Tanımı ve Yaşayışı
Ergin dişiler, uzunca oval biçimde ve beyaz unlu gibi görünür. Ortalama uzunluğu 3.7 mm, eni ise 1.8 mm'dir. Ergin dişilerin vücudunun etrafında çepeçevre ince ipliğimsi 36 adet uzantı bulunur. Abdomenin sonunda bulunan bir çift uzantı diğerlerinin bir buçuk katı kadardır. Vücudun her tarafı beyaz ince mumsu yapıdaki iplikçiklerden oluşan bir örtü ile kaplıdır. Bazen tek başına çoğunlukla gruplar halinde bulunurlar.
Erkekleri kanatlı olup,sarımsı veya koyu kırmızımsı renktedir. Doğada nadir olarak görülürler. Vücut uzunlukları 1 mm kadardır. Kanatları saydam ve vücuttan daha uzundur. Antenleri 10 segmentli olup, abdomenin ucunda flament denilen uzun beyaz bir çift kıl vardır.Yumurtalar saman sarısı renkte, uzunca oval şekilde, yaklaşık 0.4 mm çapında ve 100-150 adetlik kümeler halinde olup üzerileri mumsu ipliklerle örtülüdür.
Yumurtadan yeni çıkmış larvalar, uzunca ve kirli gri renkte olup antenleri 6 segmentlidir. Vücudun şekli erginlere benzer fakat onlardan daha küçüktür. Genellikle koloni halinde yaşarlar. Yumurta, larva, ergin bireyleri bir arada bulunur. Kışı çoğunlukla yumurta ve döllenmiş dişi olarak gövde ve kalın dalların çatlaklarında ve kabuk altlarında geçirir. Bazen toprak altında ağaç ve yabacı otların kök boğazlarında da geçirdikleri görülmektedir. Bir dişi, 100-150’şer adetlik kümeler halinde 300-400 adet yumurta bırakır.
Dişi bireyler üç larva dönemi geçirerek ergin olurlar. Erkek bireyler kanatlı olup, iki larva, prepupa ve pupa dönemlerinden sonra ergin olur. Eşeyli veya eşeysiz olarak üreyebilirler. Orantılı nemi yüksek, gölgeli ve sıcak yerler gelişmesi için en uygun alanlardır. Yaz aylarında (haziran ikinci yarısı - temmuz ortaları), önce gövde ve ana dallarda görülür. Zamanla ağacın üst kısımlarına doğru ilerleyerek meyve sapına, meyvelerin birbirlerine ve yaprak ile temas eden noktaları ile meyve tacı (kaliks) çevresi ve tacın iç kısmına (korunaklı yerlere) girerek buralarda beslenir ve çoğalırlar. Yaz sonuna doğru buralardan gövde ve dallara geçerek dağılırlar. Akdeniz Bölgesi nar alanlarında yılda 2-3 döl verebilmektedir.
Zarar Şekli, Ekonomik Önemi ve Yayılışı
Nar meyvelerinin sap ile birleştiği, meyve tacı, bitişik meyveler ve meyve ile yaprakların birleşme noktalarında emgi yaparak meyve kalitesini düşürür. Yoğun bulaşmalarda meyve kabuğu esnekliği azaldığı ve gelişmesi yavaşladığı için kabuk çatlamalarına sebep olur. Salgıladığı tatlımsı madde ile de özellikle meyvelerde ve bu meyvelere yakın yaprak ve sürgünlerde fumajine neden olur.
Ayrıca, zararlının çıkardığı tatlımsı maddeler Portakal güvesi (Cryptoblabes gnidiella Mill.) ve Harnup güvesi (Ectomyelois ceratoniaeZell.) ’nin ilk dönem larvalarının besin kaynağı olur ve dolaylı olarak da bu zararlıların yüksek popülasyon oluşturmasına yol açar. Akdeniz ve Ege Bölgesi’nde yaygındır.
Konukçuları
Başta turunçgil olmak üzere nar, ayva, zeytin, harnup, dut, bağ, muz, zakkum, yerfıstığı, balkabağı, kavun, karpuz ve pek çok süs bitkisi konukçuları arasındadır. Ülkemizde yetiştiriciliği yapılan tüm nar çeşitlerinde zarar oluşturabilmektedir.
Doğal Düşmanları ve Etkinlikleri
Parazitoitler
Leptomastix dactylopii How (Hym.: Encyrtidae)
İlgili Ürünler
Achrysophagus sp. (Hym.: Encyrtidae)
Anagyrus pseudococci Gir. (Hym.: Encyrtidae)
Leptomastidae abnormis Gir. (Hym.: Encyrtidae)
Predatörler
Cryptolaemus montrouzieri Muls. (Col.:Coccinellidae)
Hyperaspis polita Weise. (Col.:Coccinellidae)
Scymnus quadrimaculatus Herbst. (Col.:Coccinellidae)
Scymnus suturalis Thonbrg. (Col.:Coccinellidae)
Scymnus apetzoides M. (Col.:Coccinellidae)
Scymnus apetzi Muls. (Col.:Coccinellidae)
Nephus includens Kirsch. (Col.:Coccinellidae)
Exochomus quadripustulatus L. (Col.:Coccinellidae)
Exochomus var. floralis (Col.:Coccinellidae)
Sympherebius fallax Navas (Neur.:Hemerobiidae)
Sympherobius sanctus Tjed. (Neur.:Hemerobiidae)
Chrysoperla carnea Steph. (Neur.:Chrysopidae)
Chrysoperla prasina Burm (Neur.:Chrysopidae)
Orius minutus L. (Hem.:Anthocoridae)
Cardiastethus fasciiventris Garb. (Hem.:Anthocoridae)
Dicrodiplosis pseudococci (Felt) (Dip.:Cecidomyiidae)
Mücadelesi
Kültürel Önlemler
Unlubit hava sirkülasyonu iyi olmayan ve nem oranı yüksek bahçelerde daha fazla sorun oluşturmaktadır. Bu nedenle aşağıdaki kültürel önlemler alınmalıdır.
- Bahçe tesis ederken sık dikimden kaçınılmalıdır
- Dip sürgünleri zamanında temizlenmeli ve yere değen etek dallar, budama ile yükseltilerek ağacın ve dolayısı ile bahçenin iyi bir şekilde havalanması sağlanmalıdır.
- Güneşlenme ve hava sirkülasyonu sağlayacak şekilde tekniğine uygun bahçe tesis edilmeli ve her yıl düzenli budama yapılmalıdır.
- Salma veya karık usulü sulama yerine damla sulama yöntemi tercih edilmelidir.
- Yabancı ot mücadelesine özen gösterilmelidir.
- Bitişik meyvelerde seyreltme yapmak zarar oranını düşürmektedir.
Biyolojik Mücadele
Nar bahçelerinde Unlubit mücadelesinde, turunçgil bahçelerinde olduğu gibi zararlının baskı altında tutulmasında yerli doğal düşmanların önemli payı olduğu bir gerçektir. Bu nedenle, nar hastalık ve zararlıları ile yapılacak mücadelede kullanılacak ilaçların yararlı böceklere en az etkili, seçici özellikte olmasına dikkat edilmelidir.
Kimyasal Mücadele
İlaçlama zamanı
İlaçlama zamanını tespit amacıyla mayıs sonu - haziran başında gövde ve ana dallar, kışlamış ergin ve yumurta açısından kontrol edilir. Bu dönemde gövde ve ana dallarda zararlının herhangi bir dönemi bulunur ise ağaç bulaşık olarak kabul eldir. İlaçlama için gerekli zararlı yoğunluğu Mayıs ayında %10 ağaç bulaşıklığıdır. Haziran sonu–ekim sonu dönemde meyve kontrollerinde %10 meyve bulaşıklığı saptanır ise ikinci bir ilaçlama yapılır.
Kullanılacak bitki koruma ürünleri ve dozları
Bakanlığın “Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı" ile "Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı Mobil Uygulaması” nda yayınlanan ve tavsiye edilen bitki koruma ürünü kullanılır.
Kullanılacak alet ve makineler
İlaçlamada hidrolik bahçe pülverizatörü veya motorlu bahçe pülverizatörü kullanılır.
İlaçlama tekniği
İlk ilaçlamada ana gövde ve dallar ile ağaç tacı içi, ikinci ve daha sonraki ilaçlamalarda ise yeşil aksamın tamamı ilaçlanmalı ve özellikle etek dallar ile ağaç tacı içinde kalan meyvelerin ve meyve tacının ilaçlı su ile teması sağlanmalıdır.
Uygulamanın Değerlendirilmesi
İlaçlamayı takip eden 14. ve 21. günlerde bahçeyi temsilen belirlenmiş 10 ağaçtan rastgele 100 meyve kontrol edilir. Bulaşıklık oranı %10’nun altında ise, uygulama başarılı kabul edilir.