: Cybocephalidae)
• Cybocephalus mediterraneus E.-Y. (Col.: Cybocephalidae)
• Cheletogenes ornatus C. and F. (Acarina:Cheyletidae)
• Hemisarcoptes coccophagus Meyer. (Acarina: Hemisarcoptidae)
• Euseius delhiensis (Naryanan and Kaur) (Acarina: Phytoseiidae)
• Euseius finlandicus (Oudemans) (Acarina: Phytoseiidae)

Doğal düşmanların popülasyonları Ağustos ayından itibaren artmaya başlar ve sonbahar aylarında en yüksek düzeye ulaşır.

Turunçgil Kırmızı ve Sarı Kabuklu Biti Mücadelesi

Kültürel Önlemler

Ağaçlar kuvvetli bulundurulmalı, zararlı ile yoğun bulaşık olan kuru veya kurumaya yüz tutmuş dallar kesilip yakılmalıdır.

Biyolojik Mücadele

En etkin doğal düşmanları C. bipustulatus (Şekil 20a, b) ile Aphytis (Şekil 20c, d) türleridir. Parazitlenmenin %50’nin üzerinde olduğu bahçelerde ilaçlama yapılmamalıdır. Parazitlenmenin düşük olduğu yerlerde de doğal düşmanların korunması için ilaçlamalar en geç temmuz ayı sonunda bitirilmeli, özellikle kaplama ilaçlamalar sonbahara bırakılmamalıdır. Doğal düşmanların etkinliğini artırmak amacıyla bahçe kenarındaki tozlu yollar ziftlenmeli ya da asfaltlanmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Bu zararlıya karşı hasattan hemen sonra başlanıp şubat sonuna kadar olan dönemde kış ve yaz olmak üzere iki ayrı zamanda ilaçlama yapılabilir

Mayıs ayı başından itibaren haftada 2 kez hareketli nimf çıkışları kontrol edilir. İlk nimfler görüldükten iki hafta sonra 1. dönem nimfler çoğunlukta olduğu zaman ilaçlamaya başlanır. Ancak zararlının bulunması mutlak surette ilaçlamayı gerektirmez. Yaprak başına düşen canlı ergin ve nimf sayısı A. citrina için 20’den, A. aurantii için 0,5’den fazla ise ilaçlama gerekir. Bunu belirlemek için bahçeyi temsil edecek şekilde 20 ağaçtan 5’er yaprak olmak üzere toplam 100 yaprak toplanır. Yaprakların alt ve üst yüzündeki canlı ergin ve nimfler sayılarak yaprak adedine bölünür.

Meyveler fındık iriliğine geldiğinde her ağaçtan 10 adet olmak üzere, 25 ağaçtan toplam 250 meyve kontrol edilir. Bir tane bile kabuklubit görülen meyve bulaşık kabul edilir. Meyve bulaşıklığı oranı %15’ten fazla ise ilaçlamaya karar verilir.

Feromon tuzaklar ile popülasyon yoğunluğu belirlenecekse; tuzaklar, mart ayı sonunda 100 ağaca bir adet gelecek şekilde yerden 1,5-2 m yüksekliğe ve ağacın iç tarafına asılır. Tuzaklarda haftalık yapılan sayımlarda yakalanan ergin erkek sayısının maksimuma ulaşmasından bir hafta sonra ilaç uygulaması yapılır.

Yazlık yağlarla yapılan ilaçlamalar kışın daha etkili olduğu için kış dönemi ilaçlamaları tercih edilmelidir. Herhangi bir nedenle kışlık ilaçlama yapılamamışsa veya yapıldığı halde popülasyon düşürülememişse mevsim içinde ilaçlamalar tekrarlanır ve mücadeleye kontrollü olarak devam edilir.

Ağacın önce iç tarafları, sonra dışı iyice ilaçlanmalıdır. İlaç mümkün olduğunca yere damlatılmamalı ve yüksek basınçlı motorlu pülverizatörlerden biri kullanılmalıdır. İlaçlamalarda yazlık yağlar kullanılacaksa bahçe sulanmalı, sıcaklığın 32°C’yi geçmediği saatlerde ilaçlama yapılmalıdır. Yazlık yağlar, kükürtlü preparatlarla kesinlikle karıştırılmamalı, yazlık yağ ve kükürtlü preparat uygulamaları arasında en az bir ay süre bırakılmalıdır.

Bu ilaçlamalar aynı zamanda beyaz sinekler, yıldız koşnili, virgül kabuklu biti ve yumuşak koşniller için de etkilidir. Zararlının mücadelesinde kullanılacak bitki koruma ürünleri aşağıda verilmiştir.

Turunçgil Kırmızı ve Sarı Kabuklu Biti İçin Kullanılabilecek İlaçlar

Etkili madde adı ve oranı (%)	Formülasyon tipi	Doz (100 litre suya)	Son ilaçlama ile hasat arası   süre (gün)	Etki mekanizması*
Güvenli olarak tavsiye edilen ilaçlar
Pyriproxifen 100 g/l	EC	50 ml	28	7C
Spirotetramat 100 g/l	SC	75 ml	14	23
9- decenyl acetate   0,12mg/Kapsül	Tuzak	1 adet/ha (Monitör amaçlı)
Kontrollü olarak tavsiye edilen ilaçlar
Buprofezin 400 g/l	EC	65 ml	56	16
Yazlık yağ 700 g/l	EM	1,5 lt	21
Yazlık yağ 850 g/l	EM	1,25 lt	21
Parafinik mineral yağ 790 g/l	EM	1,5 lt	21
Parafinik mineral yağ 766 g/l	EM	1,2 lt	21
Parafinik mineral yağ 800 g/l	SL	1,5 lt	21

‍